Labranda - Labraunda - Lambraunda - Labraynda, (Antik Yunanca: Λάβρανδα), Muğla'nın Milas ilçesinde bulunan, Karya dönemine ait antik yerleşimdir.
Mitoloji
Labranda Pers Valisi Mousolos’un Tanrı Zeus’a adamış olduğu sanılan tapınak, Latmos tepesi güney eteklerine kurulmuş içinde Zeus Labraundos Tapınağı bulunan harabe yapılıları Karyalılar için hac yeri olup kutsal alan olarak kabul edildiği sanılmaktadır.
Yerleşim
Labranda antik yerleşim hakkındaki net bilgileri ancak tarihlerine göre yapılan kazılar ve araştırmalar neticesinde kronolojik sıralama ve zaman dizini içerisinde değerlendirmek gerekmektedir. Labraunda-Labranda Antik kent yerleşim yeri Karya bölgesine başkentlik yapmış en eski ve Milas’tan 15 km’lik kutsal yolu bağlayan 750 metre yükseklikte dağ eteğine inşa edildiği, bazı dönem içerisinde antik kent imar edilerek geliştirildiği kent içerisinde üç ayrı bölgede yapılan arkeolojik kazılardan anlaşılmaktadır. Mimari açıdan ele alındığında ören yerindeki harabelerin zengin ve ihtişamlı görüntüsü yıllar içerisinde birçok yabancı bilim adamlarının araştırmalarına konu olmuş kaynak ve yazıları bulunmaktadır.
Tarihçe
Karya’nın en önemli antik yerleşimi olan Labranda ilk temel taşları inşa ediliş tarihi izleri en erken M.Ö. 3000-M.Ö.2500, Tunç Çağı’na işaret ettiği ve M.S. 13. yüzyıla kadar yerleşim gördüğü, 2017 yılında ören yerini ziyaret eden belgesel yönetmeni Tekin Gün notlarından anlaşılmaktadır. Karyalılar için önemli ilk kutsal alan kabul edildiği sanılan Labraunda antik kent Karya bölgesinin önemli kült merkezi olduğu 1948 yılından günümüze kadar devam eden arkeolojik araştırma ve bilimsel kazılarda ortaya çıkmıştır.
