Ziemia Wileńska

Ziemia Wileńska

— ziemia —
1922–1926
Państwo	Polska
Data powstania	13 kwietnia 1922
Data likwidacji	20 stycznia 1926
Siedziba wojewody i sejmiku	Wilno
Powierzchnia	27 849 km²
Populacja (1925) • liczba ludności	973 404
• gęstość	35 os./km²
Podział administracyjny
Liczba powiatów miejskich 1 Liczba powiatów ziemskich 7 Liczba gmin miejskich 13 Liczba gmin wiejskich 105
Położenie na mapie II Rzeczypospolitej

Ziemia Wileńska – jednostka administracyjna II Rzeczypospolitej istniejąca w latach 1922–1926 ze stolicą w Wilnie.

Terytorium o nazwie Ziemia Wileńska (obszar dotychczasowej Litwy Środkowej oraz części byłego polsko-litewskiego pasa neutralnego^[1]) składające się z miasta Wilna oraz powiatów wileńskiego, oszmiańskiego, święciańskiego, trockiego i brasławskiego^[2] zostało wcielone do Polski 13 kwietnia 1922 roku na mocy ustawy z 6 kwietnia 1922 roku. Równocześnie do Ziemi Wileńskiej przyłączono powiaty dziśnieński, duniłowiczowski i wilejski z sąsiedniego województwa nowogródzkiego^[3].

Pomiędzy 1923 a 1924 rokiem powiaty wileński i trocki zostały połączone w powiat wileńsko-trocki^[4]. 1 stycznia 1926 roku powiat duniłowicki przekształcono w powiat postawski^[5].

Ziemia Wileńska była ostatnim obszarem II RP który otrzymał status województwa. Doszło do tego dopiero 20 stycznia 1926 roku, kiedy zgodnie z ustawą z 22 grudnia 1925 roku przekształcono ją w województwo wileńskie^[6].

     Tereny inkorporowane do Polski jako Ziemia Wileńska po likwidacji Litwy Środkowej

     Tereny woj. nowogródzkiego włączone do Ziemi Wileńskiej

Przypisy

1. Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej - Tom VII, Część I - Województwo Nowogródzkie, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1923
2. Istnieje rozbieżność w określaniu przynależności ponadpowiatowej północno-zachodnich gmin powiatu brasławskiego (gminy Brasław, Dryświaty, Dukszty, Opsa, Plusy, Rymszany, Słobódka, Smołwy i Widze) na przełomie lat 1921-22. Dz.U. z 1922 r. nr 26, poz. 213 (Art. 1) wymienia powiat brasławski jako jeden z 5 powiatów (obok wileńskiego, oszmiańskiego, święciańskiego i trockiego) Ziemi Wileńskiej, nad którą objęto władzę państwową w 1922 roku (czyli obszary wchodzące w skład Litwy Środkowej. Natomiast Skorowidz miejscowości RP wydany przez GUS w 1923 roku wylicza powiat brasławski jako jeden z 4 powiatów (obok duniłowickiego, dziśnieńskiego i wilejskiego), które w 1922 roku wydzielono z woj. nowogródzkiego i wcielono do Ziemi Wileńskiej, podając równocześnie szczegółową statystykę dla omawianych gmin wg stanu z 30 września 1921 roku. Także inne źródła (m.in. mapy) podają informacje o przyłączeniu na przełomie lat 1921-22 do Litwy Środkowej powiatów brasławskiego i lidzkiego (np. Andrzej Gawryszewski: Ludność Polski w XX wieku, 2005; Atlas Historyczny Polski, PKWK, 1967). Rozbieżność ta wynika z różnych interpretacji przeprowadzonych na terenie powiatu brasławskiego (a także lidzkiego) wyborów do Sejmu Wileńskiego na mocy uchwały Sejmu RP z 16 listopada 1921, które zakończyły walkę polityczną na tych terenach. Adam Mielcarek twierdzi że powiaty brasławski i lidzki faktycznie do Litwy Środkowej nie należały (Adam Janusz Mielcarek, Podziały terytorialno-administracyjne II Rzeczypospolitej w zakresie administracji zespolonej, 2008).
3. Dz.U. z 1922 r. nr 26, poz. 213 – Ustawa o objęciu władzy państwowej nad Ziemią Wileńską
4. Dokładna data połączenia nieznana. M.P. z 16.11.1923 r. wymienia jeszcze powiaty wileński i trocki osobno, natomiast w M.P. z 30.06.1924 r. występuje już powiat wileńsko-trocki
5. Dz.U. z 1925 r. nr 67, poz. 472
6. Dz.U. z 1926 r. nr 6, poz. 29 - Ustawa z dnia 22 grudnia 1925 r. w sprawie utworzenia województwa wileńskiego

Zobacz też

• Kresy Wschodnie
• Podział administracyjny II RP