Komenda Rejonu Uzupełnień Kutno

Komenda Rejonu Uzupełnień Kutno

Powiatowa Komenda Uzupełnień
Kutno

Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1919
Rozformowanie	1939
Tradycje
Rodowód	PKU 37 pp PKU Kutno[1]
Działania zbrojne
kampania wrześniowa
Organizacja
Dyslokacja	Kutno
Podległość	DOK IV
Skład	PKU typ II

Komendy rejonów uzupełnień OK III

Komenda Rejonu Uzupełnień Kutno (KRU Kutno) – organ wojskowy właściwy w sprawach uzupełnień Sił Zbrojnych II Rzeczypospolitej i administracji rezerw w powierzonym mu rejonie^[2].

Formowanie i zmiany organizacyjne

Rozkazem kierownika MSWojsk. nr 144 z 27 listopada 1918 w sprawie organizacji władz zaciągowych powołano do życia między innymi Powiatową Komendę Uzupełnień w Łowiczu dla Okręgu Wojskowego X obejmującego powiaty: łowicki, łęczycki, kutnowski, gostyniński, sochaczewski, grójecki, rawski, błoński i skierniewicki^[3].

18 listopada 1924 roku weszła w życie ustawa z dnia 23 maja 1924 roku o powszechnym obowiązku służby wojskowej^[4], a 15 kwietnia 1925 roku rozporządzenie wykonawcze ministra spraw wojskowych do tejże ustawy, wydane 21 marca tego roku wspólnie z ministrami: spraw wewnętrznych, zagranicznych, sprawiedliwości, skarbu, kolei, wyznań religijnych i oświecenia publicznego, rolnictwa i dóbr państwowych oraz przemysłu i handlu^[5]. Wydanie obu aktów prawnych wiązało się z przejęciem przez władze cywilne (administracji I instancji) większości zadań związanych z przygotowaniem i przeprowadzeniem poboru^[6][7]. Przekazanie większości zadań władzom cywilnym umożliwiło organom służby poborowej zajęcie się wyłącznie racjonalnym rozdziałem rekruta oraz ewidencją i administracją rezerw. Do tych zadań dostosowana została organizacja wewnętrzna powiatowych komend uzupełnień i ich składy osobowe. Poszczególne komendy różniły się między sobą składem osobowym w zależności od wielkości administrowanego terenu^[8].

Zadania i nowa organizacja PKU określone zostały w wydanej 27 maja 1925 roku instrukcji organizacyjnej służby poborowej na stopie pokojowej^[6]. W skład PKU Kutno wchodziły dwa referaty: I) referat administracji rezerw i II) referat poborowy^[6]. Nowa organizacja i obsada służby poborowej na stopie pokojowej według stanów osobowych L. O. I. Szt. Gen. 3477/Org. 25 została ogłoszona 4 lutego 1926 roku. Z tą chwilą zniesione zostały stanowiska oficerów ewidencyjnych^[9][10][11].

12 marca 1926 roku została ogłoszona obsada personalna Przysposobienia Wojskowego, zatwierdzona rozkazem Dep. I L. 6000/26 przez pełniącego obowiązki szefa Sztabu Generalnego gen. dyw. Edmunda Kesslera, w imieniu ministra spraw wojskowych. Zgodnie z nową organizacją pokojową Przysposobienia Wojskowego zostały zlikwidowane stanowiska oficerów instrukcyjnych przy PKU, a w ich miejsce utworzone rozkazem Oddz. I Szt. Gen. L. 7600/Org. 25 stanowiska oficerów przysposobienia wojskowego w pułkach piechoty^[12].

Od 1926 roku, obok ustawy o powszechnym obowiązku służby wojskowej i rozporządzeń wykonawczych do niej, działalność PKU Kutno normowała „Tymczasowa instrukcja służbowa dla PKU”, wprowadzona do użytku rozkazem MSWojsk. Dep. Piech. L. 100/26 Pob.^[13]

W marcu 1930 roku PKU Kutno była nadal podporządkowana Dowództwu Okręgu Korpusu Nr IV w Łodzi i administrowała powiatami: kutnowskim i łęczyckim^[14]. W grudniu tego roku komenda posiadała skład osobowy typ II^[13].

