Województwo lubelskie (II Rzeczpospolita)

Ten artykuł dotyczy województwa lubelskiego II Rzeczypospolitej. Zobacz też: województwo lubelskie.

województwo lubelskie

— województwo —
1920–1939
Herb
Państwo	Polska
Data powstania	14 sierpnia 1919 / 15 lutego 1920[1]
Siedziba wojewody i sejmiku	Lublin
Wojewoda	Jerzy Albin de Tramecourt
Powierzchnia	(1931) 31 176 km² (1939) 26 555[2] km²
Populacja (1931) • liczba ludności	2 464 936[3]
• gęstość	79,1 os./km²
Tablice rejestracyjne	LB
Adres Urzędu Wojewódzkiego: ul. Niecała 14 Lublin
Podział administracyjny
Podział administracyjny, 1933 Liczba powiatów miejskich 1 Liczba powiatów ziemskich 15 Liczba gmin miejskich 29 Liczba gmin wiejskich 228
Położenie na mapie II Rzeczypospolitej

Województwo lubelskie w szczegółowych danych statystycznych spisu powszechnego z 30.IX.1921 i spisu powszechnego z 9. XII. 1931 r.

Województwo lubelskie – oficjalne dane GUS spisu powszechnego 1921

Skorowidz miejscowości 1921 – szczegółowe dane GUS spisu powszechnego 1921 – województwo lubelskie

Województwo lubelskie – oficjalne dane GUS spisu powszechnego 1931

Polska, gęstość zaludnienia, 1931

Województwo lubelskie – województwo II Rzeczypospolitej istniejące w latach 1919–1939 ze stolicą w Lublinie.

Województwo zostało utworzone 14 sierpnia 1919 roku^[4]. Województwo miało centralne położenie i jako jedyne województwo II RP – nie graniczyło z państwami ościennymi. Województwo obejmowało w przybliżeniu obszar współczesnego województwa lubelskiego wraz z powiatami garwolińskim, siedleckim, sokołowskim i węgrowskim (obecnie w woj. mazowieckim), a także okolice Krzeszowa i Zaklikowa (obecnie w woj. podkarpackim); nie obejmowało natomiast południowego pasa Bełżec–Lubycza Królewska–Ulhówek–Chłopiatyn, należącego wówczas do woj. lwowskiego. Głównymi miastami województwa poza Lublinem były Siedlce, Chełm, Zamość, Biała Podlaska, Międzyrzec Podlaski, Łuków i Hrubieszów. W 1939 r. województwo liczyło 15 powiatów ziemskich i 1 grodzki.

Po wojnie niemal cały obszar województwa lubelskiego pozostał w granicach Polski; jedynie Piaseczno i Pawłowice włączono w 1951 roku do ZSRR.

Podział administracyjny

Powierzchnia powiatów według stanu na 1939 r., w przypadku wcześniejszego zniesienia lub zmiany przynależności wojewódzkiej powiatu na ostatni rok istnienia w ramach danego województwa. Liczba ludności na podstawie spisu powszechnego z 1931 r., w przypadku powiatów zniesionych lub przeniesionych przed tą datą, dane ze spisu powszechnego z 1921 r.

Powiat	Powierzchnia (km²)	Liczba mieszkańców	Siedziba (liczba mieszkańców)
bialski[a]	2122	116 000	Biała Podlaska (17 549)
biłgorajski	1720	116 900	Biłgoraj (8177)
chełmski	1975	162 300	Chełm (29 222)
garwoliński (do 1939)[b]	1974	159 900	Garwolin (6262)
hrubieszowski	1575	130 000	Hrubieszów (13 359)
janowski	1960	152 700	Janów (7067)
konstantynowski (do 1932)[a] (od Konstantynów)	1272	58 460	Janów Podlaski (3900)
krasnostawski	1521	134 200	Krasnystaw (10 435)
lubartowski	1389	108 000	Lubartów (7 638)
lubelski[c]	1889	163 500	Lublin (112 539)
Lublin (1920-1922 i od 1928)[c]	30	112 539
łukowski	1762	129 100	Łuków (13 971)
puławski[b]	1618	156 500	Puławy (7205)
radzyński	1621	99 100	Radzyń (5291)
siedlecki[a]	1988	151 400	Siedlce (36 927)
sokołowski (do 1939)[b]	1276	83 900	Sokołów Podlaski (9901)
tomaszowski	1397	121 100	Tomaszów (10 433)
węgrowski (do 1939)[b]	1301	88 800	Węgrów (9416)
włodawski	2326	113 600	Włodawa (8519)
zamojski	1662	149 500	Zamość (24 273)

Ludność

W roku 1921 województwo było zamieszkane przez 2 087 951 osób^[5].

