Komisariat Straży Granicznej „Śniatyn”

Komisariat SG „Śniatyn”

Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1928
Rozformowanie	1939
Tradycje
Rodowód	Komisariat SC „Śniatyn”
Organizacja
Dyslokacja	Śniatyn
Formacja	Straż Graniczna
Podległość	Inspektorat Graniczny nr 21 IG „Kołomyja”

Komisariat Straży Granicznej „Śniatyn” – jednostka organizacyjna Straży Granicznej pełniąca służbę ochronną na granicy polsko-rumuńskiej w latach 1928–1939.

Geneza

Na wniosek Ministerstwa Skarbu, uchwałą z 10 marca 1920, powołano do życia Straż Celną^[1]. Proces tworzenia Straży Celnej trwał do końca 1922^[2]. Komisariat Straży Celnej „Śniatyn”, wraz ze swoimi placówkami granicznymi, wszedł w podporządkowanie Inspektoratu Straży Celnej „Śniatyn”^[3].

W drugiej połowie 1927 przystąpiono do gruntownej reorganizacji Straży Celnej^[4]. W praktyce skutkowało to rozwiązaniem tej formacji granicznej. Rozkazem nr 5 z 16 maja 1928 w sprawie organizacji Małopolskiego Inspektoratu Okręgowego dowódca Straży Granicznej gen. bryg. Stefan Pasławski powołał komisariat Straży Granicznej „Śniatyn”, który przejął ochronę granicy od rozwiązywanego komisariatu Straży Celnej^[5].

Formowanie i zmiany organizacyjne

Rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Ignacego Mościckiego z 22 marca 1928, do ochrony północnej, zachodniej i południowej granicy państwa, a w szczególności do ich ochrony celnej, powoływano z dniem 2 kwietnia 1928 Straż Graniczną^[6]. Rozkazem nr 5 z 16 maja 1928 w sprawie organizacji Małopolskiego Inspektoratu Okręgowego dowódca Straży Granicznej gen. bryg. Stefan Pasławski przydzielił komisariat „Śniatyn” do Inspektoratu Granicznego nr 21 „Kołomyja” i określił jego strukturę organizacyjną^[5]. Już 8 września 1828 dowódca Straży Granicznej rozkazem nr 6 w sprawie organizacji Małopolskiego Inspektoratu Okręgowego podpisanym w zastępstwie przez mjr. Wacława Szpilczyńskiego zmieniał organizację komisariatu i ustalał zasięg placówek^[7]. Rozkazem nr 7 z 25 września 1929 w sprawie reorganizacji i zmian dyslokacji Małopolskiego Inspektoratu Okręgowego komendant Straży Granicznej płk Jan Jur-Gorzechowski określił numer i nową strukturę komisariatu^[8]. Rozkazem nr 4/31 zastępcy komendanta Straży Granicznej płk. Emila Czaplińskiego z 20 października 1931 zmieniono nazwę placówki I linii „Potoczek” na „Augustowo”^[9]. Rozkazem nr 1 z 29 stycznia 1934 w sprawach [...] zmian przydziałów, komendant Straży Granicznej płk Jan Jur-Gorzechowski utworzył placówkę I linii „Popielniki” i „Przerwa”^[10].

Służba graniczna

Sąsiednie komisariaty:

• komisariat Straży Granicznej „Kosów” ⇔ KOP (batalion KOP „Borszczów” − maj 1928
• komisariat Straży Granicznej „Kosów” ⇔ komisariat Straży Granicznej „Jasieniów Polny” − wrzesień 1928
• komisariat Straży Granicznej „Kosów” ⇔ komisariat Straży Granicznej „Horodenka” − 1935

Funkcjonariusze komisariatu

Kierownicy/komendanci komisariatu
stopień	imię i nazwisko	okres pełnienia służby
	Bolesław Mościcki[11].
komisarz	Wacław Będzikowski[12]	8 V 1938[13] - 21 IX 1939
Zastępcy komendanta komisariatu
starszy strażnik	Zdzisław Pietrzyk	1 V 1939[14] –

Struktura organizacyjna

Organizacja komisariatu w maju 1928^[5]:

• komenda − Śniatyn
• placówka Straży Granicznej I linii „Załusze”
• placówka Straży Granicznej I linii „Zawale”
• placówka Straży Granicznej I linii „Kułaczyn”
• placówka Straży Granicznej I linii „Stecowa”
• placówka Straży Granicznej I linii „Jasieniów Polny”
• placówka Straży Granicznej I linii „Probabin”
• placówka Straży Granicznej II linii „Śniatyn”
• placówka Straży Granicznej II linii „Horodenka”

