Roberto Pupo Moreno, nado o 11 de febreiro de 1959[1] coñecido como Roberto Moreno e tamén como Pupo Moreno, é un piloto de carreiras de automóbiles brasileiro. Participou en 75 Grandes Premios de Fórmula 1, logrou 1 podio e anotou un total de 15 puntos de campionato. Competiu na CART en 1986 e foi campión da Fórmula 3000 en 1988 antes de incorporarse á Fórmula Un a tempo completo en 1989. Regresou a CART en 1996 e logrou estender a súa carreira na serie ata 2008. Tamén correu en carreiras de resistencia e GT no Brasil, pero agora traballa como adestrador de pilotos e consultor, e aínda que isto ocupa moito do seu tempo, aínda non está oficialmente retirado, xa que aparece en eventos históricos. Lonxe do deporte, gústalle construír avións lixeiros.[2]
Andaina
Inicios
Logo de gañar o Campionato Brasileiro de Karting de 125cc en 1976, Moreno emigrou a Europa. Chegou a Inglaterra en 1979, para competir na súa primeira tempada en Fórmula Ford. Era o piloto, o mecánico e adoitaba carrexar o coche nun remolque. O propietario / deseñador de RaltRon Tauranac prestou a Moreno un antigo cobertizo para ser a súa base de traballo. Tivo un par de bos resultados, e estes convenceron a Ralph Asinan para fichalo como piloto oficial de Van Diemen para a tempada 1980. Mentres pilotaba para Asinan, gañou o título Townsend Thoresen British Formula Ford, gañando oito carreiras no proceso. Mentres tanto, en Europa, conduciu o mesmo coche a tres vitorias máis, obtendo o segundo lugar no campionato EFDA Townsend Thoresen Euroseries Formula Ford 1600. Tamén terminou cuarto na serie británica do RAC e 6º na serie P&O Ferries. Redondeou a tempada gañando a Formula Ford Festival.[3][4]
O éxito de Moreno chamou á atención de Colin Chapman, o exitoso propietario e fundador de Team Lotus. Roberto volveu a Europa en 1981, cando Chapman ofreceulle unha oportunidade de probar na F1 con suficiente diñeiro para seguir competindo. Con estes fondos, correu na Fórmula 3, pero o diñeiro era escaso. Malia iso, con Barron Racing, logrou gañar dúas carreiras, aínd estivo mello no outro lado do Atlántico a tempada seguinte, competindo no campionato CASC North American Formula Atlantic, derrotando a Al Unser, Jr. nunha carreira de soprte do Gran Premio do oeste dos Estados Unidos de 1982 en [[Circuíto urbano de Long Beach|Long Beach]. Máis adiante en 1982, fixo outra actuación gañando o Gran Premio de Trois-Rivières. Antes desa vitoria, Moreno lograra algo de diñeiro para facer media tempada no Campionato Británico de Fórmula 3, con Ivens Lumar Racing, gañou tres carreiras no proceso, antes de que se lle dera a oportunidade de pilotar no Gran Premio dos Países Baixos de 1982 en Zandvoort con Lotus, aínda que finalmente non logrou cualificar.[3][5][6]
Gran Premio de Australia (1981-1984)
Neste período, Moreno (quen como o seu amigo Nelson Piquetera dirixidomanexado polo australiano Greg "Pee Wee" Siddle) foi o triplo gañador dos Grandes Premio de Australia 1981, [Gran Premio de Australia de 1983| 1983] e 1984, antes de que se convertese nunha carreira do campionato do mundo de Fórmula Un en 1985. A miúdo derrotou a campións actuais ou anteriores para gañar o AGP, incluíndo a Piquet, Alan Jones, Niki Lauda e Keke Rosberg, así como outros pilotos de F1 como Jacques Laffite, Andrea de Cesaris e François Hesnault. No único Gran Premio de Australia no que competiu pero non gañou durante este período foi o Gran Premio de Australia de 1982, acabou terceiro detrás do futuro catro veces Campión do Mundo Alain Prost, e o piloto de Ligier Laffite. En todas as súas carreiras pre-F1 do Gran Premio de Australia, Moreno pilotou un Formula Pacific ou Formula MondialRalt RT4 con mootres de 1.6 litros Fordde 4 cilindros.[7]
Moreno estaba gañando carreiras en Fórmula Atlántico, Fórmula Mondial e Fórmula Tres, cando recibiu unha convocatoria de Colin Chapman para substituír a Nigel Mansell no Equipo Lotus no Gran Premio dos Países Baixos de 1982 despois de que Mansell rompérase a boneca no Gran Premio anterior en Canadá. Antes disto, Jan Lammers de Theodore Racing rompeuse un polgar durante o Gran Premio de Detroit e o dono do equipo Teddy Yip quería que Moreno asumise o control do asento, pero Chapman negouse a liberalo. Logo durante a carreira en Montréal, Mansell lesionouse a boneca, permitindo a Moreno substituilo. Isto pronto se converteu nun pesadelo, xa que o Lotus 91 era unha besta difícil de manexar, Moreno apenas pilotara o coche, os pilotos regulares, Mansell e Elio de Angelis fixeran a maior parte das probas, Moreno se limitara a probar aos máis vellos Modelos de Lotus 87B e Lotus 88. Moreno non puido lidar co Lotus 91, a súa mellor volta de clasificación quedou a máis de dous segundos da grella. A finais de 1982, Lotus liberouno dos seus deberes como piloto de probas e levoulle un teempo recuperar súa reputación logo desta mala exhibición.[8][9][10]
Tería outra oportunidade, pero esa carreira holandesa perxudicoulle durante varios anos. Ao final da tempada de 1987 foi convocado para substituír a Pascal Fabre no equipo AGS no Gran Premio do Xapón de 1987. Cinco anos despois do fiasco de Lotus, Moreno debía facer o seu debut, pero foi o máis lento de todos e unha vez máis non cualificou. Con todo, o piloto de WilliamsNigel Mansell lastimouse durante a práctica e o equipo posteriormente retirou a súa entrada, permitindo que Moreno debutara no Gran Premiot. Na carreira seguinte, en Australia, pilotou o pobre JH22 entre os muros do Circuíto urbano de Adelaida para terminar nun gran 7º posto, mentres que outros golpearon os muros e romperon os seus coches. Logo da verificación posterior á carreira, o Lotus de Honda foi descualificado da segunda posición polos condutos de freos sobredimensionados e Moreno foi promovido ao 6º lugar, anotando o seu primeiro punto e do equipo na Fórmula Un.
