Kompania Saperów KOP „Stolin”

Kompania Saperów KOP „Stolin”

Kompania Saperów KOP „Polesie”
Kompania Pionierów „Polesie”

Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1931
Rozformowanie	1939
Nazwa wyróżniająca	„Polesie”, „Stolin”
Tradycje
Rodowód	Ośrodek Wyszkolenia Pionierów 5 Brygady Ochrony Pogranicza
Działania zbrojne
kampania wrześniowa
Organizacja
Numer	kryptonimowy: 152[a].
Dyslokacja	Dawidgródek Stolin
Rodzaj wojsk	saperzy
Podległość	5 Brygada Ochrony Pogranicza Brygada KOP „Polesie” Armia „Poznań”

Kompania Saperów KOP „Stolin” – pododdział saperów Korpusu Ochrony Pogranicza.

Formowanie i zmiany organizacyjne

W kwietniu 1928 17 batalion graniczny sformował w Dawidgródku ośrodek wyszkolenia pionierskiego przy 5 Brygadzie Ochrony Pogranicza^[2][3][4]. 26 kwietnia 1928 na stanowisko komendanta ośrodka został wyznaczony porucznik Hieronim Kurczewski z 7 pułku saperów^[5]. Z dniem 1 marca 1931 ośrodek został zlikwidowany, a na jego bazie i drużyn pionierskich batalionów utworzona została kompania pionierów „Polesie”. Nowo utworzona kompania została tymczasowo rozmieszczona w Dawidgródku w pomieszczeniach 17 batalionu^[6]. Dowódcą kompanii został dotychczasowy komendant ośrodka wyszkolenia pionierskiego. Pod względem służbowym kompania podległa dowódcy brygady, a pod względem wyszkolenia specjalistycznego dowódcy korpusu. Jednostką formującą był 17 batalion KOP „Dawidgródek”^[7][8]. Dla potrzeb formującej się kompanii 62 szeregowców oddelegował 18 pułk piechoty i 30 Pułk Strzelców Kaniowskich. Kompania otrzymała nazwę wyróżniającą „Polesie”^[9].

Na podstawie rozkazu L.dz. 1293/Org. Tj. Organizacja kompanii saperów KOP z 18 maja 1934 pododdział został przeformowany według organizacji kompanii saperów typu I^[10].

Rozkazem dowódcy KOP z 23 lutego 1937 została zapoczątkowana pierwsza faza reorganizacji Korpusu Ochrony Pogranicza „R.3”^[11]. Jej wynikiem było między innymi ustalenie nazwy kompanii na „kompania saperów KOP «Stolin»”^[12]. Jednostką administracyjną dla kompanii był batalion KOP „Dawidgródek”^[13].

Działania kompanii w 1939

W marcu 1939 kompania saperów KOP „Stolin” kpt. Czesława Pawulskiego została zmobilizowana i przedyslokowana do rejonu operacyjnego Armii „Poznań” w rejon Kalisza. Weszła w skład formowanego 25 batalionu saperów. Prowadziła prace fortyfikacyjne w rejonie Krotoszyn-Ostrów Wielkopolski oraz na linii rzeki Prosny^[14].

Z początkiem września kompania wycofywała się w kierunku Warszawy. 9 września została przydzielona do 17 Wielkopolskiej Dywizji Piechoty i w jej składzie wzięła udział w bitwie nad Bzurą. W trakcie walk kompania wykonywała przejścia kolumnom taborów i organizowała bierną obronę przeciwpancerną. Po walkach nad Bzurą kompania przedarła się do Warszawy, gdzie weszła w skład odwodu dowódcy obrony Warszawy. Walczyła w obronie stolicy aż do jej kapitulacji^[14].

Organizacja kompanii

Organizacja kompanii saperów typu I z 18 maja 1934^[15]:

• dowódca kompanii
• drużyna gospodarcza (podoficerowie: gospodarczy, sprzętowy, broni i gazowy oraz personel pomocniczy)
• I pluton saperów a. cztery drużyny
• II pluton saperów a. trzy drużyny
• III pluton saperów a. trzy drużyny

Stan osobowy kompanii wynosił 123 żołnierzy, w tym 4 oficerów, 13 podoficerów i 106 saperów

Żołnierze kompanii

Dowódcy kompanii:

• por. sap. Hieronim Kurczewski (26 kwietnia 1928 – 23 marca 1932)
• por. sap. Walerian Klimowicz^[b] (od 23 marca 1932)
• kpt. Czesław Pawulski^[c]. (1939^[17])

