Ова мало и високопланинско село се наоѓа во североисточниот дел на територијата на Општина Пробиштип, во изворишното сливно подрачје на Злетовска Река, а чиј атар се допира со подрачјето на општините Кочани и Кратово.[2] Селото е планинско, сместено на надморска височина од 1.130 метри. Од градот Пробиштип, селото е оддалечено 18 километри[2]
Зеленград е распослан на стрмните планински висови меѓу Зеленградска Река од север, Ештерец од југ и Злетовска Река од запад. На исток доминира планината Пониква (1.600 м.н.в.).
Во близина на селото минува регионалниот пат 2232, од кој се двои земјениот пат кој води до селото.
Селото има разбиен тип и е составено од повеќе маала, како што село Зеленград, Гноиште, Пајаковица, Орлов Камен, Чифлик и Самари.
Историја
Подрачјето на Зеленград е населено уште од доцната антика и римското време, за што сведочат наоѓалиштата во неговата околина.[3]
Самото име Зеленград несомнено е од словенско потекло и најверојатно го добило по тврдината Градиште која се наоѓа до маалото Самари. Ова наоѓалиште е во суштина рид кој стрмно се издига над левиот брег на Злетовска Река. На врвот има остатоци од одбранбен бедем и остатоци од керамика. Судејки по откопаните питоси и монети, евидентно е дека во ова зеленградско маало во римскиот период постоела населба.
Сепак, селото не се појавува во записите од средниот век. Не е споменато ниту во една даровница, повелба на Деспот Оливер, кој го дарува манастирот Лесново (додуша на едно место се спомнува Пајаковица, но само како месност, а не и населба или маало), додека соседните села се присутни.
Истото се повторува и во турските пописни дефтери од 1573 година, кога Зеленград не се појавува како населба. Ако имало некаков живот во ова село, турските попишувачи не би го испуштиле од предвид. Селото Луково од другата десна страна на Злетовска Река во овој попис е прикажано и е заведено како „ненаселено“.
Ако се знае дека во тој период потесниот и поширокиот атар на Зеленград е покриен со густа шума (и 300 години подоцна и Ѓорче Петров за ова село ќе забележи дека има 16 куќи кои се обични колиби) не е тешко да се претпостави дека населението, кое главно се занимава со сточарство, од повеќе причини, даноци, грабежи, насилија многу лесно го менуваат местото на живеење и подоцна се враќаат на истото место. Меѓу другото, таа принудна изолација, во тие несигурни периоди им овозможува, на некој начин, и добри услови за издршка.
Селото реално влегува во групата на новосоздадени села, населено во почетокот на XVIII век. Првите родови кои се доселиле во маалото Село потекнувале од областа на Горна Пчиња.
Стопанство
Атарот на селото зафаќа простор од 14,4 км2, при што преовладуваат шумите со површина од 809,7 хектари, на пасиштата отпаѓаат 489,5 хектари, а на обработливото земјиште 126,2 хектари.[2]
Во основа, може да се каже дека селото има мешовита земјоделска функција.[2]
Во минатото, мештаните се занимавале со сточарство и со експлоатација на шумите.
Од расположливите статистички извори гледаме, на пример, дека во 1931 година 37 домаќинства колку што имало селото располагале со сточен фонд од 687 кози, 393 овци, 85 говеда, 7 свињи, 17 коњи и мулиња. По 40 години подоцна (1971 г.), кога селото имало 138 жители и 33 домаќинства поради уништувањето на козите расте бројот на овци 621 грло, 68 говеда, 28 свињи и 19 коњи и мулиња. Инаку, поради природно-географски услови поледелството за кое и така нема услови за примена на механизација и агротехнички мерки постепено се деградира. Така, на пример од пописот на земјоделството 1959/1960 година гледаме дека со жита, граор и уров биле посеани 105 хектари, а во 1971 г. овие култури се забележуваат на 12-13 хектари. Поради миграцијата на младото и работно способно население видно се намалува и производството на компири. Единствено гравот како поледелска култура и во двете пописни години го има на 6 ха. Поради климатските услови, Зелениград во целата некогошна Злетовска област има најмногу стебла сливи (џанки) и ореви.
Според истражувањата од 1970-тите, родови во селото се:
Доселеници:Савевци (3 к.), доселени се во XVIII век од некое село во Горна Пчиња, се сметаат за основачи на денешното село; Јовчевци (3 к.), Мишаци (5 к.) и Соколовци (3 к.), доселени се од селата на Козјак и Горна Пчиња, нешто после првиот род; Богдановци (5 к.), Митревци (8 к.) и Марковци (4 к.), доселени се од селото Градче кај Кочани; Луковци (2 к.), доселени се од селото Луково; Калуѓерци (1 к.), водат потекло од некој човек кој дошол во почетокот на XX век од некое место во Грција.
Во селото имало основно училиште коешто се отворило непосредно по Втората светска војна. Било затворено средината на 1970-тите години поради преселувањето на населението.
Селото влегува во рамките на Општина Пробиштип, која била променета со новата територијална поделба на Македонија во 2004 година, при што биле споени поранешните општини, Пробиштип и Злетово. Во периодот од 1996-2004 година, селото било во рамките на некогашната Општина Злетово.
Во периодот од 1965 до 1996 година, селото се наоѓало во рамките на големата општина Пробиштип. Во периодот од 1955 до 1965 година, селото било дел од некогашната Општина Пробиштип.
Во периодот 1952-1955, селото било дел од тогашната Општина Злетово, во која покрај селото Зеленград, се наоѓале и селата Бунеш, Древено, Злетово, Јамиште, Лесново, Луково, Ратавица, Трипатанци, Турско Рудари и Шталковица. Во периодот 1950-1952, селото било дел на некогашната општина Злетово, во која влегувале селата Злетово, Зеленград, Јамиште, Лесново, Луково и Ратавица.
Избирачко место
Во селото постои избирачкото место бр. 1567 според Државната изборна комисија, сместено во просториите на месната заедница. Во ова избирачко место е опфатено и селото Јамиште.[13]
↑ 2,02,12,22,32,4Панов, Митко (1998). Енциклопедија на селата во Република Македонија: географски, демографски, и аграрни обележја. Скопје: Патрија. стр. 130.
↑Јелена Павловска, Наташа Ниќифоровиќ и Огнен Коцевски (2011). Валентина Божиновска (уред.). Карта на верски објекти во Македонија. Менора - Скопје: Комисија за односи во верските заедници и религиозните групи. стр. 28. ISBN978-608-65143-2-7.