Entre anos
Moreno regresou a América do Norte con Siddle. Atopara un patrocinador para toda unha tempada de Fórmula Atlántico, pero na carreira de apoio do Gran Premio de Long Beach cambiou a Super Vee, perdendo ao seu patrocinador. A pesar do retroceso, co seu novo equipo, Theodore Racing gañou a primeira carreira en Willow Springs. Co diñeiro do premio, fixo dúas carreiras máis, antes de que o equipo deixase de competir. Afortunadamente para Moreno, o dono do equipo, Teddy Yip axudou a financiar o cambio a outro equipo. Gañou catro carreiras, mentres que o seu rival no campionato, Michael Andretti gañou tres. Moreno perdeu o título porqué cada vez que gañou, Andretti terminou segundo.
Para 1984, Roberto decidiu regresar a Europa ás carreiras de F3. Cando facía as probas de pretempada con West Surrey Racing, recibiu unha invitación de Tauranac para unirse ao equipo oficial RaltFórmula Dúas. Moreno terminou subcampión detrás de Mike Thackwell, o par dominou o campionato de Europa de 1984, nos seus Ralt-Honda. Logrou a vitoria nas carreiras de Hockenheimring e Donington Park. Tauranac quería que Moreno se quedase para a tempada inaugural de Fórmula Internacional (1985), pero Moreno estivera probando con Toleman a finais de 1984, co coche de Senna. Parecía listo para conseguir unha unidade co equipo, só para ser informado de que non tiña pneumáticos, e o acordo fracasou. A marcha á Indycars foi o seguinte para Roberto con Galles Racing de Rick Galles. O acordo era que Roberto pilotara en carreiras por estrada. Foi invitado a facer unha campaña completa en 1986, pero tiveron problemas co auto e non tiveron bos resultados. Cando non puido atopar unha unidade de Indycar a tempo completo, decidiu intentar entrar en F3000 conducindo con Ralt. Durante esa tempada, gañou o Gran Premio do Mediterráneo, que xunto cuns consistentes resultados deixárono no terceiro lugar final, antes de recibir a chamada para unirse a AGS.[7][9][10]
Moreno estivo a punto de unirse ao equipo Brabham de Fórmula 1 en 1984. Por suxestión do seu amigo, o piloto de Brabham e actual campión do mundo, Nelson Piquet, o dono do equipo de Brabham, Bernie Ecclestone, case asinou ao mozo brasileiro para pilotar o segundo coche do equipo. Pero, esta oportunidade para Moreno non chegou a nada cando o patrocinador italiano de Brabham, Parmalat, insistiu en ter un piloto italiano como compañeiro de equipo de Piquet. Isto levou á situación única onde Ecclestone fichou aos irmáns Teo r Corrado Fabi para compartir o asento do coche. Teo era o piloto principal, pero como xa fora contratado para competir nos Estados Unidos na CART/PPG World Series con Forsythe Racing, Corrado, que xa pilotara para Osella en 1983, substituíuno en 3 carreiras, nas que coincidian as datas de F1 e CART.
