Komenda Rejonu Uzupełnień Zawiercie (KRU Zawiercie) – organ wojskowy właściwy w sprawach uzupełnień Sił Zbrojnych II Rzeczypospolitej i administracji rezerw w powierzonym mu rejonie[1].
PKU Zawiercie funkcjonowała na podstawie ustawy z dnia 23 maja 1924 roku o powszechnym obowiązku służby wojskowej oraz rozporządzeń wykonawczych do tejże ustawy[3], a także „Tymczasowej instrukcji służbowej dla PKU”, wprowadzonej do użytku rozkazem MSWojsk. Dep. Piech. L. 100/26 Pob.[4]
Zadania i organizacja PKU określone zostały w wydanej 27 maja 1925 roku instrukcji organizacyjnej służby poborowej na stopie pokojowej. W skład PKU Zawiercie wchodziły dwa referaty: I) referat administracji rezerw i II) referat poborowy[5].
W marcu 1930 roku PKU Zawiercie była nadal podporządkowana Dowództwu Okręgu Korpusu Nr V w Krakowie i administrowała powiatem zawierciańskim[6]. W grudniu tego roku komenda posiadała skład osobowy typ IV[4].
31 lipca 1931 roku gen. dyw. Kazimierz Fabrycy, w zastępstwie ministra spraw wojskowych, rozkazem B. Og. Org. 4031 Org. wprowadził zmiany w organizacji służby poborowej na stopie pokojowej. Zmiany te polegały między innymi na zamianie stanowisk oficerów administracji w PKU na stanowiska oficerów broni (piechoty) oraz zmniejszeniu składu osobowego PKU typ I–IV o jednego oficera i zwiększeniu o jednego urzędnika II kategorii. Liczba szeregowych zawodowych i niezawodowych oraz urzędników III kategorii i niższych funkcjonariuszy pozostała bez zmian[7].
1 lipca 1938 roku weszła w życie nowa organizacja służby uzupełnień, zgodnie z którą dotychczasowa PKU Zawiercie została przemianowana na Komendę Rejonu Uzupełnień Zawiercie przy czym nazwa ta zaczęła obowiązywać 1 września 1938 roku[8], z chwilą wejścia w życie ustawy z dnia 9 kwietnia 1938 roku o powszechnym obowiązku wojskowym[9]. Obok wspomnianej ustawy i rozporządzeń wykonawczych do niej, działalność KRU Zawiercie normowały przepisy służbowe MSWojsk. D.D.O. L. 500/Org. Tjn. Organizacja służby uzupełnień na stopie pokojowej z 13 czerwca 1938 roku. Zgodnie z tymi przepisami komenda rejonu uzupełnień była organem wykonawczym służby uzupełnień[10].
Komendant rejonu uzupełnień w sprawach dotyczących uzupełnień Sił Zbrojnych i administracji rezerw podlegał bezpośrednio dowódcy Okręgu Korpusu Nr V, który był okręgowym organem kierowniczym służby uzupełnień. Rejon uzupełnień nie uległ zmianie i nadal obejmował powiat zawierciański[1].
KRU Zawiercie była jednostką mobilizującą. Pod względem mobilizacji materiałowej była przydzielona do 11 pp w Tarnowskich Górach. Zgodnie z planem mobilizacyjnym „W” komendant rejonu uzupełnień był odpowiedzialny za przygotowanie i przeprowadzenie mobilizacji baonu piechoty typ specjalny nr 51. Wymieniony oddział miał być zmobilizowany w alarmie, w grupie jednostek oznaczonych kolorem niebieskim. Zawiązkiem nowej jednostki był Batalion ON „Zawiercie” z całą kadrą zawodową oficerów i podoficerów. Dowódca Baonu ON „Zawiercie” podlegał całkowicie i bezpośrednio pod względem mobilizacji komendantowi rejonu uzupełnień. Dowódcy 23 Dywizji Piechoty przysługiwało prawo kontroli eleboratów mobilizacyjnych[11].
Po ogłoszeniu mobilizacji KRU Zawiercie funkcjonowała na podstawie etatu pokojowego. Pod względem ewidencji i uzupełnień miała być przydzielona do Ośrodka Zapasowego 6 DP[12]. KRU Zawiercie nadal podlegała dowódcy Okręgu Korpusu Nr V, ale jej zaopatrywanie należało do dowódcy Armii „Kraków”[13].
Obsada personalna
Poniżej przedstawiono wykaz oficerów zajmujących stanowisko komendanta Powiatowej Komendy Uzupełnień i komendanta rejonu uzupełnień oraz wykaz osób funkcyjnych pełniących służbę w PKU i KRU Zawiercie, z uwzględnieniem najważniejszej zmiany organizacyjnej przeprowadzonej w 1938 roku.
kpt. adm. (piech.) Dariusz Aleksander Podkuliński[h]
był w III 1939
Uwagi
↑Roman Mozer (ur. 10 lipca 1884) został przyjęty do Wojska Polskiego z byłej armii austro-węgierskiej. W 1918 roku pełnił służbę w Batalionie Strzelców Polnych Nr 4. Na stopień rachmistrza nadporucznika został mianowany ze starszeństwem z 1 listopada 1913 roku. Był odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi Cywilnej z koroną na wstążce Medalu Waleczności[27]. 3 maja 1922 roku został zweryfikowany w stopniu majora ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 roku i 25. lokatą w korpusie oficerów administracji (dział gospodarczy)[28]. W lipcu 1927 roku został przeniesiony z PKU Wadowice do PKU Zawiercie na stanowisko kierownika I referatu administracji rezerw i zastępcy komendanta. Z dniem 1 czerwca 1930 roku został zwolniony z zajmowanego stanowiska i skierowany na dwumiesięczny urlop, a z dniem 31 lipca tego roku przeniesiony w stan spoczynku.