Organizacja komisariatu we wrześniu 1928^[15]:

• placówka Straży Granicznej I linii „Tuczapy”
• placówka Straży Granicznej I linii „Załusze”
• placówka Straży Granicznej I linii „Zawale”
• placówka Straży Granicznej I linii „Kułaczyn”
• placówka Straży Granicznej I linii „Kohuntkowa”
• placówka Straży Granicznej II linii „Śniatyn”

Organizacja komisariatu we wrześniu 1929^[16]:

• 3/22 komenda − Śniatyn
• placówka Straży Granicznej I linii „Tuczapy”
• placówka Straży Granicznej I linii „Załusze”
• placówka Straży Granicznej I linii „Zawale”
• placówka Straży Granicznej I linii „Kułaczyn”
• placówka Straży Granicznej I linii „Potoczek”
• placówka Straży Granicznej II linii „Śniatyn”
• placówka Straży Granicznej II linii „Kołomyja”

Organizacja komisariatu w 1931:

• komenda −Śniatyn (42 km)
• placówka Straży Granicznej I linii „Tuczapy”
• placówka Straży Granicznej I linii „Załucze”
• placówka Straży Granicznej I linii „Zawale”
• placówka Straży Granicznej I linii „Kułaczyn”
• placówka Straży Granicznej I linii „Potoczek” → W 1931 zmieniono nazwę na Augustowo
• placówka Straży Granicznej II linii „Śniatyn”
• placówka Straży Granicznej II linii „Kołomyja”

Organizacja komisariatu w 1935^[17]:

• komenda − Śniatyn
• placówka Straży Granicznej I linii „Tuczapy”
• placówka Straży Granicznej I linii „Załusze”
• placówka Straży Granicznej I linii „Zawale”
• placówka Straży Granicznej I linii „Kułaczyn”
• placówka Straży Granicznej I linii „Augustowo”
• placówka Straży Granicznej I linii „Popielniki”
• placówka Straży Granicznej I linii „Przerwa”
• placówka Straży Granicznej II linii „Śniatyn”
• placówka Straży Granicznej II linii „Kołomyja”
• placówka Straży Granicznej II linii „Zabłotów”

Przypisy

1. Dominiczak 1975 ↓, s. 130.
2. Dominiczak 1997 ↓, s. 250.
3. Kozłowski 2012 ↓, s. 32.
4. Kula 1994 ↓, s. 40.
5. Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 29.
6. Goryński 2012 ↓, s. 226.
7. Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 32.
8. Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 52.
9. Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 80.
10. Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 92.
11. Z żałobnej karty. „Biuletyn”. Nr 30, s. 104, Czerwiec 1976. Koło Lwowian w Londynie. 
12. Wacław Będzikowski. [w:] Kolekcja akt żołnierzy zarejestrowanych w rejonowych komendach uzupełnień, sygn. II.56.12502 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2024-05-22].
13. Rozkazy KG SG ↓, s. 1938/34.
14. Rozkazy KG SG ↓, s. 28/39.
15. Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 31.
16. Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 51.
17. Promińska 2011 ↓, s. 5.

Bibliografia

• Henryk Dominiczak: Granica polsko-niemiecka 1919–1939. Z dziejów formacji granicznych. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1975.
• Henryk Dominiczak: Granice państwa i ich ochrona na przestrzeni dziejów 966–1996. Warszawa: Wydawnictwo „Bellona”, 1997. ISBN 83-11-08618-4. OCLC 37244743.
• Marek Jabłonowski, Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne 1918−1839. Dokumenty organizacyjne, wybór źródeł. Tom II. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999. ISBN 83-87424-77-3.
• Grzegorz Goryński: Powstanie, organizacja i funkcjonowanie straży granicznej w latach 1928-1939. 2012. [dostęp 2016-12-31].
• Piotr Kozłowski. Straż Celna zapomnianą formacją graniczną II Rzeczypospolitej – dyslokacja jednostek granicznych w 1926 roku. „Problemy Ochrony Granic”. 50, 2012. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej. ISSN 1505-1757. 
• Henryk Mieczysław Kula: Polska Straż Graniczna w latach 1928–1939. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1994. ISBN 8311082671.
• KatarzynaK. Promińska KatarzynaK., Wstęp do inwentarza zespołu archiwalnego „Wschodniomałopolski Inspektorat Okręgowy Straży Granicznej”, Szczecin: Archiwum Straży Granicznej, 2011 .
• Rozkazy Komendy Straży Granicznej 1928–1939 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.