A súa actuación en AGS non lle conseguiu un asento na F1. Marchou a Bromley Motorsport na F3000. O equipo tiña a Gary Anderson como o seu Director Técnico, con quen Roberto traballara en Galles. Coa axuda de Reynard Motorsport, comezaron a tempada sen practicamente ningún diñeiro. A vinganza foi doce, cando Moreno levou ao patrocinador Reynard-Cosworth 88D ao título gañando tres carreiras ao principio da tempada, en Pau, Silverstone e Monza consecutivamente. Logrou unha cuarta vitoria no Birmingham Superprix.[7][9]
Substituto na F1 (1989-1995)
Nin sequera despois de gañar o campionato da fórmula 3000 International da FIA de 1988 nun Reynard 88D sen patrocinador logrou impresionar a ningún equipo grande para reclutalo. En cambio, asinou un contrato de probas con Ferrari, que lle axudou a sentar nunha unidade de carreiras co ambicioso equipo Coloni. O coche nunca foi competitivo e Moreno só logrou iniciar a carreira catro veces de 16 intentos.[9][10][11]
Inicialmente, 1990 parecía ser ata menos prometedor, con Moreno asinando para o decadente equipo EuroBrun, cualificou para 2 das primeiras 14 carreiras da tempada. Pero, pouco despois de ser informado que o equipo non estaría competindo nas dúas últimas roldas da tempada, foi contactado por Benetton para conducir o seu segundo coche, logo de que Alessandro Nannini perdera unha man nun accidente de helicóptero despois do Gran Premio de España de 1990. Logo de cualificar 8º, fíxolle sombra ao seu compañeiro de equipo, Piquet, logrando unha 2ª excelente posición no seu debut en Benetton no Gran Premio do Xapón de 1990 en Suzuka, aínda que este resultado foi logrado tamén grazas ao abandono
dos coches máis potentes, a famosa colisión de Alain Prost e Ayrton Senna na primeira curva e a retirada dos seus compañeiros Nigel Mansell (Ferrari) e Gerhard Berger. Logo de novamente clasificouse 8º en Australia en Adelaida antes de terminar 7º (Piquet gañou de novo), Moreno conseguiu un contrato completo con Benetton para a tempada 1991.[9][10][11]
Con todo, o Benetton B191, cos pneumáticos Pirelli, non era tan competitivo como anticipábase, e os mellores resultados de Moreno foron o 4º lugar en Mónaco e Bélxica. Con todo o alboroto que rodeaba o sensacional debut na F1 de Michael Schumacher, o equipo de Benetton pasou por alto a consecución da volta rápida de Moreno na carreira ... Ninguén estaba realmente prestandolle atención, xa que esta sería a súa última carreira co equipo antes da polémica fichaxe de Schumacher. Jordan chamara ao mozo alemán para o seu debut, e clasificouse sétimo, e estaba en quinto lugar na carreira cando fallou o seu embrague. A xerencia de Benetton, liderada por Tom Walkinshaw e o xerente do equipo Flavio Briatore, estaban detrás dun piloto para reconstruír o equipo, convencido de que nin o envellecido Piquet nin Moreno eran ese piloto. Walkinshaw participou nalgúns contactos de alto nivel detrás da escena e arranxouse para roubar a Schumacher a Jordan e Moreno foi rapidamente despedido. Hai rumores ata o día de hoxe de que Moreno pilotou intencionadamente lento durante toda a tempada para non danar a Piquet (Piquet admitiu máis tarde na televisión brasileira en 2012 que logo do seu accidente de cualificación en Imola en 1987 no que perdeu ao redor do 80% da súa percepción de profundidade, que só permaneceu na Fórmula Un "polos cartos"). A Moreno ofreceuselle a vacante unidade de Jordan para o Gran Premio de Italia 1991, onde cualificou nun moi respectable noveno lugar (por diante do seu compañeiro de equipo Andrea de Cesaris). Desafortunadamente, trompeou na segunda volta e retirouse. Competiu na carreira seguinte en Portugal tamén con Jordan, e substituíu a Gianni Morbidelli en Minardi, na última carreira do ano en Adelaida, pero a Fórmula Un parecía superalo.[9][10][10][11]
Para a tempada 1992, volveu cos pequenos equipos, firmou con Andrea Moda. O equipo xurdira das cinzas da Scuderia Coloni, e logo de dúas carreiras erradas con Alex Caffi e Enrico Bertaggia, decidiu empezar de novo con Moreno e Perry McCarthy, (que máis tarde sería famoso por ser o The Stig orixinal no programa de motor da BBCTop Gear). Moreno e McCarthy enfrontáronse nunha difícil loita, nun equipo non competitivo loitando para precualificar na maioría das carreiras. Moreno só cualificaría o auto unha vez, para o Gran Premio de Mónaco de 1992, antes de que o equipo desaparecera logo da detención do dono do equipo no Gran Premio de Bélxica de 1992.[10][11]
Moreno pasou a súa última tempada na Fórmula Un co equipo Forti.
Despois do desastre de Andrea Moda, pasou as dúas tempadas seguintes competindo en carreiras italianas e francesas, e tamén intentou cualificar para as 500 Millas de Indianápolis de 1994. En 1995, Moreno fixo un breve regreso á Fórmula Un, co ambicioso equipo Forti. A herdanza brasileira de Moreno axudoulle a conseguir o posto. Por desgraza, o seu coche era risiblemente lento, e o mellor resultado de Moreno foi 14º no Gran Premio de Bélxica de 1995. Sairía da Fórmula Un estrelándose contra o muro do pitlane en Australia.
↑Bruce Jones, "The Complete Encyclopedia of Formula One: The Ultimate Guide to the World's Most Exciting Sport" (Carlton Books Ltd, ISBN 978-1858685151, 1998)
.jpg)
