Komenda Rejonu Uzupełnień Brześć

Komenda Rejonu Uzupełnień Brześć

Powiatowa Komenda Uzupełnień
Brześć

Historia
Państwo	Polska
Rozformowanie	1939
Tradycje
Rodowód	PKU Brześć[1]
Działania zbrojne
kampania wrześniowa
Organizacja
Dyslokacja	garnizon Brześć
Podległość	DOK IX
Skład	PKU typ I

Komendy rejonów uzupełnień OK IX

Komenda Rejonu Uzupełnień Brześć (KRU Brześć) – organ wojskowy właściwy w sprawach uzupełnień Sił Zbrojnych II Rzeczypospolitej i administracji rezerw w powierzonym mu rejonie^[2].

Historia komendy

18 listopada 1924 roku weszła w życie ustawa z dnia 23 maja 1924 roku o powszechnym obowiązku służby wojskowej^[3], a 15 kwietnia 1925 roku rozporządzenie wykonawcze ministra spraw wojskowych do tejże ustawy, wydane 21 marca tego roku wspólnie z ministrami: spraw wewnętrznych, zagranicznych, sprawiedliwości, skarbu, kolei, wyznań religijnych i oświecenia publicznego, rolnictwa i dóbr państwowych oraz przemysłu i handlu^[4]. Wydanie obu aktów prawnych wiązało się z przejęciem przez władze cywilne (administracji I instancji) większości zadań związanych z przygotowaniem i przeprowadzeniem poboru^[5][6]. Przekazanie większości zadań władzom cywilnym umożliwiło organom służby poborowej zajęcie się wyłącznie racjonalnym rozdziałem rekruta oraz ewidencją i administracją rezerw. Do tych zadań dostosowana została organizacja wewnętrzna powiatowych komend uzupełnień i ich składy osobowe. Poszczególne komendy różniły się między sobą składem osobowym w zależności od wielkości administrowanego terenu^[7].

Zadania i nowa organizacja PKU określone zostały w wydanej 27 maja 1925 roku instrukcji organizacyjnej służby poborowej na stopie pokojowej^[5]. W skład PKU Brześć wchodziły dwa referaty: I) referat administracji rezerw i II) referat poborowy^[5]. Nowa organizacja i obsada służby poborowej na stopie pokojowej według stanów osobowych L. O. I. Szt. Gen. 3477/Org. 25 została ogłoszona 4 lutego 1926 roku. Z tą chwilą zniesione zostały stanowiska oficerów ewidencyjnych^[8][9][10].

12 marca 1926 roku została ogłoszona obsada personalna Przysposobienia Wojskowego, zatwierdzona rozkazem Dep. I L. 6000/26 przez pełniącego obowiązki szefa Sztabu Generalnego gen. dyw. Edmunda Kesslera, w imieniu ministra spraw wojskowych. Zgodnie z nową organizacją pokojową Przysposobienia Wojskowego zostały zlikwidowane stanowiska oficerów instrukcyjnych przy PKU, a w ich miejsce utworzone rozkazem Oddz. I Szt. Gen. L. 7600/Org. 25 stanowiska oficerów przysposobienia wojskowego w pułkach piechoty^[11].

Od 1926 roku, obok ustawy o powszechnym obowiązku służby wojskowej i rozporządzeń wykonawczych do niej, działalność PKU Brześć normowała „Tymczasowa instrukcja służbowa dla PKU”, wprowadzona do użytku rozkazem MSWojsk. Dep. Piech. L. 100/26 Pob.^[12]

Jesienią 1930 roku powiat prużański został wyłączony z PKU Brześć i włączony do nowo powstałej PKU Prużana. Od tego czasu PKU Brześć administrowała powiatami brzeskim i kobryńskim, posiadając skład osobowy typ I^[12].

