Komisariat Straży Granicznej „Chojnice”

Komisariat Straży Granicznej „Chojnice”

Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1928
Rozformowanie	1939
Tradycje
Rodowód	Komisariat Straży Celnej „Chojnice”
Organizacja
Dyslokacja	Chojnice
Formacja	Straż Graniczna
Podległość	Inspektorat Graniczny nr 7

Komisariat Straży Granicznej „Chojnice” – jednostka organizacyjna Straży Granicznej pełniąca służbę ochronną na granicy polsko-niemieckiej w latach 1928–1939.

Formowanie i zmiany organizacyjne

W drugiej połowie 1927 przystąpiono do gruntownej reorganizacji Straży Celnej^[1]. W praktyce skutkowało to rozwiązaniem tej formacji granicznej. Rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Ignacego Mościckiego z 22 marca 1928 roku, do ochrony północnej, zachodniej i południowej granicy państwa, a w szczególności do ich ochrony celnej, powoływano z dniem 2 kwietnia 1928 roku Straż Graniczną^[2]. Rozkazem nr 2 z 19 kwietnia 1928 roku w sprawie organizacji Pomorskiego Inspektoratu Okręgowego dowódca Straży Granicznej gen. bryg. Stefan Pasławski przydzielił komisariat „Chojnice” do Inspektoratu Granicznego nr 7 „Chojnice” i określił jego strukturę organizacyjną^[3]. Rozkazem nr 4 z 27 maja 1929 roku w sprawie etatu budżetowego Straży Granicznej komendant Straży Granicznej płk Jan Jur-Gorzechowski zmienił nazwę placówki „Heinrischdorf” na „Charzykowo” i placówki „Stenderów” na „Władysławek”^[4]. Rozkazem nr 12 z 10 stycznia 1930 roku w sprawie reorganizacji Pomorskiego Inspektoratu Okręgowego dowódca Straży Granicznej płk Jan Jur-Gorzechowski ustalił nową organizację komisariatu^[5]. Rozkazem nr 3/31 zastępcy komendanta Straży Granicznej płk Emila Czaplińskiego z 5 sierpnia 1931 roku zniesiono placówkę II linii Ogorzeliny z komisariatu Kamień, a w miejsce jej utworzono posterunek SG podlegający placówce II linii „Chojnice”^[6]. Rozkazem nr 1 z 31 marca 1937 roku w sprawach [...] likwidacji i tworzenia placówek, dowódca Straży Granicznej płk Jan Gorzechowski zniósł placówkę I linii „Władysławek” i „Szenfeld”, a utworzył placówkę „Chojnice”^[7]. Rozkazem nr 12 z 14 lipca 1939 roku w sprawie reorganizacji placówek II linii i posterunków wywiadowczych oraz obsady personalnej, komendant Straży Granicznej gen. bryg. Walerian Czuma zniósł posterunek SG „Czersk”^[8].

We wrześniu 1939 pluton wzmocnienia Komisariatu wszedł w podporzadkowanie dowódcy Zgrupowania „Chojnice” płk. dypl. Tadeusza Majewskiego (dowódca Pomorskiej Brygady Kawalerii) i walczył na przedpolu jego ugrupowania obronnego w bitwie o Pomorze^[9].

Służba graniczna

Kierownik Pomorskiego Inspektoratu Okręgowego Straży Granicznej mjr Józef Zończyk w rozkazie organizacyjnym nr 2 z 8 czerwca 1928 roku udokładnił linie rozgraniczenia komisariatu. Granica północna: kamień graniczny nr D 047; granica południowa: kamień graniczny nr D 143^[10].

Sąsiednie komisariaty

• komisariat Straży Granicznej „Zielona Chocina” ⇔ komisariat Straży Granicznej „Kamień Pomorski” − 1928

Funkcjonariusze komisariatu

Kierownicy/komendanci komisariatu
stopień	imię i nazwisko	okres pełnienia służby
komisarz	Czesław Jarecki	8 V 1938[11] -
Zastępcy komendanta komisariatu
starszy strażnik	Franciszek Gorczyca	1 V 1939[12] –

Struktura organizacyjna

Organizacja komisariatu w kwietniu 1928^[3]:

• komenda − Chojnice
• placówka Straży Granicznej I linii „Heinrichsdorf”
• placówka Straży Granicznej I linii „Stenderów”
• placówka Straży Granicznej I linii „Szenfeld”
• placówka Straży Granicznej I linii „Moszczenica”
• placówka Straży Granicznej II linii „Chojnice”

Organizacja komisariatu w styczniu 1930^[5]:

• komenda − Chojnice
• placówka Straży Granicznej I linii „Charzykowo”
• placówka Straży Granicznej I linii „Władysławek”
• placówka Straży Granicznej I linii „Nieżychowice”
• placówka Straży Granicznej I linii „Moszczenica”
• placówka Straży Granicznej II linii „Chojnice”

Organizacja komisariatu w 1933

• placówka Straży Granicznej I linii Charzykowo
• placówka Straży Granicznej I linii Władysławek
• placówka Straży Granicznej I linii Szenfeld
• placówka Straży Granicznej II linii Chojnice

Organizacja komisariatu w 1936

• placówka Straży Granicznej I linii Charzykowo
• placówka Straży Granicznej I linii Władysławek
• placówka Straży Granicznej I linii Szenfeld
• placówka Straży Granicznej I linii Moszczenica
• placówka Straży Granicznej II linii Chojnice
• posterunek SG Czersk

Organizacja komisariatu w 1937

• placówka Straży Granicznej I linii Charzykowo
• placówka Straży Granicznej I linii Władysławek
• placówka Straży Granicznej I linii Szenfeld
• placówka Straży Granicznej I linii Moszczenica
• placówka Straży Granicznej II linii Chojnice
• posterunek SG Czersk

Przypisy

1. Kula 1994 ↓, s. 40.
2. Goryński 2012 ↓, s. 226.
3. Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 20.
4. Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 46.
5. Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 75.
6. Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 78.
7. Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 116.
8. Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 173.
9. Ciechanowski 1982 ↓, s. 66.
10. Kopie rozkazów PIOSG ↓, s. 45.
11. Rozkazy KG SG ↓, s. 1938/34.
12. Rozkazy KG SG ↓, s. 27/39.

Bibliografia

• Konrad Ciechanowski: Armia „Pomorze” 1939. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1982. ISBN 83-11-06793-7.
• Grzegorz Goryński: Powstanie, organizacja i funkcjonowanie straży granicznej w latach 1928-1939. 2012. [dostęp 2016-12-31].
• Marek Jabłonowski, Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne 1918−1839. Dokumenty organizacyjne, wybór źródeł. Tom II. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999. ISBN 83-87424-77-3.
• Henryk Mieczysław Kula: Polska Straż Graniczna w latach 1928–1939. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1994. ISBN 8311082671.
• Rozkazy, materiały dotyczące dyslokacji, organizacji służby, wywiadu wojskowego i przeciwprzemytniczego, budżetu PIOSG → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
• Rozkazy Komendy Głównej Straży Granicznej 1928–1939 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.187/30 do 187/41.)