Kompania graniczna KOP „Puńsk”

Kompania graniczna KOP „Puńsk”

Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1926
Rozformowanie	1939
Organizacja
Dyslokacja	Puńsk[a]
Formacja	Korpus Ochrony Pogranicza
Podległość	batalion KOP „Sejny”

Kompania graniczna KOP „Puńsk” – pododdział graniczny Korpusu Ochrony Pogranicza pełniący służbę ochronną na granicy polsko-litewskiej.

Formowanie i zmiany organizacyjne

Na podstawie rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych nr 1099 ze stycznia 1926, w trzecim etapie organizacji Korpusu Ochrony Pogranicza, sformowano 23 batalion graniczny ^[1]. Po 1928 utworzono kompanię graniczą „Puńsk”^[2][3]. Ochraniała ona część dotychczasowego pododcinka kompanii „Wiżajny” i kompanii „Hołny Wolmera”^[b]. W listopadzie 1936 kompania etatowo liczyła 2 oficerów, 7 podoficerów, 4 nadterminowych i 64 żołnierzy służby zasadniczej^[c]. W 1939 4 kompania graniczna KOP „Puńsk” podlegała dowódcy batalionu KOP „Sejny”^[4].

Służba graniczna

Podstawową jednostką taktyczną Korpusu Ochrony Pogranicza przeznaczoną do pełnienia służby ochronnej był batalion graniczny. Odcinek batalionu dzielił się na pododcinki kompanii, a te z kolei na pododcinki strażnic, które były „zasadniczymi jednostkami pełniącymi służbę ochronną”, w sile półplutonu. Służba ochronna pełniona była systemem zmiennym, polegającym na stałym patrolowaniu strefy nadgranicznej i tyłowej, wystawianiu posterunków alarmowych, obserwacyjnych i kontrolnych stałych, patrolowaniu i organizowaniu zasadzek w miejscach rozpoznanych jako niebezpieczne, kontrolowaniu dokumentów i zatrzymywaniu osób podejrzanych, a także utrzymywaniu ścisłej łączności między oddziałami i władzami administracyjnymi^[5]. Miejscowość, w którym stacjonowała kompania graniczna, posiadała status garnizonu Korpusu Ochrony Pogranicza^[6].

4 kompania graniczna „Puńsk” w 1934 ochraniała odcinek granicy państwowej szerokości 32 kilometrów 625 metrów^[7].

Sąsiednie kompanie graniczne:

• 1 kompania graniczna KOP „Wiżajny” ⇔ 2 kompania graniczna KOP „Hołny Wolmera” – 1932^[8] i 1934^[9]
• 1 kompania graniczna KOP „Rutka Tartak” ⇔ 2 kompania graniczna KOP „Hołny Wolmera” – 1938^[10]

Struktura organizacyjna

Strażnice kompanii w latach 1932 – 1939^{[8][11][10][4]}:

• strażnica KOP „Gromadziszki”
• strażnica KOP „Krejwiany”^[d]
• strażnica KOP „Poluńce”^[e]
• strażnica KOP „Borysówka”^[f]

Dowódcy kompanii

• kpt. Eugeniusz Maskowicz (14 XII 1934 – 21 XI 1936)^[g]
• kpt. Bonifacy Wanacki^[h] ( – IX 1939)

Uwagi

1. wieś Puńsk, gmina Sejwy, powiat suwalski, województwo białostockie
2. Szubański twierdzi, że przed 1937 rokiem w strukturach batalionu KOP „Sejny” funkcjonowała kompania graniczna KOP „Szypliszki” → Szubański 1993 ↓, s. 275
3. Wykaz stanów etatowych oficerów, podoficerów i żołnierzy KOP przesłanych przez ppłk. dypl. Franciszka Węgrzyna ze sztabu KOP do I oficera do zleceń GISZ płk. dypl. Kazimierza Glabisza. → Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 364
4. wieś Krejwiany, gmina Andrzejewo, powiat suwalski, województwo białostockie
5. wieś Poluńce, gmina Krasnowo, powiat suwalski, województwo białostockie
6. wieś Borysówka, gmina Krasnowo, powiat suwalski, województwo białostockie
7. Ustalono na podstawie wykazu uposażenia oficerów batalionu KOP „Sejny” na grudzień 1935 i luty 1936 oraz rozkazów dziennych batalionu „Sejny” (Archiwum Straży Granicznej w Szczecinie).
8. Wanacki Bonifacy Feliks, kpt. piech., w KOP od 1937. Do mobilizacji dowódca 4 kompanii granicznej „Puńsk”. We wrześniu 1939 na dotychczas zajmowanym stanowisku. → Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 756

Przypisy

1. Prochwicz i 3/1994 ↓, s. 152.
2. Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 11/1929.
3. Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 6/1932.
4. Szubański 2000 ↓, s. 88.
5. Falkiewicz 1925 ↓, s. 3-4.
6. Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 312-314.
7. Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 289.
8. Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 7/1932.
9. Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 50/1934.
10. Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 81/1938.
11. Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 52/1934.

Bibliografia

• Stanisław Falkiewicz: Korpus Ochrony Pogranicza. W pierwszą rocznicę objęcia służby na wschodniej granicy Rzeczypospolitej 1924-1925. 1925. [dostęp 2016-01-30].
• Marek Jabłonowski, Włodzimierz Jankowski, Bogusław Polak, Jerzy Prochwicz: O niepodległą i granice. Korpus Ochrony Pogranicza 1924-1939. Wybór dokumentów. Warszawa–Pułtusk: Wyższa Szkoła Humanistyczna w Pułtusku. Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego, 2001. ISBN 8388067488.
• Jerzy Prochwicz. Korpus Ochrony Pogranicza w przededniu wojny, Część I. Powstanie i przemiany organizacyjne KOP do 1939 r. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 3 (149), 1994. Warszawa: Wydawnictwo „Czasopisma Wojskowe”. ISSN 0043-7182. 
• Rajmund Szubański. Bataliony, kompanie, strażnice KOP. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 3 (145), 1993. Warszawa: Wydawnictwo „Czasopisma Wojskowe”. ISSN 0043-7182. 
• Rajmund Szubański. Bataliony, kompanie, strażnice KOP-u. „Przegląd Historyczno-Wojskowy”. 3 (184), 2000. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona. ISSN 1640-6281. 
• Komunikaty dyslokacyjne Korpusu Ochrony Pogranicza z lat 1927 (z uzupełnieniami i poprawkami), 1928, 1932, 1934 (z uzupełnieniami i poprawkami) i 1938 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.177/143 do 177/149.)