Oficerowie kompanii:

• por. Tadeusz Mazurek – zastępca dowódcy kompanii w 1939^[17][18]
• por. Michał Sopata^[18]

Uwagi

1. Zarządzenie szefa sztabu KOP ppłk. dypl. Franciszka Węgrzyna w sprawie używania w dowództwie KOP kryptonimów zamiast nazw jednostek KOP^[1]
2. Walerian Klimowicz w 1939 w stopniu majora dowodził 8 bsap.
3. Czesław Pawulski, kpt. sap., w KOP od 1935. Do mobilizacji dowódca kompanii saperów KOP „Stolin”. We wrześniu 1939 na dotychczas zajmowanym stanowisku. Uczestnik walk nad Bzurą w składzie 25 Kaliskiej DP. Po zakończeniu walk nad Bzurą wraz z pozostałością kompanii przedostał się do Warszawy. Brał udział w obronie stolicy^[16].

Przypisy

1. Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 427.
2. Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 19/1927.
3. Dominiczak 1992 ↓, s. 123.
4. Bereza i Szczepański 2014 ↓, s. 54.
5. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, nr 9 z 26 IV 1928 s.177.
6. Zarządzenie nr L.700/Tjn.Og.Org/31 ↓, s. 10–11.
7. Zarządzenie nr L.700/Tjn.Og.Org/31 ↓, s. 1–2.
8. Prochwicz 2003 ↓, s. 43.
9. Zarządzenie nr L.700/Tjn.Og.Org/31 ↓, s. 3.
10. Cutter 2001 ↓, s. 50, 86.
11. Prochwicz i 3/1994 ↓, s. 157.
12. Zarządzenie nr L.500/Tjn.Og.Org/37 ↓, s. 3.
13. Zarządzenie nr L.500/Tjn.Og.Org/37 ↓, s. 2 zał. 47.
14. Prochwicz 2003 ↓, s. 107.
15. Cutter 2005 ↓, s. 50.
16. Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 739.
17. Cutter 2001 ↓, s. 86.
18. Rocznik oficerski 1939 ↓, s. 251.

Bibliografia

• Hubert Bereza, Kajetan Szczepański: Centralna Szkoła Podoficerska KOP. Grajewo: Towarzystwo Przyjaciół 9 PSK, 2014. ISBN 978-83-938921-7-4.
• Zdzisław Józef Cutter: Saperzy II Rzeczypospolitej. Warszawa [etc.]: Pat, 2005. ISBN 83-921881-3-6.
• Zdzisław Józef Cutter: Saperzy polscy 1918 – 1939: organizacja, szkolenie i wyposażenie materiałowo-techniczne. Wrocław: 2001. ISBN 83-87384-05-4.
• Henryk Dominiczak: Granica wschodnia Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1919-1939. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1992. ISBN 83-01-10202-0.
• Jerzy Prochwicz. Korpus Ochrony Pogranicza w przededniu wojny, Część I. Powstanie i przemiany organizacyjne KOP do 1939 r. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 3 (149), 1994. Warszawa: Wydawnictwo „Czasopisma Wojskowe”. ISSN 0043-7182. 
• Jerzy Prochwicz: Formacje Korpusu Ochrony Pogranicza w 1939. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003. ISBN 83-88973-58-4.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik Oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
• Zarządzenie dowódcy Korpusu Ochrony Pogranicza w sprawie organizacji kompanii pionierów nr L.700/Tjn.Og.Org/31 z lutego 1931.
• Zarządzenie dowódcy KOP w sprawie reorganizacji Korpusu Ochrony Pogranicza („R.3” I Faza) nr L.500/Tjn.Og.Org/37 z 23 lutego 1937.
• Marek Jabłonowski, Włodzimierz Jankowski, Bogusław Polak, Jerzy Prochwicz: O niepodległą i granice. Korpus Ochrony Pogranicza 1924-1939. Wybór dokumentów. Warszawa-Pułtusk: Wyższa Szkoła Humanistyczna w Pułtusku. Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego, 2001. ISBN 83-88067-48-8.
• Komunikaty dyslokacyjne Korpusu Ochrony Pogranicza z lat 1927 (z uzupełnieniami i poprawkami), 1928, 1932, 1934 (z uzupełnieniami i poprawkami) i 1938 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
• Dzienniki Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych z 1928, 1931 i 1934. [dostęp 2016-02-15].