Komisariat Straży Granicznej „Smorze”

Komisariat Straży Granicznej „Smarze”

Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1929
Rozformowanie	15 lutego 1939
Tradycje
Kontynuacja	Komisariat SG „Filipów”
Organizacja
Dyslokacja	Smorze
Formacja	Straż Graniczna
Podległość	Inspektorat Graniczny „Sambor”

Komisariat Straży Granicznej „Smorze” – jednostka organizacyjna Straży Granicznej pełniąca służbę ochronną na granicy polsko-czechosłowackiej w latach 1929–1938 i granicy polsko-węgierskiej w 1939.

Formowanie i zmiany organizacyjne

W drugiej połowie 1927 roku przystąpiono do gruntownej reorganizacji Straży Celnej^[1]. W praktyce skutkowało to rozwiązaniem tej formacji granicznej.

Szkic rozmieszczenia batalionu KOP „Sokole”

Rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Ignacego Mościckiego z 22 marca 1928, do ochrony północnej, zachodniej i południowej granicy państwa, a w szczególności do ich ochrony celnej, powoływano z dniem 2 kwietnia 1928 Straż Graniczną^[2]. Rozkazem nr 7 z 25 września 1929 w sprawie reorganizacji i zmian dyslokacji Małopolskiego Inspektoratu Okręgowego komendant Straży Granicznej płk Jan Jur-Gorzechowski określił skład i granice nowo powstałego Inspektoratu Straży Granicznej „Sambor”^[3]. Komisariat „Smorze”^[a] znalazła się w jego strukturze^[3]. wszedł w jego strukturę^[3]. Czasowo pozostał jednak w Inspektoracie Granicznym „Stryj”^[4].

Rozkazem nr 2 z 16 stycznia 1939 w sprawie przejęcia odcinka granicy polsko-niemieckiej od Korpusu Ochrony Pogranicza na terenie Mazowieckiego Okręgu Straży Granicznej oraz przekazania Korpusowi Ochrony Pogranicza odcinka granicy na terenie Wschodniomałopolskiego Okręgu Straży Granicznej, w związku z przekazaniem Korpusowi Ochrony Pogranicza ochrony części granicy południowej Państwa na odcinku między przełęczą Użocką, a stykiem granicy polsko-rumuńsko-czechosłowackiej, komendant Straży Granicznej płk Jan Gorzechowski zarządził likwidację komisariatu Straży Granicznej „Smorze”^[5]. Nakazał, by z dniem 1 lutego 1939 komisariat „Smorze” wraz z placówką II linii i czterema placówkami I linii utworzył komisariat SG „Filipów”i placówki I linii: Czarne, Filipów, Bakałarzewo i Gębałówka^[6].

Służba graniczna

Sąsiednie komisariaty:

• komisariat Straży Granicznej „Borynia” ⇔ komisariat Straży Granicznej „Ławoczne” − 1935^[7]

Kierownicy/komendanci komisariatu

stopień	imię i nazwisko	okres pełnienia służby	kolejne stanowisko
podkomisarz	Józef Jaroszewski[b]	11 XI 1933 – 28 V 1935	kierownik komisariatu „Żabie”[8]
podkomisarz	Kazimierz Laurski	- 2 III 1939[9]	komisariat „Jaśliska”

Struktura organizacyjna

Organizacja komisariatu we wrześniu 1929^[3]w 1931 (25 km), w 1935^[7]:

• 4/20 komenda − Smorze
• placówka Straży Granicznej I linii „Husne Wyżne”
• placówka Straży Granicznej I linii „Krywka”
• placówka Straży Granicznej I linii „Klimiec”
• placówka Straży Granicznej I linii „Żupanie”
• placówka Straży Granicznej II linii „Smorze”

Uwagi

1. Marek Jabłonowski i Bogusław Polak konsekwentnie używają nazwy Smarze^[3].
2. Józef Jaroszewski – od 1914 żołnierz Legionów Polskich w kompanii saperów. Po kryzysie przysięgowym został przeniesiony do austriackiego 160 baonu pospolitego ruszenia. W listopadzie 1918 wstąpił do Wojska Polskiego.31 grudnia 1918 zostaje przydzielony do 5 Pułku Legionów, wyznaczony na stanowisko dowódcy drużyny saperów 5 pp Leg.. Pod Równem został ranny. W sierpniu 1920 został skierowany do Wielkopolskiej Szkoły Podchorążych. 20 grudnia 1920 mianowany dowódcą plutonu w baonie zapasowym 25 pułku piechoty. 16 października 1923 zdemobilizowany. Z dniem 21 sierpnia 1928 został przyjęty do Straży Granicznej w stopniu aspiranta na stanowisko adiutanta i kwatermistrza w IG „Leszno”. 15 sierpnia 1929 przeniesiony na stanowisko instruktora do Centralnej Szkoły SG w Górze Kalwarii, a z dniem 24 września 1932 mianowany oficerem finansowym Centrum. W 1933 odbył praktykę liniową w Małopolskim Inspektoracie Okręgowym SG w Przemyślu, a 11 listopada 1933 mianowany kierownikiem komisariatu SG „Smorze”. Od 28 maja 1935 kierownik komisariatu SG „Żabie”. 2 marca 1939 przeniesiony na stanowisko kierownika Komisariatu „Puck”^[8].

Przypisy

1. Kula 1994 ↓, s. 40.
2. Goryński 2012 ↓, s. 226.
3. Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 51.
4. Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 52.
5. Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 146.
6. Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 148.
7. Promińska 2011 ↓, s. 5.
8. Kozłowski 2015 ↓, s. 125-126.
9. Rozkazy KG SG ↓, s. 8/39.

Bibliografia

• Marek Jabłonowski, Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne 1918−1839. Dokumenty organizacyjne, wybór źródeł. Tom II. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999. ISBN 83-87424-77-3.
• Grzegorz Goryński: Powstanie, organizacja i funkcjonowanie straży granicznej w latach 1928-1939. 2012. [dostęp 2016-12-31].
• Piotr Kozłowski: Zapomniani obrońcy granic południowo-wschodnich II Rzeczypospolitej 1922-1939: słownik biograficzny oficerów, strażaków oraz pracowników kontraktowych straży celnej i straży granicznej. Przemyśl: Wydawnictwo Towarzystwa Przyjaciół Nauk, 2015. ISBN 978-83-61329-14-5.
• Henryk Mieczysław Kula: Polska Straż Graniczna w latach 1928–1939. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1994. ISBN 8311082671.
• KatarzynaK. Promińska KatarzynaK., Wstęp do inwentarza zespołu archiwalnego „Wschodniomałopolski Inspektorat Okręgowy Straży Granicznej”, Szczecin: Archiwum Straży Granicznej, 2011 .
• Rozkazy Komendy Głównej Straży Granicznej 1928–1939 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.187/30 do 187/41.)