Komenda Rejonu Uzupełnień Mińsk Mazowiecki (KRU Mińsk Mazowiecki) – organ wojskowy właściwy w sprawach uzupełnień Sił Zbrojnych II Rzeczypospolitej i administracji rezerw w powierzonym mu rejonie[2].
Historia komendy
Z dniem 1 czerwca 1922 roku została zlikwidowana gospoda inwalidzka przy PKU Mińsk Mazowiecki[3].
18 listopada 1924 roku weszła w życie ustawa z dnia 23 maja 1924 roku o powszechnym obowiązku służby wojskowej[4], a 15 kwietnia 1925 roku rozporządzenie wykonawcze ministra spraw wojskowych do tejże ustawy, wydane 21 marca tego roku wspólnie z ministrami: spraw wewnętrznych, zagranicznych, sprawiedliwości, skarbu, kolei, wyznań religijnych i oświecenia publicznego, rolnictwa i dóbr państwowych oraz przemysłu i handlu[5]. Wydanie obu aktów prawnych wiązało się z przejęciem przez władze cywilne (administracji I instancji) większości zadań związanych z przygotowaniem i przeprowadzeniem poboru[6][7]. Przekazanie większości zadań władzom cywilnym umożliwiło organom służby poborowej zajęcie się wyłącznie racjonalnym rozdziałem rekruta oraz ewidencją i administracją rezerw. Do tych zadań dostosowana została organizacja wewnętrzna powiatowych komend uzupełnień i ich składy osobowe. Poszczególne komendy różniły się między sobą składem osobowym w zależności od wielkości administrowanego terenu[8].
Zadania i nowa organizacja PKU określone zostały w wydanej 27 maja 1925 roku instrukcji organizacyjnej służby poborowej na stopie pokojowej[6]. W skład PKU Mińsk Mazowiecki wchodziły dwa referaty: I) referat administracji rezerw i II) referat poborowy[6]. Nowa organizacja i obsada służby poborowej na stopie pokojowej według stanów osobowych L. O. I. Szt. Gen. 3477/Org. 25 została ogłoszona 4 lutego 1926 roku. Z tą chwilą zniesione zostały stanowiska oficerów ewidencyjnych[9][10][11].
12 marca 1926 roku została ogłoszona obsada personalna Przysposobienia Wojskowego, zatwierdzona rozkazem Dep. I L. 6000/26 przez pełniącego obowiązki szefa Sztabu Generalnego gen. dyw. Edmunda Kesslera, w imieniu ministra spraw wojskowych. Zgodnie z nową organizacją pokojową Przysposobienia Wojskowego zostały zlikwidowane stanowiska oficerów instrukcyjnych przy PKU, a w ich miejsce utworzone rozkazem Oddz. I Szt. Gen. L. 7600/Org. 25 stanowiska oficerów przysposobienia wojskowego w pułkach piechoty[12].
Od 1926 roku, obok ustawy o powszechnym obowiązku służby wojskowej i rozporządzeń wykonawczych do niej, działalność PKU Mińsk Mazowiecki „Tymczasowa instrukcja służbowa dla PKU”, wprowadzona do użytku rozkazem MSWojsk. Dep. Piech. L. 100/26 Pob.[13]
W marcu 1930 roku PKU Mińsk Mazowiecki była nadal podporządkowana Dowództwu Okręgu Korpusu Nr I w Warszawie i administrowała powiatami: mińskim i radzymińskim[14]. W grudniu tego roku komenda posiadała skład osobowy typ III[13].
31 lipca 1931 roku gen. dyw. Kazimierz Fabrycy, w zastępstwie ministra spraw wojskowych, rozkazem B. Og. Org. 4031 Org. wprowadził zmiany w organizacji służby poborowej na stopie pokojowej. Zmiany te polegały między innymi na zamianie stanowisk oficerów administracji w PKU na stanowiska oficerów broni (piechoty) oraz zmniejszeniu składu osobowego PKU typ I–IV o jednego oficera i zwiększeniu o jednego urzędnika II kategorii. Liczba szeregowych zawodowych i niezawodowych oraz urzędników III kategorii i niższych funkcjonariuszy pozostała bez zmian[15].