31 lipca 1931 roku gen. dyw. Kazimierz Fabrycy, w zastępstwie ministra spraw wojskowych, rozkazem B. Og. Org. 4031 Org. wprowadził zmiany w organizacji służby poborowej na stopie pokojowej. Zmiany te polegały między innymi na zamianie stanowisk oficerów administracji w PKU na stanowiska oficerów broni (piechoty) oraz zmniejszeniu składu osobowego PKU typ I–IV o jednego oficera i zwiększeniu o jednego urzędnika II kategorii. Liczba szeregowych zawodowych i niezawodowych oraz urzędników III kategorii i niższych funkcjonariuszy pozostała bez zmian^[15].

13 września 1933 roku st. sierż. Stefan Markowiak odznaczony został Krzyżem Niepodległości „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”^[16][17].

1 lipca 1938 roku weszła w życie nowa organizacja służby uzupełnień, zgodnie z którą dotychczasowa PKU Kutno została przemianowana na Komendę Rejonu Uzupełnień Kutno przy czym nazwa ta zaczęła obowiązywać 1 września 1938 roku^[18], z chwilą wejścia w życie ustawy z dnia 9 kwietnia 1938 roku o powszechnym obowiązku wojskowym^[19]. Obok wspomnianej ustawy i rozporządzeń wykonawczych do niej, działalność KRU Kutno normowały przepisy służbowe MSWojsk. D.D.O. L. 500/Org. Tjn. Organizacja służby uzupełnień na stopie pokojowej z 13 czerwca 1938 roku. Zgodnie z tymi przepisami komenda rejonu uzupełnień była organem wykonawczym służby uzupełnień^[20] .

Komendant rejonu uzupełnień w sprawach dotyczących uzupełnień Sił Zbrojnych i administracji rezerw podlegał bezpośrednio dowódcy Okręgu Korpusu Nr IV, który był okręgowym organem kierowniczym służby uzupełnień. Rejon uzupełnień nie uległ zmianie i nadal obejmował powiaty: kutnowski i łęczycki^[2].

Obsada personalna

Poniżej przedstawiono wykaz oficerów zajmujących stanowisko komendanta Powiatowej Komendy Uzupełnień i komendanta rejonu uzupełnień oraz wykaz osób funkcyjnych (oficerów i urzędników wojskowych) pełniących służbę w PKU i KRU Kutno, z uwzględnieniem najważniejszych zmian organizacyjnych przeprowadzonych w 1926 i 1938 roku.

Komendanci

• ppłk piech. Ludwik Miński (od 6 XI 1919^[21])
• płk piech. Władysław Pluciński (1921 – 1922^[22]) → komendant PKU Włodzimierz Wołyński
• płk jazdy Apoloniusz Wysocki (VII 1923^[23] – 1924^[24])
• płk piech. Ludwik Żukowski (1925 – 30 IX 1927 → stan spoczynku^[25])
• ppłk art. Kazimierz Kozubski (X 1927^[26] – 31 X 1928 → stan spoczynku^[27][28])
• ppłk piech. Stanisław Trzebunia (III 1929^[29] – XII 1931^[30])
• ppłk piech. Stanisław Waradzyn (III 1932^[31] – 1939^[32][28])

Obsada pozostałych stanowisk funkcyjnych PKU w latach 1921–1925^[33][24]

• I referent – kpt. piech. Jan Miedziało (1923 – II 1926 → kierownik I referatu)
• II referent
  • urzędnik wojsk. XI rangi Władysław Różański (1923)
  • por. kanc. Józef Stanisz (1924)
• oficer instrukcyjny – kpt. piech. Jan Gumiński (V 1925^[34] – III 1926 → oficer PW 37 pp)
• oficer ewidencyjny na powiat kutnowski – wakat
• oficer ewidencyjny na powiat łęczycki
  • urzędnik wojsk. XI rangi Leonard Skwirzyński (od V 1923^[35])
  • chor. Andrzej Szal (od I 1925^[36])

Obsada pozostałych stanowisk funkcyjnych PKU w latach 1926–1938^{[37][38][39][40]}

