Szkolny Szwadron Kawalerii KOP „Niewirków”

Szkolny Szwadron Kawalerii KOP „Niewirków”

4 Szwadron Kawalerii

Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1924
Rozformowanie	1937
Nazwa wyróżniająca	„Niewirków”
Tradycje
Kontynuacja	Dywizjon Kawalerii KOP „Niewirków”
Dowódcy
Pierwszy	mjr Kazimierz Mastalerz
Organizacja
Numer	kryptonimowy: 114[a]
Dyslokacja	Niewirków
Formacja	Korpus Ochrony Pogranicza
Podległość	1 Brygada OP Brygada KOP „Wołyń”

Szkolny Szwadron Kawalerii KOP „Niewirków” – pododdział kawalerii Korpusu Ochrony Pogranicza.

Formowanie i zmiany organizacyjne

W 1924, w składzie 1 Brygady Ochrony Pogranicza, został sformowany 4 szwadron kawalerii KOP^[2]. Z dniem 23 grudnia 1924 na stanowisko dowódcy szwadronu został przeniesiony rotmistrz 1 Pułku Szwoleżerów Kazimierz Mastalerz^[3].

Szwadron był podstawową jednostką taktyczną kawalerii KOP. Zadaniem szwadronu było prowadzenie działań pościgowych, patrolowanie terenu, w dzień i w nocy, na odległości nie mniejsze niż 30 km, a także utrzymywanie łączności między odwodami kompanijnymi, strażnicami i sąsiednimi oddziałami oraz eskortowanie i organizowanie posterunków pocztowych. Wymienione zadania szwadron realizował zarówno w strefie nadgranicznej, będącej strefą ścisłych działań KOP, jak również w pasie ochronnym sięgającym około 30 km w głąb kraju^[4]. Szwadron był też jednostką organizacyjną, wyszkoleniową, macierzystą i pododdziałem gospodarczym^[5] .

W skład szwadronu wchodzić miały cztery plutony liniowe i drużyna dowódcy szwadronu. Według etatu szwadron liczyć powinien trzech oficerów, 19 podoficerów i 65 ułanów. Na uzbrojeniu posiadał 77 karabinków, 7 pistoletów oraz 82 szable^[6].

W lipcu 1929 zreorganizowano kawalerię KOP. Zorganizowano dwie grupy kawalerii. Podział na grupy uwarunkowany był potrzebami szkoleniowymi i zadaniami kawalerii KOP w planie „Wschód”^[7]. Szwadron wszedł w skład grupy południowej^[8]. Przyjęto też zasadę, że szwadrony przyjmą nazwę miejscowości będącej miejscem ich stacjonowania^[8]. Obok nazw geograficznych, do 1931 stosowano również numer szwadronu^[9].

W 1934(?)1932^[b]roku dokonano kolejnego podziału szwadronów. Tym razem na trzy grupy inspekcyjne. Szwadron wszedł w skład grupy południowej^[10].

W 1934 dostosowano strukturę szwadronu do wymogów szkoły podoficerów kawalerii KOP ^[10].

W wyniku reorganizacji KOP przeprowadzonej w 1937, szkolny szwadron kawalerii KOP „Niewirków” został przeformowany w Dywizjon Kawalerii KOP „Niewirków”^[11].

Dowódcy szwadronu

• rtm. / mjr Kazimierz Mastalerz^[12] (23 grudnia 1924 –19 lipca 1926 → kwatermistrz 1 pszwol)
• rtm. Teodor Eustachy Suchodolski z 24 puł (od 19 lipca 1926^[13])
• mjr Leonard Łodzia-Michalski (1927 – 1928)

Uwagi

1. Zarządzenie szefa sztabu Korpusu Ochrony Ochrony Pogranicza ppłk. dypl. Franciszka Węgrzyna w sprawie używania w dowództwie KOP kryptonimów zamiast nazw jednostek KOP^[1].
2. Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz podają, że podział kawalerii na trzy grupy nastąpił w 1934 → Prochwicz i 3/1994 ↓, s. 156, Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 44 i Prochwicz 2003 ↓, s. 51.
   Mijakowski i Rozdżestwieński twierdzą, że kawaleria KOP podzielona była na trzy grupy już w 1932 → Mijakowski i Rozdżestwieński 2013 ↓, s. 15

Przypisy

1. Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 426.
2. Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 23.
3. Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 75 z 21 lipca 1925, s. 399.
4. Falkiewicz 1925 ↓, s. 4-6.
5. Zarządzenie nr L.5201/tj.org./38 ↓.
6. Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 21.
7. Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 35.
8. Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 34.
9. Wiśniewska i Promińska 2013 ↓, s. 2.
10. Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 44.
11. Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 49.
12. Falkiewicz 1925 ↓, s. 35.
13. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, nr 28 z 19 VII 1926, s. 220.

Bibliografia

• Stanisław Falkiewicz: Korpus Ochrony Pogranicza. W pierwszą rocznicę objęcia służby na wschodniej granicy Rzeczypospolitej 1924-1925. Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1925.
• Marek Jabłonowski, Włodzimierz Jankowski, Bogusław Polak, Jerzy Prochwicz: O niepodległą i granice. Korpus Ochrony Pogranicza 1924-1939. Wybór dokumentów. Warszawa-Pułtusk: Wyższa Szkoła Humanistyczna w Pułtusku. Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego, 2001. ISBN 83-88067-48-8.
• Krzysztof Mijakowski, Paweł Rozdżestwieński: Kawaleria Korpusu Ochrony Pogranicza. Wielka księga jazdy polskiej 1918-1939. Tom 44. Edipresse Polska SA, 2013. ISBN 978-83-7769-888-4.
• Jerzy Prochwicz, Andrzej Konstankiewicz, Jan Rutkiewicz: Korpus Ochrony Pogranicza 1924-1939. Barwa i Broń, 2003. ISBN 83-900217-9-4.
• Jerzy Prochwicz. Korpus Ochrony Pogranicza w przededniu wojny, Część I. Powstanie i przemiany organizacyjne KOP do 1939 r. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 3 (149), s. 148-160, 1994. Warszawa: Wydawnictwo Czasopisma Wojskowe. ISSN 0043-7182. 
• Jerzy Prochwicz: Formacje Korpusu Ochrony Pogranicza w 1939. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003. ISBN 83-88973-58-4.
• Iwona Wiśniewska, Katarzyna Promińska: Wstęp do inwentarza zespołu archiwalnego „Brygada Korpusu Ochrony Pogranicza «Wilno»”. Szczecin: Archiwum Straży Granicznej, 2013.
• Zarządzenie organizacyjne dowódcy Korpusu Ochrony Pogranicza nr L.5201/tj.org./38 z 3 listopada 1938.
• Dzienniki Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych z 1928, 1931 i 1934. [dostęp 2016-02-15].