Podział ludności według narodowości^[5]:

• Polacy 1 782 221 (85,4%)
• Żydzi 227 902 (10,9%)
• Ukraińcy 63 079 (3,0%)
• Niemcy 10 933 (0,52%)

Podział ludności według wyznania^[5]:

• rzymskokatolickie 1 619 755 (77,6%)
• mojżeszowe 287 639 (13,8%)
• prawosławne 152 589 (7,3%)
• ewangelickie 17 065 (0,8%)

Struktura demograficzna^[3]

Liczba ludności (dane z 9 grudnia 1931):

	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
	osób	%	osób	%	osób	%
Ogółem	2 465 836	100	1 260 671	51,13	1 205 165	48,87
Miasto	433 732	17,59	227 760	9,24	205 972	8,35
Wieś	2 032 104	82,41	1 032 911	41,89	999 193	40,52

▶Wieś vs ▶miasto

Ogółem (▶k, ▶m)

Miasto (▶k, ▶m)

Wieś (▶k, ▶m)

Wojewodowie lubelscy w II RP

• Stanisław Moskalewski (17 listopada 1919 – 25 października 1926)
• Antoni Remiszewski (3 listopada 1926 – 29 września 1930)
• Bolesław Świdziński (29 września 1930 – 30 stycznia 1933; p.o. do 1 kwietnia 1932)
• Józef Rożniecki (31 stycznia 1933 – 8 września 1937)
• Jerzy Albin de Tramecourt (8 września 1937 – 17 września 1939)

Wicewojewodowie

• Władysław Długocki^[6]

Miejscowości o charakterze miejskim

Definicje

W latach międzywojennych istniały trzy rodzaje jednostek osadniczych o charakterze topograficznie miejskim: miasto, miasteczko i osada miejska. Na terenie woj. lubelskiego występowały dwie formy – miasta i osady miejskie.

Określenie miasto miało trojakie znaczenie. Mogło odnosić się wyłącznie do charakteru prawnego miejscowości (a więc typu jednostki administracyjnej), co nie znaczyło automatycznie że „miasto administracyjne” faktycznie posiadało prawa miejskie. Podstawą zaliczenia danej miejscowości do grupy miast było tzw. kryterium administracyjne, jako najwięcej odpowiadające rozwojowi stosunków i życia. Mimo że większość miast prawnych prawa miejskie posiadała, wiele z nich miało zaledwie prawa miasteczka, a niektóre miasta (np. Nisko) były de facto wsiami^[7]. Odwrotnie wiele miasteczek, a nawet miast – a więc faktycznie posiadających prawa miasteczka bądź prawa miejskie – były wsiami w gminach wiejskich^[7]. Jednostki te w ogólnych publikacjach nie są zaliczane do miast (a więc nie wpływają na liczbę miast województwa), co jednak lekceważy fakt posiadania praw miasteczka/praw miejskich. Wreszcie, niektóre miejscowości posiadały w nazwie wyraz Miasto – pisany wielką literą – mimo braku praw miejskich (np. Waręż Miasto). Wyraz ten stanowił integralną część nazwy miejscowości (choć nie przesądzał bynajmniej jej charakteru topograficznego) aby odróżnić ją od innej (topograficznie wiejskiej) miejscowości o identycznej nazwie w tej samej okolicy (np. Waręż-Wieś)^[7].