• kierownik I referatu administracji rezerw i zastępca komendanta – kpt. piech. Jan Miedziało^[a] (od II 1926, był w VI 1935)
• kierownik II referatu poborowego
  • por. kanc. Władysław Mazur (od II 1926)
  • por. kanc. Władysław I Różański^[b] (IX 1930 – 31 V 1933^[45] → stan spoczynku)
  • por. art. Jan Erlich (1933 – VI 1938 → kierownik II referatu KRU)
• referent – por. kanc. Władysław I Różański (II 1926 – IX 1930^[46] → kierownik II referatu)

Obsada pozostałych stanowisk funkcyjnych KRU w latach 1938–1939^[32][c]

• kierownik I referatu ewidencji – kpt. adm. (piech.) Roman Babiński^[d] (w niemieckiej niewoli, w Oflagu XI B Braunschweig^[49])
• kierownik II referatu uzupełnień – kpt. adm. (art.) Jan Erlich^[e]

Uwagi

1. Kpt. piech. Jan Miedziało vel Miedziałło (ur. 27 czerwca 1889)^[41]. 19 sierpnia 1920 roku został zatwierdzony z dniem 1 kwietnia 1920 roku w stopniu kapitana, w piechocie, w grupie oficerów byłych Korpusów Wschodnich i byłej armii rosyjskiej. Pełnił wówczas służbę w PKU 37 pp^[42]. W 1938 roku będąc w stanie spoczynku został odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi „za całokształt zasług w służbie wojskowej”^[43].
2. Władysław I Różański ur. 28 maja 1887 roku. Porucznik ze starszeństwem z 1 grudnia 1922 roku w korpusie oficerów administracji, dział kancelaryjny^[44].
3. Wykaz zawiera obsadę jednostki według stanu bezpośrednio przed rozpoczęciem mobilizacji pierwszych oddziałów Wojska Polskiego w dniu 23 marca 1939 roku, ale już po przeprowadzeniu ostatnich awansów ogłoszonych z datą 19 marca 1939 roku^[47].
4. Roman Babiński ur. 14 listopada 1891 roku. Był odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi^[48].
5. Jan Erlich (ur. 25 marca^[50] / 23 maja 1896 roku) był odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi^[50]. W 1929 opublikował „Zarys historji wojennej 19-go pułku artylerii polowej”. Porucznik ze starszeństwem z 1 lipca 1919 roku w korpusie oficerów artylerii. W kwietniu 1933 roku został przydzielony z 19 pal do PKU Kutno, w celu odbycia praktyki poborowej^[51]. Na stopień kapitana został mianowany ze starszeństwem z 19 marca 1937 w korpusie oficerów administracji^[50].