31 lipca 1931 roku gen. dyw. Kazimierz Fabrycy, w zastępstwie ministra spraw wojskowych, rozkazem B. Og. Org. 4031 Org. wprowadził zmiany w organizacji służby poborowej na stopie pokojowej. Zmiany te polegały między innymi na zamianie stanowisk oficerów administracji w PKU na stanowiska oficerów broni (piechoty) oraz zmniejszeniu składu osobowego PKU typ I–IV o jednego oficera i zwiększeniu o jednego urzędnika II kategorii. Liczba szeregowych zawodowych i niezawodowych oraz urzędników III kategorii i niższych funkcjonariuszy pozostała bez zmian^[13].

1 lipca 1938 roku weszła w życie nowa organizacja służby uzupełnień, zgodnie z którą dotychczasowa PKU Brześć została przemianowana na Komendę Rejonu Uzupełnień Brześć przy czym nazwa ta zaczęła obowiązywać 1 września 1938 roku^[14], z chwilą wejścia w życie ustawy z dnia 9 kwietnia 1938 roku o powszechnym obowiązku wojskowym^[15]. Obok wspomnianej ustawy i rozporządzeń wykonawczych do niej, działalność KRU Brześć normowały przepisy służbowe MSWojsk. D.D.O. L. 500/Org. Tjn. Organizacja służby uzupełnień na stopie pokojowej z 13 czerwca 1938 roku. Zgodnie z tymi przepisami komenda rejonu uzupełnień była organem wykonawczym służby uzupełnień^[16] .

Komendant rejonu uzupełnień w sprawach dotyczących uzupełnień Sił Zbrojnych i administracji rezerw podlegał bezpośrednio dowódcy Okręgu Korpusu Nr IX, który był okręgowym organem kierowniczym służby uzupełnień. Rejon uzupełnień nie uległ zmianie i nadal obejmował powiaty: brzeski i kobryński^[2].

Obsada personalna

Poniżej przedstawiono wykaz oficerów zajmujących stanowisko komendanta Powiatowej Komendy Uzupełnień i komendanta rejonu uzupełnień oraz wykaz osób funkcyjnych (oficerów i urzędników wojskowych) pełniących służbę w PKU i KRU Brześć, z uwzględnieniem najważniejszych zmian organizacyjnych przeprowadzonych w 1926 i 1938 roku.

Komendanci

• ppłk piech. Adam Chanecki (od II 1920^[17])
• płk piech. Bronisław Korczyc (do 17 X 1923 → komendant PKU Puławy^[18][19])
• mjr piech. Feliks Brason (p.o. 17 X 1923^[18] – IV 1924 → I referent w PKU Poznań Powiat^[20])
• ppłk piech. Antoni Jędrzejewski (IV 1924^[21] – VII 1925 → dyspozycja dowódcy OK IX^[22])
• mjr / ppłk piech. Eustachy Serafinowicz (VII 1925^[22] – XII 1926 → komendant PKU Szamotuły^[23])
• ppłk piech. Wincenty Dziewulski (XII 1926^[24] – II 1927 → stan spoczynku z dniem 30 IV 1927^[25])
• ppłk piech. Gustaw Płaskowicki (III^[26] – VII 1927^[27] → komendant PKU Gniezno)
• mjr piech. Michał Sopocki^[a] (p.o. VII 1927^[29] – 26 X 1928^[30] → dyspozycja dowódcy OK IX)
• płk piech. Karol Golachowski (XI 1928^[31] – 31 VII 1930^[32] → inspektor poborowy DOK IX)
• mjr kanc. Gustaw Antoni Maliński (p.o. 1 VII 1930^[33] – XII 1932 → DOK IX^[34])
• mjr piech. Feliks Waluszewski (XII 1932^[35] – 30 XI 1935 – stan spoczynku^[36])
• ppłk piech. Antoni Mieczysław Matarewicz (XI 1935 – 1939^[37])

Obsada pozostałych stanowisk funkcyjnych PKU w latach 1921–1925^[38][39]