1 lipca 1938 roku weszła w życie nowa organizacja służby uzupełnień, zgodnie z którą dotychczasowa PKU Mińsk Mazowiecki została przemianowana na Komendę Rejonu Uzupełnień Mińsk Mazowiecki przy czym nazwa ta zaczęła obowiązywać 1 września 1938 roku[16], z chwilą wejścia w życie ustawy z dnia 9 kwietnia 1938 roku o powszechnym obowiązku wojskowym[17]. Obok wspomnianej ustawy i rozporządzeń wykonawczych do niej, działalność KRU Mińsk Mazowiecki normowały przepisy służbowe MSWojsk. D.D.O. L. 500/Org. Tjn. Organizacja służby uzupełnień na stopie pokojowej z 13 czerwca 1938 roku. Zgodnie z tymi przepisami komenda rejonu uzupełnień była organem wykonawczym służby uzupełnień[18].
Komendant rejonu uzupełnień w sprawach dotyczących uzupełnień Sił Zbrojnych i administracji rezerw podlegał bezpośrednio dowódcy Okręgu Korpusu Nr I, który był okręgowym organem kierowniczym służby uzupełnień. Rejon uzupełnień obejmował powiaty: miński i radzymiński[2].
Obsada personalna
Poniżej przedstawiono wykaz oficerów zajmujących stanowisko komendanta Powiatowej Komendy Uzupełnień i komendanta rejonu uzupełnień oraz wykaz osób funkcyjnych (oficerów i urzędników wojskowych) pełniących służbę w PKU i KRU Mińsk Mazowiecki, z uwzględnieniem najważniejszych zmian organizacyjnych przeprowadzonych w latach 1926 i 1938.
↑Franciszek Truskolaski ur. 3 grudnia 1865 (starego stylu wg kalendarza juliańskiego), w rodzinie szlacheckiej zamieszkałej w ówczesnej guberni łomżyńskiej[20][21]. Ukończył siedem klas Gimnazjum Męskiego w Łomży i Odeską Szkołę Junkrów Piechoty. Służył w 14 ołonieckim pułku piechoty. 12 lutego 1905 awansował na kapitana ze starszeństwem z 7 marca 1903. W 1911 został odznaczony Orderem Świetej Anny 3 stopnia. 13 sierpnia 1914 dostał się do niewoli. Mieszkał w Warszawie[22]. Zmarł 28 stycznia 1931 i został pochowany na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie[23].
↑Płk adm. Michał Kłobukowski ur. 2 stycznia 1876[25]. Do Wojska Polskiego został przyjęty z byłych Korpusów Wschodnich i byłej armii rosyjskiej. Na emeryturze mieszkał w Warszawie[26]. W 1934, jako oficer stanu spoczynku pozostawał w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Warszawa Miasto III[25].
↑Podpułkownik Bronisław I Bednarczyk ur. 3 września 1890 w Warszawie, w rodzinie Pawła. Do Wojska Polskiego został przyjęty z byłych Korpusów Wschodnich i byłej armii rosyjskiej. Na stopień majora został mianowany ze starszeństwem z 15 sierpnia 1924 w korpusie oficerów piechoty. W lutym 1925 został przeniesiony z 28 pp do 64 pp na stanowisko dowódcy III batalionu[34]. We wrześniu 1930 został przeniesiony z 78 pp do PKU Mińsk Mazowiecki[35]. Po przeniesieniu majora Michała Łabusia w stan spoczynku (30 listopada 1931) pełnił obowiązki komendanta PKU Mińsk Mazowiecki. W marcu 1932 został zatwierdzony na tym stanowisku[36][37]. W czerwcu 1935 nadal pozostawał na stanowisku komendanta PKU Mińsk Maz. Zmarł 16 lutego 1958. Został pochowany na Powązkach. Był odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari i Medalem Niepodległości (25 stycznia 1933[38][39]). W 1938 jako major stanu spoczynku został odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi „za całokształt zasług w służbie wojskowej”[40].