Przypisy

1. Almanach oficerski 1923/24 ↓, s. 36.
2. Dz.U. z 1939 r. nr 20, poz. 131.
3. Szandrocho 2011 ↓, s. 44, 46.
4. Dz.U. z 1924 r. nr 61, poz. 609.
5. Dz.U. z 1925 r. nr 37, poz. 252.
6. Jarno 2001 ↓, s. 169.
7. Moczyński 1928 ↓, s. 393, autor użył sformułowania „wszystkie czynności przygotowawcze do poboru, jak również jego przeprowadzenie przeszły do władz administracyjnych”, co nie odpowiadało podziałowi kompetencji władz wojskowych i cywilnych, określonych we wspomnianych aktach prawa.
8. Moczyński 1928 ↓, s. 393–394.
9. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Dodatek do Nr 9 z 4 lutego 1926 roku, s. 7-20.
10. Moczyński 1928 ↓, s. 393, wg autora stanowiska oficerów ewidencyjnych, po krótkotrwałym przydzieleniu ich do władz administracyjnych, zostały zniesione w 1925 roku.
11. Jarno 2001 ↓, s. 169, autor także datuje zniesienie stanowisk oficerów ewidencyjnych na rok 1925, co stoi w sprzeczności z ogłoszoną 4 lutego 1926 roku obsadą służby poborowej na stopie pokojowej.
12. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Dodatek do Nr 9 z 4 lutego 1926 roku, s. 1-10.
13. Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 40 z 23 grudnia 1930 roku, poz. 471.
14. Dz.U. z 1930 r. nr 31, poz. 270.
15. Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 23 z 31 lipca 1931 roku, poz. 290.
16. M.P. z 1931 r. nr 212, poz. 238.
17. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 13 z 11 listopada 1933 roku, s. 284.
18. Jarno 2001 ↓, s. 173.
19. Dz.U. z 1938 r. nr 25, poz. 220.
20. Historia WKU Suwałki ↓.
21. Dz. Rozk. MSWojsk. nr 96 z 1919 roku, poz. 3942
22. Jarno 2001 ↓, s. 103, 171.
23. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 49 z 20 lipca 1923 roku, s. 478.
24. Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 1337.
25. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 19 z 22 lipca 1927 roku, s. 215.
26. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 25 z 31 października 1927 roku, s. 304.
27. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 5 listopada 1928 roku, s. 381.
28. Jarno 2001 ↓, s. 171.
29. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 12 marca 1929 roku, s. 90.
30. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 23 grudnia 1931 roku, s. 415.
31. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 6 z 23 marca 1932 roku, s. 234.
32. Rocznik oficerski 1939 ↓, s. 850.
33. Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 1468, 1565, 1567.
34. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 54 z 17 maja 1925 roku, s. 261.
35. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 26 z 5 maja 1923 roku, s. 290.
36. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 10 z 27 stycznia 1925 roku, s. 41.
37. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Dodatek do Nr 9 z 4 lutego 1926 roku, s. 11–12.
38. Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 516.
39. Lista starszeństwa 1933 ↓, s. 10, 34.
40. Lista starszeństwa 1935 ↓, s. 9, 34.
41. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 2 z 26 stycznia 1934 roku, s. 28, sprostowano nazwisko i datę urodzenia z „Miedziałło ur. 28 czerwca 1889 roku” na „Miedziało ur. 27 czerwca 1889 roku”.
42. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 32 z 25 sierpnia 1920 roku, s. 781.
43. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 3 z 11 listopada 1938 roku, s. 50.
44. Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 359, 516.
45. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 15 z 31 grudnia 1932 roku, s. 471.
46. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 1 z 28 stycznia 1931 roku, s. 30.
47. Rocznik oficerski 1939 ↓, s. VI.
48. Rocznik oficerski 1939 ↓, s. 297.
49. Straty ↓, numer jeniecki „1555”.
50. Rocznik oficerski 1939 ↓, s. 308.
51. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 11 kwietnia 1933 roku, s. 85.

Bibliografia

• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2019-02-09].
• Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
• Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
• Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
• Lista starszeństwa oficerów zawodowych piechoty 1 lipca 1933. Warszawa: Przegląd Piechoty, 1933.
• Lista starszeństwa oficerów zawodowych piechoty. 5 czerwca 1935. Warszawa: Dep. Piech. MSWojsk., 1935.
• Karol Firich, Stanisław Krzysik, Tadeusz Kutrzeba, Stanisław Müller, Józef Wiatr: Almanach oficerski na rok 1923/24 zeszyt 2, dział III. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1923.
• Witold Jarno: Okręg Korpusu Wojska Polskiego nr IV Łódź 1918-1939. Łódź: Wydawnictwo „Ibidem”, 2001. ISBN 83-88679-10-4.
• Jarosław Kowalewski: Historia Wojskowej Komendy Uzupełnień w Suwałkach. Wojskowa Komenda Uzupełnień w Suwałkach. [dostęp 2019-05-18].
• Henryk Moczyński: Służba poborowa. W: Dziesięciolecie Odrodzenia Polskiej Siły Zbrojnej 1918–1928. Henryk Stanisław Mościcki (red.) Włodzimierz Dzwonkowski (red.) Tadeusz Bałaban (red.). Warszawa: Tadeusz Złotnicki, 1928, s. 391–394.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. T. 29. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego. Biblioteka Jagiellońska, 2006. ISBN 83-7188-899-6.
• Robert Szandrocho: 90 lat terenowych organów administracji wojskowej w Polsce. Wrocław: Wrocławskie Wydawnictwo Naukowe Atla 2, 2011. ISBN 978-83-60732-61-8.
• Program „Straty osobowe i ofiary represji pod okupacją niemiecką”. Fundacja „Polsko-Niemieckie Pojednanie”. [dostęp 2019-01-17].