Na terenach byłego Królestwa Kongresowego istniały dodatkowo tzw. osady miejskie. Była to kategoria osiedli o charakterze miejskim utworzona przez zaborcze władze rosyjskie z miejscowości „które chociaż nazywały się miastami, jednakże z powodu nieznacznej liczby mieszkańców, małego rozwoju przemysłu i niedostateczności dochodów, w rzeczywistości nie miały znaczenia miast”^[8]. W praktyce były to miejscowości (338 z 452 istniejących wówczas miast), którym odebrano prawa miejskie^[9], w zamian obdarzając je czysto honorowym mianem osady, pozwalającym lokalnej społeczności na wyróżnianie się spośród wsi, lecz nie dającym żadnych dodatkowych praw^[10]. Osady miejskie były w wielu przypadkach dużymi miejscowościami, przekraczającymi liczbą ludności wiele miast (np. osady Opole, Tarnogród i Tyszowce). Zdecydowana większość osad miejskich posiadała prawa miejskie do przemian 1870 roku. Niektóre utraciły je wcześniej pod zaborem rosyjskim (Ryki, Siedliszcze, Sosnowica, Świerze i Wysokie), a niektóre nigdy ich nie posiadały (Irena, Komarówka i Sobienie-Jeziory). W przeciwieństwie do istniejących na ziemiach wschodnich i w Galicji miasteczek, które miały swój własny ustrój miasteczkowy^[d], osady miejskie, zostały poddane mocy obowiązującej ukazu z dnia 19 lutego 1864 o urządzeniu gmin wiejskich^[11]. Tak więc zarówno miasteczka, jak i osady miejskie stanowiły kategorię pośrednią między miastem a wsią, lecz według prawa osady były formalnie wsiami, natomiast miasteczka posiadały odrębny status.

Charakter prawny miast

Za II Rzeczypospolitej w poczet miast (gmin miejskich) zaliczano różne grupy miejscowości zależnie od obszaru dawnego zaboru, w których się znajdowały.

Charakter prawny miejscowości położonych na terenie tzw. województw centralnych został uregulowany dekretem Naczelnika Państwa z 4 lutego 1919 o samorządzie miejskim, według którego za miasta prawne uznano 150 miejscowości (w tym 19 w woj. lubelskim, z których 4 – Kraśnik, Kock, Stoczek i Mordy automatycznie odzyskały utracone wcześniej prawa miejskie)^[12]. Dekret ten nie objął początkowo powiatów byłej guberni suwalskiej i czterech powiatów z byłej guberni siedleckiej (bialskiego, konstantynowskiego, radzyńskiego i włodawskiego), podlegających do końca 1918 roku pod Ober-Ost, na których obszarze do miast zaliczono dodatkowo 9 miast woj. lubelskiego, w tym 3 odzyskujące prawa miejskie – Janów Podlaski, Łosice i Ostrów. Dekret nie objął też trzech powiatów byłej guberni suwalskiej (augustowskiego, sejneńskiego i suwalskiego) oraz też trzech powiatów byłej guberni grodzieńskiej (białostockiego, bielskiego i sokólskiego), które w 1919 roku przyłączono do województwa białostockiego^[13]. Działanie dekretu o samorządzie miejskim na miejscowości w wymienionych powiatach rozciągnięto trzema osobnymi rozporządzeniami: z 25 września 1919^[14], 13 października 1919^[15] i 22 października 1919^[16] (brak rozporządzenia dotyczącego b. guberni suwalskiej); łącznie za miasta uznano 31 miejscowości, a jednemu – Orli – odebrano prawa miejskie z dniem 22 października 1919. Podczas przeprowadzania spisu ludności w 1921 roku istniało na terenie województw centralnych kilkanaście miejscowości o nieuregulowanym charakterze prawnym. Były to miejscowości, którym samorząd miejski został nadany przez okupanta, a które nie zostały wymienione w dekrecie z 4 lutego 1919. Dla wszystkich (oprócz czterech) sprawa charakteru prawno-administracyjnego została zadecydowana^[13], albo przez skasowanie ustroju miejskiego, albo przez zaliczenie do miast na mocy indywidualnych rozporządzeń wydanych na podstawie ustawy z 20 lutego 1920 roku^[17][18].

W poniższej sortowalnej tabeli umieszczono wszystkie miasta i osady miejskie województwa lubelskiego (stan na 1924 rok) z podziałem na charakter prawny (rodzaj jednostki administracyjnej) i przywileje (prawa miejskie/osady miejskie).

