Eugeniusz Szyr

Eugeniusz Szyr

Data i miejsce urodzenia	15 kwietnia 1915 Łodygowice, Austro-Węgry
Data i miejsce śmierci	15 stycznia 2000 Warszawa, Polska
Wiceprezes Rady Ministrów
Okres	od 27 października 1959 do 29 marca 1972
Przynależność polityczna	Polska Zjednoczona Partia Robotnicza
Minister gospodarki materiałowej
Okres	od 27 marca 1976 do 31 października 1981
Przynależność polityczna	Polska Zjednoczona Partia Robotnicza
Następca	Jan Antosik
Przewodniczący Komitetu Nauki i Techniki
Okres	od 5 lipca 1963 do 22 grudnia 1968
Przynależność polityczna	Polska Zjednoczona Partia Robotnicza
Następca	Jan Kaczmarek
Minister budownictwa
Okres	od 14 lipca 1956 do 13 listopada 1956
Przynależność polityczna	Polska Zjednoczona Partia Robotnicza
Następca	Stefan Pietrusiewicz
Przewodniczący Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego
Okres	od 18 marca 1954 do 11 lipca 1956
Przynależność polityczna	Polska Zjednoczona Partia Robotnicza
Poprzednik	Hilary Minc
Następca	Stefan Jędrychowski
Odznaczenia

Grób Eugeniusza Szyra na cmentarzu Wojskowym na Powązkach

Eugeniusz Szyr (ur. 15 kwietnia 1915 w Łodygowicach, zm. 15 stycznia 2000 w Warszawie) – polski polityk komunistyczny, major ludowego Wojska Polskiego. Poseł na Sejm PRL I, III, IV i VI kadencji, przewodniczący Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego (1954–1956), minister budownictwa (1956), przewodniczący Komitetu Nauki i Techniki (1963–1968), minister gospodarki materiałowej (1976–1981) i wiceprezes Rady Ministrów (1959–1972), członek Biura Politycznego KC PZPR (1964–1968). Budowniczy Polski Ludowej.

Życiorys

Urodzony w rodzinie o korzeniach żydowskich^[1], syn Stanisława i Marii, uzyskał wykształcenie średnie. W latach 1930–1934 należał do Komunistycznego Związku Młodzieży Polski, od 1934 do 1936 do Komunistycznej Partii Polski, w latach 1935–1937 (gdy przebywał we Francji) do Francuskiej Partii Komunistycznej, a od 1944 był członkiem Polskiej Partii Robotniczej, w której od 1947 był zastępcą członka Komitetu Centralnego. 16 grudnia 1948 wraz z PPR znalazł się w szeregach Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, w której KC zasiadał w latach 1948–1981. W latach 1964–1968 był członkiem Biura Politycznego KC PZPR.

W latach 1937–1939 był żołnierzem Brygad Międzynarodowych walczących w hiszpańskiej wojnie domowej. Pełnił tam kolejno funkcje komisarza politycznego w batalionie im. Palafoxa, obozie demobilizacyjnym polskich ochotników po rozwiązaniu brygad międzynarodowych, by w 1938 zostać komisarzem wszystkich obozów demobilizacyjnych. W czerwcu 1939 wszedł w skład Tymczasowego Ośrodka Kierowniczego KPP, który z ramienia Kominternu miał organizować nową partię w Polsce po rozwiązaniu KPP^[2]. W latach 1940–1943 był internowany we Francji i w obozie w Dżilfie w Algierii Francuskiej. W 1943, po zajęciu Algierii przez wojska alianckie, wyjechał^[3] do ZSRR przy okazji repatriacji obywateli tego kraju internowanych w Dżilfie i wstąpił do 1 Armii Polskiej w ZSRR. W stopniu majora był tam m.in. zastępcą szefa zwiadu w Polskim Sztabie Partyzanckim^[4]. W latach 1944–1945 w aparacie politycznym wojska, zaangażowany w prace Komitetu Słowiańskiego w Polsce.