↑Ppłk piech. Władysław Żabiński ur. 14 lutego 1892 we wsi Łososin, w ówczesnym powiecie słonimskim guberni słonimskiej, w rodzinie Wojciecha i Emilii z Kozłowskich. Do Wojska Polskiego został przyjęty z byłych Korpusów Wschodnich i byłej armii rosyjskiej. Był odznaczony Virtuti Militari, Krzyżem Walecznych, Złotym Krzyżem Zasługi (dwukrotnie), Medalem Niepodległości (13 września 1933[41]) i Medalem Zwycięstwa[42]. W czasie kampanii wrześniowej dostał się do niemieckiej niewoli.
↑Kpt. int. Jerzy Żędzian ur. 19 (6) października 1896 w Ostrogorsku (Starobielsku), w rodzinie Juliana i Leokadi[50]. Do Wojska Polskiego został przyjęty z byłych Korpusów Wschodnich i byłej armii rosyjskiej. W 1928 pełnił służbę w 29 Baonu Odwodowego w Suwałkach na stanowisku młodszego oficera karabinów maszynowych. Na stopień kapitana został mianowany ze starszeństwem z 19 marca 1939 i 6. lokatą w korpusie oficerów intendentów, grupa intendentów[51]. W tym czasie pełnił służbę w 26 Pułku Artylerii Lekkiej w Skierniewicach na stanowisku oficera gospodarczego[52]. 28 września 1939 w Lublinie dostał się do niemieckiej niewoli. Przebywał w Oflagu II B Arnswalde i Oflagu II D Gross-Born. 1 maja 1945 został uwolniony z niewoli[50]. Zmarł 5 stycznia 1959[50].
↑por. kanc. Ludwik Kostecki ur. 19 lipca 1887 we wsi Munina, w ówczesnym powiecie jarosławskim Królestwa Galicji i Lodomerii, w rodzinie Stanisława. W 1936 mieszkał w Warszawie na Krakowskim Przedmiściu 69/14.
↑por. piech. Teofil Władysław Kożuchowski ps. „Łabędź”, „Zubrzyc” ur. 2 listopada 1876 w Warszawie, w rodzinie Jana. Na emeryturze mieszkał w Mińsku Maz. przy ul. Stankowizna 6. W październiku 1939 był jednym z założycieli tajnej organizacji wojskowej Komenda Obrońców Polski na terenie Mińska Maz. Później pełnił funkcję kwatermistrza Obwodu Mińsk Mazowiecki AK (sierpień 1940 – lipiec 1944).
↑Zdzisław Toczewski (ur. 7 lutego 1888[68]). We wrześniu 1930 został przeniesiony z PKU Konin do PKU Mińsk Mazowiecki na stanowisko kierownika II referatu poborowego[69][70]. W marcu 1934 roku został przeniesiony z korpusu oficerów administracyjnych, dział kancelaryjny, do korpusu oficerów piechoty w stopniu porucznika ze starszeństwem z 1 grudnia 1922 roku i 20,8 lokatą[71]. Z dniem 30 czerwca 1934 roku został przeniesiony w stan spoczynku[72]. W czasie kampanii wrześniowej dostał się do niemieckiej niewoli. Przebywał w Oflagu II C Woldenberg[50].