Wykaz

Stan ludności: na 30 czerwca 1921 roku (niezależnie od statusu jednostki w 1921 roku)
Główne źródło: Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej – Tom IV – Województwo Lubelskie, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1924
Źródła uzupełniające: Dzienniki Ustaw, przedstawione w przypisach

Herb	Miejscowość	Charakter prawny	Przywileje	Powiat	Gmina	Liczba mieszk.
	Adamów	Wieś w gm. wiejsk.	Osada miejska	łukowski	Gułów	1934
	Annopol	Wieś w gm. wiejsk.	Osada miejska	janowski	Annopol	1714
	Baranów	Wieś w gm. wiejsk.	Osada miejska	puławski	Wola Czołnowska[19]	1907
	Bełżyce	Wieś w gm. wiejsk.	Osada miejska	lubelski	Bełżyce	3694
	Biała Podlaska	Miasto	Miasto	bialski	–	13005
	Biłgoraj	Miasto	Miasto	biłgorajski	–	5603
	Biskupice	Wieś w gm. wiejsk.	Osada miejska	lubelski	Jaszczów	885
	Bobrowniki	Wieś w gm. wiejsk.	Osada miejska	puławski[20]	Irena	1133
	Bychawa	Wieś w gm. wiejsk.	Osada miejska	lubelski	Bychawa	2848
	Chełm	Miasto	Miasto	chełmski	–	23221
	Chodel	Wieś w gm. wiejsk.	Osada miejska	lubelski	Chodel	1362
	Czemierniki	Wieś w gm. wiejsk.	Osada miejska	lubartowski	Czemierniki	2404
	Dubienka	Miasto	Miasto	hrubieszowski	–	2964
	Firlej	Wieś w gm. wiejsk.	Osada miejska	lubartowski	Firlej	1150
	Frampol	Wieś w gm. wiejsk.	Osada miejska	zamojski	Frampol[21]	2720
	Garwolin	Miasto	Miasto	garwoliński[20]	–	5082
	Głusk	Wieś w gm. wiejsk.	Osada miejska	lubelski	Zemborzyce	928
	Goraj	Wieś w gm. wiejsk.	Osada miejska	zamojski	Goraj[21][22]	2331
	Gorzków	Wieś w gm. wiejsk.	Osada miejska	krasnostawski	Gorzków	691
	Grabowiec	Wieś w gm. wiejsk.	Osada miejska	hrubieszowski	Grabowiec	2750
	Horodło	Wieś w gm. wiejsk.	Osada miejska	hrubieszowski	Horodło	2495
	Horodyszcze	Wieś w gm. wiejsk.	Osada miejska	włodawski	Horodyszcze[23]	857
	Hrubieszów	Miasto	Miasto	hrubieszowski	–	9598
	Irena	Wieś w gm. wiejsk.	Osada miejska[24]	puławski[20]	Irena	4063
	Izbica	Wieś w gm. wiejsk.	Osada miejska	krasnostawski	Izbica	3085
	Janów[e]	Miasto	Miasto	janowski	–	6426
	Janów Podlaski	Miasto[25]	Miasto[25]	konstantynowski[26]	–	3360
	Jarczów	Wieś w gm. wiejsk.	Osada miejska	tomaszowski	Jarczów	956
	Józefów	Wieś w gm. wiejsk.	Osada miejska	biłgorajski	Aleksandrów	1344
	Józefów[f]	Wieś w gm. wiejsk.	Osada miejska	puławski	Rybitwy	1100
	Kamionka	Wieś w gm. wiejsk.	Osada miejska	lubartowski	Kamionka	2260
	Kazimierz[g]	Wieś w gm. wiejsk.[27]	Osada miejska[27]	puławski	Kazimierz[27]	3407
	Kock	Miasto[28]	Miasto[28]	łukowski	–	3903