W latach 1946–1947 podsekretarz stanu w Ministerstwie Przemysłu, w latach 1947–1949 podsekretarz stanu w Ministerstwie Przemysłu i Handlu. W latach 1949–1953 był zastępcą przewodniczącego Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego. Od marca 1954 do 11 lipca 1956 był przewodniczącym PKPG, a następnie do 13 listopada 1956 był ministrem budownictwa w rządzie Józefa Cyrankiewicza. Od 27 października 1959 do 29 marca 1972 był wicepremierem w drugim, trzecim i czwartym rządzie Józefa Cyrankiewicza oraz w rządzie Józefa Cyrankiewicza i Piotra Jaroszewicza. Od 5 lipca 1963 do 22 grudnia 1968 był również przewodniczącym Komitetu Nauki i Techniki. Od 27 marca 1976 do 31 października 1981 był ministrem gospodarki materiałowej w rządach Piotra Jaroszewicza i Edwarda Babiucha oraz Edwarda Babiucha, Józefa Pińkowskiego i Wojciecha Jaruzelskiego. Od 1981 na emeryturze.

W latach 1972–1976 przewodniczący Państwowej Rady Gospodarki Materiałowej.

W latach 1952–1956, 1961–1969 i 1972–1976 był posłem na Sejm PRL I, III, IV i VI kadencji.

Działacz wielu organizacji społecznych. Od 1962 był przewodniczącym Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Afrykańskiej. Od 1965 pełnił funkcję przewodniczącego Polskiego Komitetu Solidarności z Narodami Azji, Afryki i Ameryki Łacińskiej. W latach 80. był przewodniczącym Krajowej Komisji Dąbrowszczaków przy Zarządzie Głównym Związku Bojowników o Wolność i Demokrację. Od września 1959^[5] aż do marca 1990 był również wiceprezesem Rady Naczelnej ZBoWiD. 28 listopada 1988 wszedł w skład Honorowego Komitetu Obchodów 40-lecia Kongresu Zjednoczeniowego PPR-PPS – powstania PZPR^[6].

Żonaty z Eugenią Krzeczkowską-Szyr (1919–1995). Był teściem Marcina Święcickiego, członka KC PZPR oraz byłego posła na Sejm RP i prezydenta Warszawy.

Zmarł w Warszawie. Pochowany w kwaterze Dąbrowszczaków na cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera A41-1-20)^[7].

Ordery i odznaczenia

• Order Budowniczych Polski Ludowej (1974)^[8]
• Order Sztandaru Pracy I klasy (dwukrotnie: 22 lipca 1950^[9] i 1964^[10])
• Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski
• Order Krzyża Grunwaldu II klasy (22 lipca 1949)^[11]
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (16 lipca 1946)^[12]
• Order Krzyża Grunwaldu III klasy
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari
• Złoty Krzyż Zasługi (18 stycznia 1946)^[13]
• Medal „Za waszą wolność i naszą”
• Medal Zwycięstwa i Wolności 1945
• Medal 40-lecia Polski Ludowej (1984)^[14]
• Medal 30-lecia Polski Ludowej (1974)^[15]
• Medal 10-lecia Polski Ludowej
• Medal im. Ludwika Waryńskiego (1986)^[16]
• Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego (1966)^[17]
• Złote Odznaczenie im. Janka Krasickiego (1966)^[18]
• Odznaka honorowa „Za zasługi dla Gdańska” (1960)^[19]
• Złota odznaka honorowa „Za Zasługi dla Warszawy” (1966)^[20]
• Medal pamiątkowy „40-lecia PZPR” (1988)^[21]
• Wielki Oficer Orderu Lwa Białego (Czechosłowacja, 1947)^[22]
• Order Flagi Narodowej I stopnia (KRLD, 1954)^[23]
• Order 9 września 1944 II stopnia (Bułgaria, 1948)^[24]
• Medal jubileuszowy „Czterdziestolecia zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945” (ZSRR, 1985)^[25]