• I referent
  • mjr piech. Antoni Jędrzejewski (1923 – IV 1924 → komendant PKU)
  • kpt. piech. Witold Stanisław Niepokojczycki (IV 1924^[20] – II 1926 → kierownik I referatu)
• II referent – urzędnik wojsk. XI rangi / por. kanc. Jan VI Wójcik (1923 – 1924)
• referent – urzędnik wojsk. XI rangi Stanisław Jan Wójcik
• oficer instrukcyjny
  • por. piech. Franciszek Wysłouch (1923 – III 1924^[40] → 83 pp)
  • por. piech. Eugeniusz Czaputowicz^[b] (III 1924^[40] – VII 1925^[41] → 82 pp)
  • kpt. piech. Edmund Jaworski^[c] (od VII 1925^[41])
• oficer ewidencyjny na powiat brzeski – urzędnik wojsk. X rangi / por. kanc. Justyn Łotocki (1923 – 1924)
• oficer ewidencyjny na powiat prużański – urzędnik wojsk. X rangi / por. kanc. Roman Krupowicz (4 VI 1923^[42] – IV 1925^[43] → Kancelaria Sztabu DOK II)
• oficer ewidencyjny na powiat kobryński – urzędnik wojsk. X rangi / por. kanc. Edward Miodek (1923 – 1924)

Obsada pozostałych stanowisk funkcyjnych PKU w latach 1926–1938^[44][45][46]

• kierownik I referatu administracji rezerw i zastępca komendanta
  • kpt. piech. Witold Niepokojczycki (II – IX 1926 → kierownik I referatu PKU Siedlce)
  • mjr piech. Michał Sopocki (X 1926^[47] – VII 1927 → p.o. komendanta PKU)
  • kpt. tab. Jerzy Butkiewicz (VII 1927^[48] – IV 1929^[49] → dyspozycja dowódcy OK IX)
  • kpt. piech. Jan Lipecki (VII 1929^[50] – VI 1930^[51] → DOK IX)
  • kpt. piech. Edmund Posłuszny (VI 1930^[51] – VIII 1935^[52] → komendant PKU Łańcut)
  • kpt. piech. Jan Korybski (1935 – 1938? → 82 pp)
• kierownik II referatu poborowego
  • por. piech. Mikołaj Telatycki (II – V 1926^[53] → Ekspozytura Nr 6 Oddziału II SG)
  • por. kanc. Justyn Łotocki (od VI 1926^[54])
  • por. piech. Franciszek Kresło (od VII 1927^[29])
  • por. kanc. Jan VI Wójcik (IX 1930 – 1 XII 1932^[55] → praktyka u płatnika 82 pp)
  • kpt. piech. Paweł Szymielewicz (1 X 1932^[56] – 30 VI 1933^[57] → stan spoczynku)
  • kpt. piech. Leon Kalinowski^[d] (od IV 1933^[60], był w VI 1935)
• referent – por. kanc. Jan VI Wójcik^[e] (II 1926 – IX 1930^[62] → kierownik II referatu)

Obsada pozostałych stanowisk funkcyjnych KRU w latach 1938–1939^[37][f]

• kierownik I referatu ewidencji – kpt. adm. (piech.) Kazimierz Przeradzki^[g] †1940 Charków^[64]
• kierownik II referatu uzupełnień – kpt. piech. Ksawery Piotrowski^[h] †1940 Charków^[66]