↑Kpt. piech. Wojciech Marczewski ur. 18 kwietnia 1891 w Raciechowicach, w ówczesnym powiecie wielickim Królestwa Galicji i Lodomerii, w rodzinie Jana i Bronisławy z Baranowskich. W czasie I wojny światowej wstąpił do Legionów Polskich. Walczył w szeregach Oddziału Sztabowego 2 i 3 Pułku Piechoty. Od 15 lutego 1915, chory, leczył się w szpitalu w czeskich Cieplicach. W 1917 był odnotowany w Oddziale Sztabowym Komendy Legionów Polskich. Do PKU Mińsk Maz. został przydzielony ze Szkoły Podoficerów w Koninie. W marcu 1931 został zwolniony z zajmowanego stanowiska i oddany do dyspozycji dowódcy Okręgu Korpusu Nr I[75], a z dniem 31 sierpnia tego roku przeniesiony w stan spoczynku[76]. W 1934, jako oficer stanu spoczynku pozostawał w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Warszawa Miasto III. Posiadał przydział do Oficerskiej Kadry Okręgowej Nr I. Był wówczas „przewidziany do użycia w czasie wojny”[77]. Na emeryturze mieszkał w Legionowie przy ul. Toruńskiej 6, a później w Koninie przy ul. Solnej 6. Był odznaczony Krzyżem Niepodległości (17 września 1932[78]) i Krzyżem Walecznych[79].
↑Wykaz zawiera obsadę jednostki według stanu bezpośrednio przed rozpoczęciem mobilizacji pierwszych oddziałów Wojska Polskiego w dniu 23 marca 1939, ale już po przeprowadzeniu ostatnich awansów ogłoszonych z datą 19 marca 1939[80].
↑kpt. adm. (piech.) Stanisław Paszkowski ur. 19 (6) grudnia 1891 w Sobotnikach, w ówczesnym powiecie oszmiańskim guberni wileńskiej, w rodzinie Piotra. Do Wojska Polskiego został przyjęty z byłych Korpusów Wschodnich i byłej armii rosyjskiej. Służył w 79 Pułku Piechoty w Słonimie[81][82][83][84]. 3 maja 1922 został zweryfikowany w stopniu kapitana ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 i 1491. lokatą w korpusie oficerów piechoty[85]. W grudniu 1929 został przeniesiony do 60 Pułku Piechoty w Ostrowie Wielkopolskim[86], a w październiku 1931 przeniesiony do PKU Mińsk Mazowiecki. Był odznaczony Krzyżem Walecznych i Srebrnym Krzyżem Zasługi (1938)[87].
↑Moczyński 1928 ↓, s. 393, autor użył sformułowania „wszystkie czynności przygotowawcze do poboru, jak również jego przeprowadzenie przeszły do władz administracyjnych”, co nie odpowiadało podziałowi kompetencji władz wojskowych i cywilnych, określonych we wspomnianych aktach prawa.
↑Moczyński 1928 ↓, s. 393, wg autora stanowiska oficerów ewidencyjnych, po krótkotrwałym przydzieleniu ich do władz administracyjnych, zostały zniesione w 1925 roku.
↑Jarno 2001 ↓, s. 169, autor także datuje zniesienie stanowisk oficerów ewidencyjnych na rok 1925, co stoi w sprzeczności z ogłoszoną 4 lutego 1926 roku obsadą służby poborowej na stopie pokojowej.
↑Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 23 z 10 września 1927 roku, s. 274, tu ogłoszono przeniesienie z PKU Warszawa Miasto II do PKU Bielsk Podlaski na stanowisko kierownika I referatu.
↑Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 24 z 26 września 1927 roku, s. 290, sprostowano przeniesienie do PKU Mińsk Maz..
Witold Jarno: Okręg Korpusu Wojska Polskiego nr IV Łódź 1918-1939. Łódź: Wydawnictwo „Ibidem”, 2001. ISBN 83-88679-10-4.
Henryk Moczyński: Służba poborowa. W: Dziesięciolecie Odrodzenia Polskiej Siły Zbrojnej 1918–1928. Henryk Stanisław Mościcki (red.) Włodzimierz Dzwonkowski (red.) Tadeusz Bałaban (red.). Warszawa: Tadeusz Złotnicki, 1928, s. 391–394.
Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935-1939. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego, 2003. ISBN 83-7188-691-8.