Laureat V Olimpiady Wiedzy Technicznej z 1978. Absolwent szkoły podstawowej w Pacynie[1] oraz Technikum Samochodowego w Płocku[2], a także Wydziału Samochodów i Maszyn RoboczychPolitechniki Warszawskiej z 1984. W grudniu 1981 uczestniczył w strajkach na tej uczelni. W 1984 zajął się prowadzeniem kilkunastohektarowego gospodarstwa rolnego we wsi Kamionka[3]. W latach 80. pracował także jako nauczyciel informatyki w Pacynie[1]. Na Akademii Ekonomicznej w Poznaniu w latach 2014–2015 przygotowywał rozprawę doktorską pt. Wykorzystanie sieci neuronowych i algorytmów genetycznych do prognozowania trendów gospodarczych, której jednak nie ukończył[4].
W latach 2001–2005 był prezesem zarządu Warszawskiej Giełdy Towarowej[5]. Jest jednym z założycieli Fundacji Rozwoju Samorządowych Funduszy Pożyczkowych[6]. Od 2013 prowadził własną działalność gospodarczą w zakresie doradztwa i usług rolniczych[4]. Był także pierwszym prezesem zarządu Krajowego Samorządowego Funduszu Pożyczkowego Karbona – Polska Grupa Spółdzielni Pożyczkowych – Spółdzielnia Osób Prawnych. Od 2016 do 2018 był członkiem rady nadzorczej Portu Lotniczego Lublin[7][8]. W styczniu 2018 został prezesem zarządu spółki akcyjnej Polskie Młyny[9][10], a w lipcu 2023 przewodniczącym rady nadzorczej tamże[4].
5 czerwca 1992 został desygnowany przez prezydenta Lecha Wałęsę i powołany przez Sejm na stanowisko prezesa Rady Ministrów[13][14], będąc najmłodszą osobą na tym stanowisku w historii III RP[15]. 10 lipca 1992 misja stworzenia koalicji chrześcijańsko-ludowo-liberalnej zakończyła się niepowodzeniem[16].
W 1995 kandydował na urząd prezydenta RP (gdy z kandydowania zrezygnował marszałek Sejmu Józef Zych). W pierwszej turze wyborów uzyskał 4,31% poparcia (5. miejsce, 770 417 głosów)[19].
21 kwietnia 2010 zadeklarował start w przedterminowych wyborach prezydenckich z ramienia PSL. 6 maja 2010 został zarejestrowany jako kandydat przez Państwową Komisję Wyborczą. W pierwszej turze uzyskał 294 273 głosy (1,75%), zajmując 5. miejsce spośród 10 kandydatów[21]. 20 maja 2010 został powołany przez tymczasowo wykonującego obowiązki prezydenta Bronisława Komorowskiego w skład Rady Bezpieczeństwa Narodowego[22], z której został odwołany 11 grudnia 2012. W 2011 został przewodniczącym honorowego komitetu ds. obchodów jubileuszu 80 lat „Zielonego Sztandaru”.
Po wyborach parlamentarnych w 2011, w których uzyskał w okręgu płockim 24 491 głosów[23], zachował stanowiska wicepremiera i ministra gospodarki w drugim rządzie Donalda Tuska. 17 listopada 2012 podczas XI kongresu PSL w Pruszkowie bez powodzenia ubiegał się o ponowny wybór na prezesa PSL. W głosowaniu otrzymał 530 głosów, przegrywając z Januszem Piechocińskim, na którego zagłosowało 547 delegatów[24]. Dwa dni później ogłosił podanie się do dymisji (przyjętej następnie przez premiera Donalda Tuska) z funkcji wicepremiera i ministra gospodarki. Odwołany został 27 listopada[25].
W wyborach w 2015 i 2019 kandydował z ramienia PSL (z poparciem m.in. PO) do Senatu, przegrywając w głosowaniu z Markiem Martynowskim z PiS w okręgu płockim[26][27]. 4 grudnia 2021 na kongresie PSL został wybrany na przewodniczącego Rady Naczelnej tej partii[28]. W wyborach w 2023 ponownie kandydował do izby wyższej polskiego parlamentu w tym samym okręgu (z listy Trzeciej Drogi w ramach paktu senackiego). Otrzymał 113 143 głosów, pokonując tym razem Marka Martynowskiego i uzyskując mandat senatora XI kadencji[29]. W wyższej izbie parlamentu objął funkcję przewodniczącego klubu senackiego TD[30].
Życie prywatne
Syn Józefa i Marianny. Był żonaty z Elżbietą[31], ma troje dzieci.
↑Obwieszczenie Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 8 czerwca 1989 r. o wynikach głosowania i wynikach wyborów do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej przeprowadzonych dnia 4 czerwca 1989 r. (M.P. z 1989 r. nr 21, poz. 149).
↑Obwieszczenie Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 20 czerwca 1989 r. o wynikach ponownego głosowania i wynikach wyborów do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej przeprowadzonych dnia 18 czerwca 1989 r. (M.P. z 1989 r. nr 21, poz. 151).
↑Obwieszczenie Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 31 października 1991 r. o wynikach wyborów do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej, przeprowadzonych w dniu 27 października 1991 r. (M.P. z 1991 r. nr 41, poz. 288).
↑Obwieszczenie Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 23 września 1993 r. o wynikach wyborów do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej przeprowadzonych w dniu 19 września 1993 r. (M.P. z 1993 r. nr 50, poz. 470).
↑Obwieszczenie Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 7 listopada 1995 r. o wynikach głosowania i wyniku wyborów Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, zarządzonych na dzień 5 listopada 1995 r. (Dz.U. z 1995 r. nr 126, poz. 604).
↑Obwieszczenie Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 25 września 1997 r. o wynikach wyborów do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej przeprowadzonych w dniu 21 września 1997 r. (M.P. z 1997 r. nr 64, poz. 620).