Uwagi

1. Mjr piech. Michał Sopocki (ur. 19 maja 1888) został przyjęty do Wojska Polskiego z byłej armii austr-węgierskiej z zatwierdzeniem posiadanego stopnie porucznika. Był odznaczony Signum Laudis – Brązowym Medalem Zasługi Wojskowej z mieczami na wstążce Krzyża Zasługi Wojskowej. Na stopień majora został mianowany ze starszeństwem z 1 lipca 1923 roku w korpusie oficerów piechoty^[28]. W 1923 roku był oficerem 26 pp we Lwowie. W latach 1924–1926 pełnił służbę w 84 pp w Pińsku na stanowisku dowódcy III batalionu detaszowanego w Łunińcu. W październiku 1926 roku został przydzielony do PKU Brześć na stanowisko p.o. kierownika I referatu administracji rezerw i zastępcy komendanta. W lipcu 1927 roku został przeniesiony do kadry oficerów piechoty z równoczesnym przesunięciem w PKU Brześć ze stanowiska p.o. kierownika I referatu na stanowisko p.o. komendanta.
2. Eugeniusz Czaputowicz (ur. 5 listopada 1895, zm. 29 lutego 1960 w Warszawie) był odznaczony Medalem Niepodległości. W macu 1939 roku nadal pełnił służbę w 82 pp w Brześciu na stanowisku zastępcy oficera mobilizacyjnego. Został pochowany na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie.
3. Edmund Jaworski (ur. 28 sierpnia 1894) był odznaczony Krzyżem Walecznych (dwukrotnie). Do Wojska Polskiego został przyjęty z byłych Korpusów Wschodnich i byłej armii rosyjskiej. 3 maja 1922 został zweryfikowany w stopniu kapitana ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 i 566. lokatą w korpusie oficerów piechoty. Służył wówczas w 39 Pułku Piechoty Strzelców Lwowskich w Jarosławiu, w którym pełnił obowiązki dowódcy II batalionu. W 1924 został przeniesiony do 82 Pułku Piechoty w Brześciu.
4. Leon Kalinowski (ur. 15 czerwca 1890) był odznaczony Krzyżem Niepodległości i Krzyżem Walecznych (dwukrotnie)^[58]. W listopadzie 1938 jako kapitan administracji w stanie spoczynku został odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi „za całokształt zasług w służbie wojskowej”^[59].
5. Jan VI Wójcik (ur. 22 stycznia 1890) z dniem 28 lutego 1934 roku został przeniesiony w stan spocznku^[61].
6. Wykaz zawiera obsadę jednostki według stanu bezpośrednio przed rozpoczęciem mobilizacji pierwszych oddziałów Wojska Polskiego w dniu 23 marca 1939, ale już po przeprowadzeniu ostatnich awansów ogłoszonych z datą 19 marca 1939^[63].
7. Kpt. adm. (piech.) Kazimierz Przeradzki ur. 12 marca 1896 roku w Zawidzu był odznaczony Medalem Niepodległości i Srebrnym Krzyżem Zasługi.
8. Ksawery Piotrowski ur. 21 lipca 1893 w Gostyninie, w rodzinie Władysława i Franciszki z Markowskich. Był odznaczony Krzyżem Niepodległości i Srebrnym Krzyżem Zasługi^[65].