	Kodeń	Wieś w gm. wiejsk.	Osada miejska	bialski	Kodeń[h]	1639
	Komarów[i]	Wieś w gm. wiejsk.	Osada miejska	tomaszowski	Komarów	2895
	Komarówka[j]	Wieś w gm. wiejsk.	Osada miejska[24]	radzyński	Przegaliny[29]	1038
	Konstantynów	Wieś w gm. wiejsk.	Osada miejska	konstantynowski[26]	Zakanale	957
	Końskowola	Wieś w gm. wiejsk.	Osada miejska	puławski	Końskowola[30]	1633
	Kossów[k]	Wieś w gm. wiejsk.	Osada miejska	sokołowski[20]	Kossów	1362
	Krasnobród	Wieś w gm. wiejsk.	Osada miejska	zamojski	Krasnobród[l]	2036
	Krasnystaw	Miasto	Miasto	krasnostawski	–	8943
	Kraśnik	Miasto[28]	Miasto[28]	janowski	–	8289
	Kryłów	Wieś w gm. wiejsk.	Osada miejska	hrubieszowski	Kryłów	1286
	Krzeszów	Wieś w gm. wiejsk.	Osada miejska	biłgorajski	Krzeszów	724
	Kurów	Wieś w gm. wiejsk.	Osada miejska	puławski	Kurów	3923
	Liw	Wieś w gm. wiejsk.	Osada miejska	węgrowski[20]	Ruchna	1330
	Lubartów	Miasto	Miasto	lubartowski	–	6102
	Lublin	Miasto	Miasto	Lublin m-to	–	94412
	Łaskarzew	Wieś w gm. wiejsk.	Osada miejska	garwoliński	Łaskarzew[31][20]	3411
	Łaszczów	Wieś w gm. wiejsk.	Osada miejska	tomaszowski	Łaszczów	1141
	Łęczna	Miasto	Miasto	lubartowski	–	3227
	Łosice	Miasto[25]	Miasto[25]	konstantynowski[32]	–	3888
	Łomazy	Wieś w gm. wiejsk.	Osada miejska	bialski	Łomazy[m]	2142
	Łuków	Miasto	Miasto	łukowski	–	12571
	Łysobyki[n]	Wieś w gm. wiejsk.	Osada miejska	łukowski	Łysobyki	1402
	Maciejowice	Wieś w gm. wiejsk.	Osada miejska	garwoliński[20]	Maciejowice	1992
	Markuszów	Wieś w gm. wiejsk.	Osada miejska	puławski	Markuszów	1848
	Michów	Wieś w gm. wiejsk.	Osada miejska	lubartowski	Chudowola[33]	3068
	Miedzna	Wieś w gm. wiejsk.	Osada miejska	węgrowski[20]	Miedzna	1271
	Międzyrzec[o]	Miasto	Miasto	radzyński	–	12622
	Modliborzyce	Wieś w gm. wiejsk.	Osada miejska	janowski	Modliborzyce	1913
	Mokobody	Wieś w gm. wiejsk.	Osada miejska	siedlecki	Skupie	1386
	Mordy	Miasto[28]	Miasto[28]	siedlecki	–	3268
	Opole[p]	Wieś w gm. wiejsk.	Osada miejska	puławski	Opole	5646
	Orchówek	Wieś w gm. wiejsk.	Osada miejska	włodawski	Włodawa	661
	Osieck	Wieś w gm. wiejsk.	Osada miejska	garwoliński[20]	Osieck	1568
	Ostrów[q]	Miasto[34]	Miasto[34]	włodawski	–	3813
	Parczew	Miasto	Miasto	włodawski	–	7893
	Parysów	Wieś w gm. wiejsk.	Osada miejska	garwoliński[20]	Parysów	3388
	Pawłów	Wieś w gm. wiejsk.	Osada miejska	chełmski	Pawłów	1052
	Piaski Luterskie[r]	Wieś w gm. wiejsk.	Osada miejska	lubelski	Piaski	3974
	Piszczac	Wieś w gm. wiejsk.	Osada miejska	bialski	Piszczac	1088
