Natria unufluorofosfato

Natria monofluorofosfato
2D Kemia strukturo de la Natria unufluorofosfato
3D Kemia strukturo de la Natria unufluorofosfato
Alternativa(j) nomo(j)
Natria salo de fluorofosfata acido Dunatria unufloro-fosfata acido
Kemia formulo	Na2PFO3
CAS-numero-kodo	10163-15-2 7631-97-2
ChemSpider kodo	22686
PubChem-kodo	24266
Fizikaj proprecoj
Aspekto	Blanka pulvoro
Molmaso	143,95 g mol^−1
Smiles [Na+].[Na+].[O-]P([O-])(F)=O
Denseco	2,6 g/cm^3
Fandopunkto	625 °C (1,157 ℉; 898 K)
Solvebleco	Akvo:25 g/100 mL
Nesolvebleco	insoluble in ethanol, ether
Mortiga dozo (LD50)	502 mg/kg (muso, buŝa)
Ekflama temperaturo	Ne bruliva
Sekurecaj Indikoj
Risko	R20 R21 R22
Sekureco	S36 S37 S38
Pridanĝeraj indikoj
Danĝero T Toksa Xi Irita
GHS etikedigo de kemiaĵoj[1]
GHS Damaĝo-piktogramo
GHS Signalvorto	Averto
GHS Deklaroj pri damaĝoj	H302, H312, H315, H319, H335
GHS Deklaroj pri antaŭgardoj	P261, P264, P270, P271, P280, P301+312, P302+352, P304+312, P304+340, P305+351+338, P312, P321, P330, P332+313, P337+313, P362, P363, P403+233, P405, P501
Escepte kiam indikitaj, datumoj estas prezentataj laŭ iliaj normaj kondiĉoj pri temperaturo kaj premo (25 °C kaj 100 kPa)

Natria unufluorofosfato, monofluorofosfato de natrio aŭ Na₂PFO₃ estas neorganika oksokombinaĵo de natrio, fluoro kaj fosforo, senodoraj kaj senkoloraj kristaloj solveblaj en akvo, kaj uzatas kiel ingredienco en dentokremo.

Sintezo

• Natria unufluorofosfato estas industrie produktata pere de reakcio inter la natria fluorido kaj natria metafosfato:

${\displaystyle \mathrm {NaPO_{3}+NaF\longrightarrow Na_{2}PO_{3}F} }$

Ĉi-procezo inkludas la rompon de pirofosfataj ligiloj, simile al hidrolizo. Natria unufluorofosfato ankaŭ povas prepariĝi per traktado de kvarnatria pirofosfato aŭ dunatria fosfato kun fluorida acido:

• Reakcio de fluorida acido kaj kvarnatria pirofosfato:

${\displaystyle \mathrm {Na_{4}P_{2}O_{7}+2\;HF\longrightarrow 2\;Na_{2}PO_{3}F+H_{2}O} }$

• Reakcio de fluorida acido kaj dunatria fosfato:

${\displaystyle \mathrm {Na_{2}HPO_{4}+HF\longrightarrow Na_{2}PO_{3}F+H_{2}O} }$

En la laboratorio, natria unufluorofosfato prepareblas per hidrolizo de dufluorofosfataj jonoj^[2] kaj natria hidroksido:

${\displaystyle \mathrm {HPOF_{2}+2\;NaOH\longrightarrow Na_{2}PO_{3}F+HF+H_{2}O} }$

Historio

Natria unufluorofosfato estis unue priskribita en 1929 far la germana kemiisto Willy Lange (1900-1976)^[3], kiu, tiam studis en la Universitato de Berlino. Liaj vanaj provoj je preparado de libera unufluorofosfata acido kondukis lin al kontrolado pri la stabileco de ĝiaj esteroj. Kune kun Gerda von Kruger^[4], unu el lia lernantaro, Lange tiam sintezis la duetilan fluorofosfaton kaj kelkaj analogoj, kiuj montriĝis tre toksaj, ĉefe rilate al nervaj agentoj.

En la jardeko 1930, Gerhard Schrader (1903-1990)^[5], laborante por la germana kompanio IG Farben, provis disvolvi sintezan insekticidon. Liaj esploroj baziĝis sur esterojn de fosfata acido kaj rezultis en akcidenta malkovro de iu nervagento tiel kiel la duizopropila fluorofosfato, Tabun^[6], Soman^[7] kaj Sarin^[8].

Intertempe, Lange, kiu estis edziĝinta al juda virino, elmigris el Germanio al Usono kaj komencis labori por la kompanio "Procter and Gamble". En 1947, li kaj Ralph Livingston el kompanio "Monsanto" publikigis la preparadon de la liberaj fluorofosfata acidoj kaj menciis la uzon de kelkaj toksaj esteroj de la unufluorofosfata acido (kiel la duizopropila fluorofosfato) en la traktado de glaŭkomo kaj myasthenia gravis^[9].

La tre konata tokseco de ĉi-esteroj kondukis al timoj tiel ke la simplaj saloj estus toksaj, kaj tiaj timoj malebligis ajnan grandskale komercan uzon de la saloj. En 1950, sub la sponsorado de la fabrikantoj de la komponaĵoj, Ozark Chemical Company, la tokseco de la natria unufluorofosfato estis studita de Harold Hodge (1904-1990), en la Universitato de Roĉestro, kiu inkluzivis anti-kariaj testoj. En 1967, Colgate-Palmolive arkivis plurajn patentojn pri la uzo de la natria unufluorofosfato en dentokremoj.

Literaturo

• Sigma Aldrich
• Fluoride history
• Santa Cruz Biotechnology
• American Elements
• Trying to be greener^{[rompita ligilo]}
• Why There's Antifreeze in Your Toothpaste: The Chemistry of Household ..., Simon Quellen Field
• ChemicalLand21

Referencoj

1. PubChem
2. Nist
3. NCBI Resources
4. Carboxylic Acids—Advances in Research and Application: 2012 Edition
5. Toxipedia. Arkivita el la originalo je 2015-09-30. Alirita 2015-09-29 .
6. Toxipedia. Arkivita el la originalo je 2015-09-30. Alirita 2015-09-29 .
7. Toxipedia. Arkivita el la originalo je 2015-09-29. Alirita 2015-09-29 .
8. Toxipedia. Arkivita el la originalo je 2015-09-29. Alirita 2015-09-29 .
9. Toxipedia. Arkivita el la originalo je 2015-09-29. Alirita 2015-09-29 .

Ĉi tiu artikolo ankoraŭ estas ĝermo pri kemio. Helpu al Vikipedio plilongigi ĝin. Se jam ekzistas alilingva samtema artikolo pli disvolvita, traduku kaj aldonu el ĝi (menciante la fonton).