Okręg nowogródzki

nowogródzki

Okręg
Państwo	Polska
Siedziba	Nowogródek
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba powiatów	13
Liczba powiatów miejskich	0
Położenie na mapie Polski

Okręg nowogródzki – tymczasowa jednostka administracyjna drugiej instancji funkcjonująca na przełomie lat 1920–1921 na obszarze ziem objętych umową o preliminaryjnym pokoju i rozejmie (tzw. Kresy Wschodnie), podpisaną w Rydze 12 października 1920. Siedzibą władz okręgu był Nowogródek.

Okręg nowogródzki został utworzony 20 grudnia 1920 przez Rząd RP z części dotychczasowych okręgów administrowanych przez ZCZW (1919-20) i TZTPiE (1920): wileńskiego (oprócz powiatów należących do Litwy Środkowej), brzeskiego (północno-zachodnia część) i zachodnich skrawków^[1][2][3] mińskiego. Na czele okręgu stanął naczelnik okręgu, będący przedstawicielem Rządu, odpowiedzialnym wykonawcą zleceń ministrów i zwierzchnikiem władz i urzędów^[4].

W skład okręgu nowogródzkiego weszły powiaty:

• z okręgu wileńskiego:
  • brasławski (utworzony 31 października 1919; bez 6 gmin włączonych w lipcu 1920 do Łotwy)
  • duniłowicki (utworzony 7 listopada 1920, także z części okręgu mińskiego)
  • dziśnieński
  • grodzieński
  • lidzki
  • nowogródzki
  • wilejski (oprócz pd.-wsch. skrawków)
  • wołożyński (utworzony 12 grudnia 1920)

• z okręgu brzeskiego:
  • baranowicki (utworzony 1 sierpnia 1919)
  • nieświeski (utworzony 7 listopada 1920, także z części okręgu mińskiego)
  • słonimski
  • wołkowyski

• z okręgu mińskiego:
  • stołpecki (utworzony 12 grudnia 1920)

19 lutego 1921 okręg nowogródzki przekształcono w województwo nowogródzkie, z wyjątkiem powiatów grodzieńskiego i wołkowyskiego, które przyłączono do utworzonego wcześniej (14 sierpnia 1919^[5]) województwa białostockiego. Równocześnie zastrzeżono, że rozgraniczenie województwa nowogródzkiego od przyszłego województwo wileńskiego^[6] nastąpi w osobnej ustawie^[7].

Przypisy

1. Wschodnia część powiatu mińskiego, z której utworzono (12 grudnia 1920) powiat stołpecki.
2. Miasto Dokszyce oraz gminy Dokszyce i Tumiłowicze z powiatu borysowskiego, które włączono do nowo utworzonego (7 listopada 1920) powiatu duniłowickiego w okręgu wileńskim.
3. Gminy Hrycewicze i Teladowicze z powiatu słuckiego, które weszły w skład (utworzononego 7 listopada 1920) powiatu nieświeskiego w okręgu brzeskim.
4. Dz.U. z 1920 r. nr 115, poz. 760
5. Dz.U. z 1919 r. nr 65, poz. 395
6. Rozgraniczenie to nastąpiło dopiero 13 kwietnia 1922, po przejęciu władzy nad Ziemia Wileńską, należącą dotąd do Litwy Środkowej (Dz.U. z 1922 r. nr 26, poz. 213); nowa jednostka zachowała jednak charakter okręgu administracyjnego o nazwie Ziemia Wileńska i została przekształcona w woj. wileńskie dopiero 20 stycznia 1926 (Dz.U. z 1926 r. nr 6, poz. 29).
7. Dz.U. z 1921 r. nr 16, poz. 93