	Puchaczów	Wieś w gm. wiejsk.	Osada miejska	lubelski	Brzeziny	1012
	Puławy	Miasto	Miasto	puławski	–	7205
	Radzyń[s]	Miasto	Miasto	radzyński	–	4833
	Rejowiec	Wieś w gm. wiejsk.	Osada miejska	chełmski	Rejowiec	2546
	Rossosz[t]	Wieś w gm. wiejsk.	Osada miejska	bialski	Piszczac	1391
	Ryki	Wieś w gm. wiejsk.	Osada miejska	garwoliński[20]	Ryki	3530
	Sarnaki	Wieś w gm. wiejsk.	Osada miejska	konstantynowski[32]	Sarnaki	1588
	Sawin	Wieś w gm. wiejsk.	Osada miejska	chełmski	Bukowa	1642
	Serokomla	Wieś w gm. wiejsk.	Osada miejska	łukowski	Serokomla	977
	Siedlce	Miasto	Miasto	siedlecki	–	30676
	Siedliszcze	Wieś w gm. wiejsk.	Osada miejska	chełmski	Siedliszcze	944
	Sławatycze	Wieś w gm. wiejsk.	Osada miejska	bialski[35]	Sławatycze	1868
	Sobienie-Jeziory	Wieś w gm. wiejsk.	Osada miejska[24]	garwoliński[20]	Sobienie-Jeziory	1888
	Sosnowica	Wieś w gm. wiejsk.	Osada miejska	włodawski	Turno[36]	616
	Sokołów[u]	Miasto	Miasto	sokołowski	–	8055
	Sterdyń	Wieś w gm. wiejsk.	Osada miejska	sokołowski[20]	Sterdyń	802
	Stężyca	Wieś w gm. wiejsk.	Osada miejska	garwoliński[20]	Stężyca[v]	1530
	Stoczek[37]	Miasto[28]	Miasto[28]	łukowski	–	2951
	Stoczek	Wieś w gm. wiejsk.	Osada miejska	węgrowski[20]	Stoczek	1636
	Szczebrzeszyn	Miasto	Miasto	zamojski	–	6350
	Świerze[w]	Wieś w gm. wiejsk.	Osada miejska	chełmski	Bukowa	355
	Tarnogóra	Wieś w gm. wiejsk.	Osada miejska	krasnostawski	Izbica[38]	1589
	Tarnogród	Wieś w gm. wiejsk.	Osada miejska	biłgorajski	Tarnogród[x]	4769
	Terespol	Miasto	Miasto	bialski	–	1919
	Tomaszów[y]	Miasto	Miasto	tomaszowski	–	7125
	Turobin	Wieś w gm. wiejsk.	Osada miejska	krasnostawski	Turobin	1592
	Tyszowce	Wieś w gm. wiejsk.	Osada miejska	tomaszowski	Tyszowce	4420
	Uchanie	Wieś w gm. wiejsk.	Osada miejska	hrubieszowski	Jarosławiec[39]	1686
	Urzędów	Wieś w gm. wiejsk.	Osada miejska	janowski	Urzędów	1913
	Wąwolnica	Wieś w gm. wiejsk.	Osada miejska	puławski	Drzewce[40]	3003
	Węgrów	Miasto	Miasto	węgrowski[20]	–	8522
	Wisznice	Wieś w gm. wiejsk.	Osada miejska	włodawski	Horodyszcze[23]	1470
	Włodawa	Miasto	Miasto	włodawski	–	6263
	Wohyń	Wieś w gm. wiejsk.	Osada miejska	radzyński	Wohyń	2579
	Wojsławice	Wieś w gm. wiejsk.	Osada miejska	chełmski	Wojsławice	2270
	Wysokie	Wieś w gm. wiejsk.	Osada miejska	krasnostawski	Wysokie	1041
	Zaklików	Wieś w gm. wiejsk.	Osada miejska	janowski	Zaklików	3013
	Zamość	Miasto	Miasto	zamojski	–	19023
	Żelechów	Miasto	Miasto	garwoliński[20]	–	7142
	Żółkiewka	Wieś w gm. wiejsk.	Osada miejska	krasnostawski	Żółkiewka	2026