Przypisy

1. Nieznane notatki Eugeniusza Szyra [online], „Przegląd”, 24 stycznia 2000 .
2. Ryszard Nazarewicz: Armii Ludowej dylematy i dramaty. Warszawa: Oficyna Drukarska, 1998, s. 13. ISBN 83-909166-0-6. OCLC 69278377.
3. Dyskusja na forum dws.org.pl.
4. Profil na stronie Biblioteki Sejmowej.
5. „Trybuna Robotnicza”, nr 211, 4 września 1959, s. 1.
6. „Trybuna Robotnicza”, nr 277, 29 listopada 1988, s. 5.
7. Wyszukiwarka grobów w Warszawie
8. Wręczenie odznaczeń w Belwederze, „Dziennik Polski”, 1974, nr 172, s. 3.
9. M.P. z 1950 r. nr 87, poz. 1073 („za wybitne zasługi położone dla Narodu i Państwa w szczególności przy opracowaniu planu 6-letniego”).
10. Wręczenie odznaczeń w Belwederze. „Nowiny”, s. 2, Nr 170 z 20 lipca 1964. 
11. M.P. z 1949 r. nr 62, poz. 830 („za ofiarną walkę z faszyzmem o niepodległość Polski”).
12. M.P. z 1947 r. nr 8, poz. 15 („za wybitne zasługi położone przy odbudowie przemysłu polskiego”).
13. M.P. z 1946 r. nr 30, poz. 58 („w uznaniu zasług dla pożytku Rzeczypospolitej Polskiej w dziele pracy organizacyjnej przy utworzeniu administracji państwowej i samorządu, uruchomieniu uczelni i odbudowie demokratycznej państwowości polskiej na ziemiach Województwa Śląsko-Dąbrowskiego”).
14. Uroczyste posiedzenie Prezydium Rady Naczelnej ZBoWiD, „Dziennik Bałtycki”, nr 177, 26 lipca 1984, s. 2.
15. Medale 30-lecia dla czołowych działaczy partyjnych i państwowych, „Trybuna Robotnicza”, nr 170, 19 lipca 1974, s. 1.
16. „Życie Partii”, styczeń–marzec 1987, s. 55.
17. Nadzwyczajna sesja Sejmu, „Trybuna Robotnicza”, nr 172, 22 lipca 1966, s. 1.
18. Odznaczenia im. J. Krasickiego dla uczestników wojny w Hiszpanii. „Nowiny”, s. 1, Nr 251 z 22 i 23 października 1966. 
19. Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Gdańsku, nr 1, 10 lutego 1961, s. 6.
20. Dziennik Urzędowy Rady Narodowej m.st. Warszawy, nr 30, 31 grudnia 1966, s. 1.
21. W 40. rocznicę kongresu zjednoczeniowego, „Głos Pomorza”, nr 292, 16 grudnia 1988, s. 2.
22. Delegacja czechosłowacka wyjechała do Pragi, „Trybuna Robotnicza”, nr 71, 12 marca 1947, s. 1.
23. Wysokie odznaczenia Koreańskiej Republiki Ludowej otrzymali członkowie rządu i działacze polscy. „Życie Warszawy”. Rok XI Nr 260 (3431), s. 1, 1 listopada 1954. Warszawa: Instytut Prasy „Czytelnik”. [dostęp 2023-07-01]. 
24. Symbole braterskiej współpracy, „Gazeta Robotnicza”, nr 149, 1 czerwca 1948, s. 2.
25. „Za Wolność i Lud”, nr 21, 25 maja 1985, s. 5.

Bibliografia

• V Kongres ZBoWiD Warszawa 8–9 maja 1974, Książka i Wiedza, Warszawa 1976.
• VI Kongres ZBoWiD Warszawa 7–8 maja 1979, Wydawnictwo ZG ZBoWiD, Warszawa 1979.
• Kto jest kim w Polsce 1984, Wydawnictwo Interpress, Warszawa 1984, s. 973.
• VII Kongres ZBoWiD, Wydawnictwo ZG ZBoWiD, Warszawa 1985.
• „Za Wolność i Lud”, 4 maja 1985, nr 18 (1115), s. 9.
• A. Mazur, Order Krzyża Grunwaldu, Wydawnictwo MON, Warszawa 1988.
• J. Stroynowski (red.), Who is who in the Socialist countries of Europe: a biographical encyclopedia of more than 12,600 leading personalities in Albania, Bulgaria, Czechoslovakia, German Democratic Republic, Hungary, Poland, Romania, Yugoslavia 1989, tom 3, K.G. Saur Pub., 1989.
• T. Mołdawa, Ludzie władzy 1944–1991, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1991, s. 431.
• W. Roszkowski, Historia Polski, 1914–1990, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1991.
• W. Roszkowski, Najnowsza historia Polski, Wydawnictwo Orion, Kielce 1994.
• Leksykon Historii Polski, Wydawnictwo Wiedza Powszechna, Warszawa 1996.

Kontrola autorytatywna (osoba):

• ISNI: 0000000071490773
• VIAF: 74869404
• LCCN: no2011178250
• GND: 127251340
• SUDOC: 161131603
• NKC: js2014850310
• NTA: 159586860
• PLWABN: 9810532277005606
• NUKAT: n2004060726
• LIH: LNB:CLhv;=B9

Encyklopedie internetowe:

• PWN: 3983852