Kompania graniczna KOP „Orniany”

Kompania graniczna KOP „Orniany”

Historia
Państwo	Polska
Rozformowanie	1939
Organizacja
Dyslokacja	Orniany
Formacja	Korpus Ochrony Pogranicza
Podległość	batalion KOP „Niemenczyn”

Kompania graniczna KOP „Orniany” – pododdział graniczny Korpusu Ochrony Pogranicza pełniący służbę ochronną na granicy polsko-litewskiej.

Formowanie i zmiany organizacyjne

Na podstawie rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych nr 1099 ze stycznia 1926, w trzecim etapie organizacji Korpusu Ochrony Pogranicza, sformowano 21 batalion graniczny ^[1], a w jego składzie 1 kompanię graniczną KOP. W listopadzie 1936 kompania liczyła 2 oficerów, 9 podoficerów, 5 nadterminowych i 77 żołnierzy służby zasadniczej^[a]. W 1939 1 kompania graniczna KOP „Orniany” podlegała dowódcy batalionu KOP „Niemenczyn”^[2].

Służba graniczna

Podstawową jednostką taktyczną Korpusu Ochrony Pogranicza przeznaczoną do pełnienia służby ochronnej był batalion graniczny. Odcinek batalionu dzielił się na pododcinki kompanii, a te z kolei na pododcinki strażnic, które były „zasadniczymi jednostkami pełniącymi służbę ochronną”, w sile półplutonu. Służba ochronna pełniona była systemem zmiennym, polegającym na stałym patrolowaniu strefy nadgranicznej i tyłowej, wystawianiu posterunków alarmowych, obserwacyjnych i kontrolnych stałych, patrolowaniu i organizowaniu zasadzek w miejscach rozpoznanych jako niebezpieczne, kontrolowaniu dokumentów i zatrzymywaniu osób podejrzanych, a także utrzymywaniu ścisłej łączności między oddziałami i władzami administracyjnymi^[3]. Miejscowość, w którym stacjonowała kompania graniczna, posiadała status garnizonu Korpusu Ochrony Pogranicza^[4].

1 kompania graniczna „Orniany” w 1934 ochraniała odcinek granicy państwowej szerokości 30 kilometrów 940 metrów^[5].

Sąsiednie kompanie graniczne:

• 2 kompania graniczna KOP „Szrubiszki” ⇔ 3 kompania graniczna KOP „Kołtyniany” – 1929^[6], 1931^[7] , 1932^[8], 1934^[9] i 1938^[10]

Struktura organizacyjna

Strażnice kompanii w 1929

• strażnica KOP „Unkszta”
• strażnica KOP „Jankuniszki”
• strażnica KOP „Oszaryno”
• strażnica KOP „Nikoje”
• strażnica KOP „Grzybiańce”
• strażnica KOP „Giryńce”
• strażnica KOP „Małdziuny”

Strażnice kompanii w latach 1931 – 1939^{[7] [11][12][10][2][b]}

• strażnica KOP „Jankuniszki”^[c]
• strażnica KOP „Oszaryno”^[d]
• strażnica KOP „Nikoje”^[e]
• strażnica KOP „Grzybiańce”^[f]
• strażnica KOP „Poszakinie”^[g] (Poszakinia^[11][10])

Dowódcy kompanii

• kpt. Zygmunt Langman (był 31 VII 1928 − był 30 IV 1931)^[13] 
• kpt. Juliusz Fetkowski(1931 −)^[13] 
• kpt. Ludwik Waryński^[h] (- 1939)

Uwagi

1. Wykaz stanów etatowych oficerów, podoficerów i żołnierzy KOP przesłanych przez ppłk. dypl. Franciszka Węgrzyna ze sztabu KOP do I oficera do zleceń GISZ płk. dypl. Kazimierza Glabisza. → Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 365
2. W 2000 Rajmund Szubański napisał, że sformułowania zawarte w artykule „Bataliony, kompanie, strażnice KOP” z 1993, odnoszą się do stanu sprzed 1937. Wymienił w nim strażnice: „Jankuniszki”, „Oszanynie”, „Nikoje”, „Grzybiańce”, „Giryńce”(?) i „Kumielino” (?) → Szubański 1993 ↓, s. 278, Szubański 2000 ↓, s. 87
3. zaścianek Jankuniszki, gmina Podbrodzie, powiat święciański, województwo wileńskie → Baza miejscowości kresowych
4. gajówka Oszarynie, gmina Podbrodzie, powiat święciański, województwo wileńskie → Baza miejscowości kresowych
5. zaścianek Nikoje, gmina Podbrodzie, powiat święciański, województwo wileńskie → Baza miejscowości kresowych
6. wieś Grzybiańce, gmina Podbrodzie, powiat święciański, województwo wileńskie → Baza miejscowości kresowych
7. zaścianek Poszkinie, gmina Podbrodzie, powiat święciański, województwo wileńskie → Baza miejscowości kresowych
8. Waryński Ludwik, kpt. piech., w KOP od 1936. Do mobilizacji dca 1 kompanii granicznej „Orniany”. Przydział mobilizacyjny nieznany. → Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 756

Przypisy

1. Prochwicz i 3/1994 ↓, s. 152.
2. Szubański 2000 ↓, s. 88.
3. Falkiewicz 1925 ↓, s. 3-4.
4. Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 312-314.
5. Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 291.
6. Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 9/1929.
7. Szkice dyslokacyjne ↓.
8. Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 13 i 15/1932.
9. Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 51 i 52/1934.
10. Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 82/1938.
11. Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 13/1932.
12. Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 51/1934.
13. Obsada oficerska bg „Niemenczyn” ↓.

Bibliografia

• Stanisław Falkiewicz: Korpus Ochrony Pogranicza. W pierwszą rocznicę objęcia służby na wschodniej granicy Rzeczypospolitej 1924-1925. 1925. [dostęp 2016-01-30].
• Marek Jabłonowski, Włodzimierz Jankowski, Bogusław Polak, Jerzy Prochwicz: O niepodległą i granice. Korpus Ochrony Pogranicza 1924-1939. Wybór dokumentów. Warszawa–Pułtusk: Wyższa Szkoła Humanistyczna w Pułtusku. Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego, 2001. ISBN 8388067488.
• Jerzy Prochwicz. Korpus Ochrony Pogranicza w przededniu wojny, Część I. Powstanie i przemiany organizacyjne KOP do 1939 r. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 3 (149), 1994. Warszawa: Wydawnictwo „Czasopisma Wojskowe”. ISSN 0043-7182. 
• Rajmund Szubański. Bataliony, kompanie, strażnice KOP. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 3 (145), 1993. Warszawa: Wydawnictwo „Czasopisma Wojskowe”. ISSN 0043-7182. 
• Rajmund Szubański. Bataliony, kompanie, strażnice KOP-u. „Przegląd Historyczno-Wojskowy”. 3 (184), 2000. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona. ISSN 1640-6281. 
• Komunikaty dyslokacyjne Korpusu Ochrony Pogranicza z lat 1927 (z uzupełnieniami i poprawkami), 1928, 1932, 1934 (z uzupełnieniami i poprawkami) i 1938 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.177/143 do 177/149.)
• Szkice dyslokacyjne Korpusu Ochrony Pogranicza i podległych jednostek w latach 1927–1939 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.177/151.)
• Wykaz zmian stanu oficerów batalionu granicznego KOP „Niemenczyn” w latach 1927–1935 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.181/68.)