Uwagi

1. 1 kwietnia 1932 r. zniesiono powiat konstantynowski a jego terytorium włączono do powiatu bialskiego i siedleckiego (Dz.U. z 1932 r. nr 6, poz. 33).
2. 1 kwietnia 1939 r. wyłączono powiaty garwoliński, sokołowski, węgrowski i gminę Irena z powiatu puławskiego (którą przyłączono do powiatu garwolińskiego – Dz.U. z 1939 r. nr 14, poz. 82) i włączono je do województwa warszawskiego (Dz.U. z 1938 r. nr 27, poz. 240).
3. 4 marca 1920 r. utworzono powiat miejski w Lublinie (Dz.U. z 1920 r. nr 20, poz. 106), 26 lipca 1922 r. został zniesiony (Dz.U. z 1922 r. nr 56, poz. 510) i ponownie utworzony 12 kwietnia 1928 r. (Dz.U. z 1928 r. nr 45, poz. 426).
4. Nadany przez Generalnego Komisarza Ziem Wschodnich.
5. Obecnie: Janów Lubelski.
6. Obecna nazwa: Józefów nad Wisłą.
7. Później jako Kazimierz Dolny.
8. Wówczas gmina Kodeń składała się z samego Kodnia.
9. Obecnie: Komarów-Osada.
10. Obecnie: Komarówka Podlaska.
11. Obecnie: Kosów Lacki.
12. Dawniej gmina Podklasztor.
13. Wówczas gmina Łomazy składała się z samych Łomaz.
14. Obecnie: Jeziorzany.
15. Obecnie: Międzyrzec Podlaski.
16. Obecna nazwa: Opole Lubelskie.
17. Obecnie: Ostrów Lubelski.
18. Obecnie: Piaski.
19. Obecnie: Radzyń Podlaski.
20. Liczba mieszkańców łącznie z osadą młyńską Rudka.
21. Obecnie: Sokołów Podlaski.
22. Dawniej gmina Pawłowice.
23. Obecna nazwa: Świerże.
24. Wówczas gmina Kodeń składała się z samego Tarnogrodu.
25. Obecnie: Tomaszów Lubelski.