Przypisy

1. Almanach oficerski 1923/24 ↓, s. 38.
2. Dz.U. z 1939 r. nr 20, poz. 131.
3. Dz.U. z 1924 r. nr 61, poz. 609.
4. Dz.U. z 1925 r. nr 37, poz. 252.
5. Jarno 2001 ↓, s. 169.
6. Moczyński 1928 ↓, s. 393, autor użył sformułowania „wszystkie czynności przygotowawcze do poboru, jak również jego przeprowadzenie przeszły do władz administracyjnych”, co nie odpowiadało podziałowi kompetencji władz wojskowych i cywilnych, określonych we wspomnianych aktach prawa.
7. Moczyński 1928 ↓, s. 393–394.
8. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Dodatek do Nr 9 z 4 lutego 1926 roku, s. 7-20.
9. Moczyński 1928 ↓, s. 393, wg autora stanowiska oficerów ewidencyjnych, po krótkotrwałym przydzieleniu ich do władz administracyjnych, zostały zniesione w 1925 roku.
10. Jarno 2001 ↓, s. 169, autor także datuje zniesienie stanowisk oficerów ewidencyjnych na rok 1925, co stoi w sprzeczności z ogłoszoną 4 lutego 1926 roku obsadą służby poborowej na stopie pokojowej.
11. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Dodatek do Nr 9 z 4 lutego 1926 roku, s. 1-10.
12. Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 40 z 23 grudnia 1930 roku, poz. 471.
13. Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 23 z 31 lipca 1931 roku, poz. 290.
14. Jarno 2001 ↓, s. 173.
15. Dz.U. z 1938 r. nr 25, poz. 220.
16. Historia WKU Suwałki ↓.
17. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 4 z 7 lutego 1920 roku, s. 52.
18. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 69 z 1 listopada 1923 roku, s. 733.
19. Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 1460.
20. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 37 z 12 kwietnia 1924 roku, s. 210.
21. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 37 z 12 kwietnia 1924 roku, s. 209.
22. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 69 z 1 lipca 1925 roku, s. 353.
23. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 53 z 16 grudnia 1926 roku, s. 442.
24. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 53 z 16 grudnia 1926 roku, s. 441.
25. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 5 lutego 1927 roku, s. 38, 44.
26. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 8 z 28 lutego 1927 roku, s. 65.
27. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 19 z 22 lipca 1927 roku, s. 220.
28. Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 171.
29. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 19 z 22 lipca 1927 roku, s. 221.
30. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 5 listopada 1928 roku, s. 330.
31. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 5 listopada 1928 roku, s. 354.
32. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 18 czerwca 1930 roku, s. 206.
33. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 18 czerwca 1930 roku, s. 214.
34. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 13 z 9 grudnia 1932 roku, s. 428.
35. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 13 z 9 grudnia 1932 roku, s. 415.
36. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 10 z 4 lipca 1935 roku, s. 86.
37. Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 844.
38. Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 1460, 1560–1561, 1563, 1570.
39. Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 1329.
40. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 24 z 13 marca 1924 roku, s. 118.
41. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 77 z 24 lipca 1925 roku, s. 414.
42. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 38 z 12 czerwca 1923 roku, s. 393.
43. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 45 z 23 kwietnia 1925 roku, s. 218.
44. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Dodatek do Nr 9 z 4 lutego 1926 roku, s. 17.
45. Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 511.
46. Lista starszeństwa 1935 ↓, s. 16, 39, 42.
47. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 44 z 14 października 1926 roku, s. 357.
48. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 19 z 22 lipca 1927 roku, s. 223.
49. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 9 z 27 kwietnia 1929 roku, s. 115.
50. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 6 lipca 1929 roku, s. 200.
51. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 18 czerwca 1930 roku, s. 207.
52. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 31 sierpnia 1935 roku, s. 97.
53. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 21 z 22 maja 1926 roku, s. 168.
54. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 24 z 23 czerwca 1926 roku, s. 193.
55. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 13 z 9 grudnia 1932 roku, s. 436.
56. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 13 z 9 grudnia 1932 roku, s. 417.
57. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 8 z 28 czerwca 1933 roku, s. 145.
58. Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 45, 435.
59. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 3 z 11 listopada 1938, s. 51.
60. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 11 kwietnia 1933 roku, s. 82.
61. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 7 czerwca 1934 roku, s. 187.
62. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 1 z 28 stycznia 1931 roku, s. 30.
63. Rybka i Stepan 2006 ↓, s. VI.
64. Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 435.
65. Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 48.
66. Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 416.

Bibliografia

• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2019-02-09].
• Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
• Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
• Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
• Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
• Lista starszeństwa oficerów zawodowych piechoty. 5 czerwca 1935. Warszawa: Dep. Piech. MSWojsk., 1935.
• Jerzy Ciesielski, Zuzanna Gajowniczek, Grażyna Przytulska, Wanda Krystyna Roman, Zdzisław Sawicki, Robert Szczerkowski, Wanda Szumińska: Charków. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Jędrzej Tucholski (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2003. ISBN 83-916663-5-2.
• Karol Firich, Stanisław Krzysik, Tadeusz Kutrzeba, Stanisław Müller, Józef Wiatr: Almanach oficerski na rok 1923/24 zeszyt 2, dział III. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1923.
• Witold Jarno: Okręg Korpusu Wojska Polskiego nr IV Łódź 1918-1939. Łódź: Wydawnictwo „Ibidem”, 2001. ISBN 83-88679-10-4.
• Jarosław Kowalewski: Historia Wojskowej Komendy Uzupełnień w Suwałkach. Wojskowa Komenda Uzupełnień w Suwałkach. [dostęp 2019-05-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-05-18)].
• Henryk Moczyński: Służba poborowa. W: Dziesięciolecie Odrodzenia Polskiej Siły Zbrojnej 1918–1928. Henryk Stanisław Mościcki (red.) Włodzimierz Dzwonkowski (red.) Tadeusz Bałaban (red.). Warszawa: Tadeusz Złotnicki, 1928, s. 391–394.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.