Strażnica KOP „Kamienny Wóz”

Strażnica KOP „Kamienny Wóz”

strażnica KOP „Kamienny Wóz”
Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1925
Rozformowanie	1939
Organizacja
Dyslokacja	Kamienny Wóz[a]
Formacja	Korpus Ochrony Pogranicza
Podległość	Kompania graniczna KOP „Dziwniki”

Strażnica KOP „Kamienny Wóz” – zasadnicza jednostka organizacyjna Korpusu Ochrony Pogranicza pełniąca służbę ochronną na granicy polsko-sowieckiej.

Formowanie i zmiany organizacyjne

W 1924, w składzie 3 Brygady Ochrony Pogranicza, został sformowany 7 batalion graniczny. W 1928 w skład batalionu wchodziło 16 strażnic^[1]. Strażnica KOP „Kamienny Wóz” w latach 1931 – 1939 znajdowała się w strukturze 3 kompanii KOP „Dziwniki”^{[2] [3][4][5][6]} batalionu KOP „Podświle”^[7] z pułku KOP „Głebokie”^[8]. Strażnica liczyła około 18 żołnierzy i rozmieszczona była przy linii granicznej z zadaniem bezpośredniej ochrony granicy państwowej.

W 1932 obsada strażnicy zakwaterowana była w budynku KOP^[3]. Strażnicę z macierzystą kompanią łączył trakt długości 11,7 km i droga polna długości 2 km^[5].

Służba graniczna

Podstawową jednostką taktyczną Korpusu Ochrony Pogranicza przeznaczoną do pełnienia służby ochronnej był batalion graniczny. Odcinek batalionu dzielił się na pododcinki kompanii, a te z kolei na pododcinki strażnic, które były „zasadniczymi jednostkami pełniącymi służbę ochronną”, w sile półplutonu. Służba ochronna pełniona była systemem zmiennym, polegającym na stałym patrolowaniu strefy nadgranicznej, wystawianiu posterunków alarmowych, obserwacyjnych i kontrolnych stałych, patrolowaniu i organizowaniu zasadzek w miejscach rozpoznanych jako niebezpieczne, kontrolowaniu dokumentów i zatrzymywaniu osób podejrzanych, a także utrzymywaniu ścisłej łączności między oddziałami i władzami administracyjnymi^[9]. Strażnice KOP stanowiły pierwszy rzut ugrupowania kordonowego Korpusu Ochrony Pogranicza^[10].

Strażnica KOP „Kamienny Wóz” w 1932 ochraniała pododcinek granicy państwowej szerokości 5 kilometrów 523 metrów od słupa granicznego nr 257 do 261^[3], a w 1938 pododcinek szerokości 8 kilometrów 450 metrów od słupa granicznego nr 247 do 261^[5].

Sąsiednie strażnice:

• strażnica KOP „Grazie” ⇔ strażnica KOP „Lipowo” – 1931^[2] , 1932^[3], 1934^[4]
• strażnica KOP „Osinówka” ⇔ strażnica KOP „Hornowo Wiercińskie” – 1938^[5]

Walki we wrześniu 1939

17 września 1939 strażnice 3 kompanii granicznej „Dziwniki” por. Bronisława Olecha zaatakowane zostały przez jednostki 5 Dywizji Strzeleckiej i 13 oddziału ochrony pogranicza NKWD. Po krótkiej walce uległy przeważającym siłom przeciwnika. Strażnica KOP „Kamienny Wóz” została zniszczona. W jej obronie poległ plut. Pełczyński^[11][12].

Uwagi

1. strażnica Kamienny Wóz, gmina Hołubicze, powiat dziśnieński, województwo wileńskie

Przypisy

1. Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 5/1928.
2. Szkice dyslokacyjne ↓.
3. Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 19/1932.
4. Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 54/1934.
5. Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 83/1938.
6. Prochwicz 2003 ↓, s. 306.
7. Szubański 2000 ↓, s. 88.
8. Polak 1999 ↓, s. 218.
9. Falkiewicz 1925 ↓, s. 3-4.
10. Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 32.
11. Cygan 2006 ↓, s. 93.
12. wg informacji Archiwum Straży Granicznej w Szczecinie KG-OI56/VI/15 z 18.02.2015: Stefan Pałczyński

Bibliografia

• Wiktor Krzysztof Cygan: Kresy we krwi. Obrona północno-wschodniej Polski we wrześniu 1939. Warszawa: Espadon Publishing, 2006. ISBN 978-83-60786-00-0.
• Stanisław Falkiewicz: Korpus Ochrony Pogranicza. W pierwszą rocznicę objęcia służby na wschodniej granicy Rzeczypospolitej 1924-1925. 1925. [dostęp 2016-01-30].
• Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne. Dokumenty organizacyjne. Wybór źródeł. T.1. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999. ISBN 83-87424-84-6.
• Jerzy Prochwicz, Andrzej Konstankiewicz, Jan Rutkiewicz: Korpus Ochrony Pogranicza 1924-1939. Barwa i Broń, 2003. ISBN 83-900217-9-4.
• Jerzy Prochwicz: Formacje Korpusu Ochrony Pogranicza w 1939 roku. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003. ISBN 83-88973-58-4.
• Rajmund Szubański. Bataliony, kompanie, strażnice KOP-u. „Przegląd Historyczno-Wojskowy”. 3 (184), 2000. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona. ISSN 1640-6281. 
• Komunikaty dyslokacyjne Korpusu Ochrony Pogranicza z lat 1927 (z uzupełnieniami i poprawkami), 1928, 1932, 1934 (z uzupełnieniami i poprawkami) i 1938 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.177/143 do 177/149.)
• Szkice dyslokacyjne Korpusu Ochrony Pogranicza i podległych jednostek w latach 1927–1939 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.177/151.)