Przypisy

1. Monitor Polski z 1920 r., nr 48 z dn. 28 lutego.
2. Andrzej Gawryszewski: Ludność Polski w XX wieku. Warszawa: Polska Akademia Nauk – Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. Stanisława Leszczyckiego, 2005, s. 32, seria: Monografie. ISBN 83-87954-66-7. ISSN 1643-2312.
3. Drugi Powszechny Spis Ludności z dn. 9.XII 1931 r. Mieszkania i gospodarstwa domowe. Ludność, Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1938, s. 1 .
4. Dz.U. z 1919 r. nr 65, poz. 395.
5. Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej – Tom IV – Województwo Lubelskie, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1924.
6. Ordery Odrodzenia Polski i Krzyże Zasługi. Odznaczani zasłużonych osób w Lublinie i Lubelszczyźnie. „Express Lubelski i Wołyński”, s. 4, nr 316 z 15 listopada 1933. 
7. Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej – Tom XIII – Województwo Lwowskie, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1924.
8. Motywy do Ukazu do rządzącego Senatu z dnia 1 (13) czerwca 1869 roku (Dziennik Praw Nr 235, tom 69 str. 245).
9. Zarówno polska i rosyjska nauka przyznaje niemałą w tym rolę poparciu udzielonemu powstaniu styczniowemu. Por. К. Е Ливанцев, Правовой статус городского населения Королевства Польского в XIX в. (до реформы 1866 г.), Правоведение, Министерство высшего и среднего специального образования СССР, Правоведение.N 4, июль-август. -Л.: Изд-во Ленинградского университета, 1979 (ros.).
10. Dzieje Końskowoli (red.) Ryszard Szczygieł, Końskowolskie Towarzystwo Regionalne, Lublin 1988, s. 97–98.
11. Dziennik Praw z 1864, Nr 187, tom 62.
12. Dz.U. z 1919 r. nr 13, poz. 40.
13. Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej – Tom V – Województwo Białostockie, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1924.
14. M.P. z 1919 r. nr 220, poz. 0.
15. M.P. z 1919 r. nr 229, poz. 0.
16. M.P. z 1919 r. nr 234, poz. 0.
17. Dz.U. z 1920 r. nr 19, poz. 91.
18. Dz.U. z 1920 r. nr 19, poz. 92.
19. 2 stycznia 1933 gminę przemianowano na gmina Baranów nad Wieprzem (M.P. z 1933 r. nr 1, poz. 1).
20. 1 kwietnia 1939 powiaty garwoliński, sokołowski, węgrowski oraz gminę Irena z powiatu puławskiego (ta ostatnia włączona do powiatu garwolińskiego) przyłączono do woj. warszawskie go (Dz.U. z 1938 r. nr 27, poz. 240, Dz.U. z 1939 r. nr 14, poz. 82).
21. Od 1 stycznia 1923 w powiecie biłgorajskim (Dz.U. z 1922 r. nr 77, poz. 695).
22. 1 kwietnia 1930 zniesiono gminę Goraj, a jej obszar włączono do gminy Frampol (Dz.U. z 1930 r. nr 23, poz. 215). Rozporządzenie to uchylono kolejnym rozporządzeniem z 29 lipca 1939 (Dz.U. z 1939 r. nr 66, poz. 449); w efekcie zniesienie gminy Goraj zostało mocą wsteczną uchylone.
23. 24 lipca 1928 gminę przemianowano na gmina Wisznice (M.P. z 1928 r. nr 168, poz. 325).
24. Miejscowość nigdy nie posiadała praw miejskich.
25. Prawa miejskie utracone po powstaniu styczniowym przywrócone 22 października 1919, do tego dnia była to osada miejska (M.P. z 1919 r. nr 234, poz. 0).
26. Po zniesieniu powiatu konstantynowskiego z dniem 1 kwietnia 1932 miejscowość przyłączono do powiatu bialskiego w woj. lubelskim (Dz.U. z 1932 r. nr 6, poz. 33).
27. 31 października 1927 w związku z nadaniem praw miejskich Kazimierzowi (przekształceniu w gminę miejską) i równoczesnym włączeniu do niego pozostałych miejscowości dotychczasowej gminy Kazimierz (oraz dwóch z sąsiedniej gminy Celejów) gmina przestała istnieć (Dz.U. z 1927 r. nr 94, poz. 840).
28. Prawa miejskie utracone po powstaniu styczniowym przywrócone 7 lutego 1919, do tego dnia była to osada miejska (Dz.U. z 1919 r. nr 13, poz. 140).
29. 6 czerwca 1929 gminę przemianowano na gmina Komarówka Podlaska (M.P. z 1929 r. nr 128, poz. 318).
30. Do 9 lipca 1925 (do momentu przyłączenia kilku miejscowości z gminy Puławy) gmina Końskowola składała się z samej Końskowoli (Dz.U. z 1925 r. nr 67, poz. 474).
31. Od 1 kwietnia 1927 utworzył odrębną gminę w granicach samej osady o nazwiegmina Łaskarzew-Osada (Dz.U. z 1926 r. nr 127, poz. 748).
32. Po zniesieniu powiatu konstantynowskiego z dniem 1 kwietnia 1932 miejscowość przyłączono do powiatu siedleckiego w woj. lubelskim (Dz.U. z 1932 r. nr 6, poz. 33).
33. 5 czerwca 1929 gminę przemianowano na gmina Michów-Lubartowski (M.P. z 1929 r. nr 127, poz. 315), następnie gmina Michów.
34. Prawa miejskie utracone po powstaniu styczniowym przywrócone 13 października 1919, do tego dnia była to osada miejska (M.P. z 1919 r. nr 229, poz. 0).
35. Od 1 stycznia 1923 w powiecie włodawskim (Dz.U. z 1922 r. nr 99, poz. 912).
36. 20 sierpnia 1927 gminę przemianowano na gmina Wołoskowola (M.P. z 1927 r. nr 189, poz. 479).
37. Group=„uwaga” Obecnie: Stoczek Łukowski.
38. 1 kwietnia 1929 weszła w skład nowo utworzonej gminy Tarnogóra (Dz.U. z 1929 r. nr 11, poz. 89).
39. 18 grudnia 1925 gminę przemianowano na gmina Uchanie (M.P. z 1925 r. nr 293, poz. 1240).
40. 9 kwietnia 1929 gminę przemianowano na gmina Wąwolnica (M.P. z 1929 r. nr 82, poz. 182).