↑Kpt. int. Ludwik Józef Chrobak (ur. 11 marca 1894). Po zakończeniu praktyki został wyznaczony na stanowisko płatnika 2 psp w Sanoku[30]. Z dniem 15 sierpnia 1933 roku został przeniesiony do korpusu oficerów intendentów[31]. Był odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi. W marcu 1939 roku nadal pełnił służbę w 2 psp na stanowisku oficera gospodarczego[32], a w czasie kampanii wrześniowej był oficerem płatnikiem tego pułku.
↑Mjr Julian Zygmunt Menhard (ur. 14 kwietnia 1896). Do Wojska Polskiego został przyjęty z byłej armii austro-węgierskiej. We wrześniu 1933 roku ogłoszono jego przeniesienie z GISZ do Szkoły Podchorążych Piechoty[36]. W styczniu 1934 roku został przeniesiony z GISZ do Kwatery Głównej Ministerstwa Spraw Wojskowych na stanowisko kierownika kancelarii. Tym samym unieważniono poprzednie zarządzenie o przeniesieniu do Szkoły Podchorążych Piechoty[37]. W marcu 1934 roku został przeniesiony z korpusu oficerów administracji do korpusu oficerów piechoty z pozostawieniem na zajmowanym stanowisku w Kwaterze Głównej MSWojsk[38]. W marcu 1939 roku nadal był kierownikiem kancelarii w Kwaterze Głównej MSWojsk. Był odznaczony Odznaką Pamiątkową GISZ. Żonaty z Aleksandrą z Tarczyńskich, z którą miał syna Aleksandra. W czasie II wojny światowej służył w Wojsku Polskim we Francji, a następnie w Polskich Siłach Zbrojnych w Wielkiej Brytanii.
↑Kpt. piech. Stanisław Baster (ur. 29 kwietnia 1893) do Wojska Polskiego został przyjęty z byłej armii austro-węgierskiej. 3 maja 1922 roku został zweryfikowany w stopniu kapitana ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 roku w korpusie oficerów piechoty. W czerwcu 1930 roku został przydzielony z 86 pp w Mołodecznie do PKU Zawiercie na stanowisko kierownika II referatu poborowego[39]. W grudniu 1931 roku został zwolniony z zajmowanego stanowiska i oddany do dyspozycji dowódcy Okręgu Korpusu Nr V. Z dniem 31 maja 1932 roku został przeniesiony w stan spoczynku[40]. W 1934 roku pozostawał w ewidencji PKU Kraków Miasto. Posiadał przydział do Oficerskiej Kadry Okręgowej Nr V. Był wówczas „przewidziany do użycia w czasie wojny”[41].
↑Por. piech. Czesław Tadeusz Grzeszko (ur. 16 grudnia 1898) w styczniu 1925 roku został przydzielony z 75 pp w Królewskiej Hucie do PKU Sosnowiec na stanowisko II referenta. W lutym 1926 roku został zatwierdzony w PKU Sosnowiec na stanowisku referenta. W lipcu 1927 roku został przydzielony na takie samo stanowisko do PKU Zawiercie. W kwietniu 1928 roku został przeniesiony do 86 pp[45]. 20 grudnia 1932 roku został odznaczony Medalem Niepodległości[46].
↑Wykaz zawiera obsadę jednostki według stanu bezpośrednio przed rozpoczęciem mobilizacji pierwszych oddziałów Wojska Polskiego w dniu 23 marca 1939, ale już po przeprowadzeniu ostatnich awansów ogłoszonych z datą 19 marca 1939[50].
↑Kpt. adm (piech.) Marian Kazimierz Wojna (ur. 1 marca 1892) był odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi[51].
↑Kpt. adm. (piech.) Dariusz Aleksander Podkuliński (ur. 19 grudnia 1892) był odznaczony Krzyżem Walecznych. Na stopień kapitana został mianowany ze starszeństwem z 1 stycznia 1928 roku w korpusie oficerów piechoty. Służył w 60 pp w Ostrowie Wlkp., a następnie w 6 psp w Samborze[53].
Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. T. 29. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego. Biblioteka Jagiellońska, 2006. ISBN 83-7188-899-6.
Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Najlepsza broń. Plan mobilizacyjny „W” i jego ewolucja. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Adiutor”, 2010. ISBN 978-83-86100-83-5.
Piotr Zarzycki: Plan mobilizacyjny „W”. Wykaz oddziałów mobilizowanych na wypadek wojny. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 1995. ISBN 83-85621-87-3.
