Մարի Գել-Ման

Մարի Գել-Ման անգլ.՝ Murray Gell-Mann
Ծնվել է	սեպտեմբերի 15, 1929(1929-09-15)[1][2][3]^[…] Ստորին Մանհեթեն, Նյու Յորք շրջան, Նյու Յորք, Նյու Յորք, ԱՄՆ
Մահացել է	մայիսի 24, 2019(2019-05-24)[4][5][2]^[…] (89 տարեկան) Սանտա Ֆե, ԱՄՆ[6]
Գերեզման	Red Butte Cemetery
Բնակության վայր(եր)	ԱՄՆ
Քաղաքացիություն	ԱՄՆ
Մասնագիտություն	ոչ գեղարվեստական գրող, ֆիզիկոս-տեսաբան, հետազոտող և ֆիզիկոս
Հաստատություն(ներ)	Չիկագոյի համալսարան և Կալիֆոռնիայի տեխնոլոգիական ինստիտուտ
Գործունեության ոլորտ	տարրական մասնիկների ֆիզիկա[7] և ֆիզիկա[7]
Պաշտոն(ներ)	խորհրդի անդամ
Անդամակցություն	Լոնդոնի թագավորական ընկերություն, ԱՄՆ-ի Գիտությունների ազգային ակադեմիա, Ամերիկյան ֆիզիկական ընկերություն, Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիա, Արվեստների և գիտությունների ամերիկյան ակադեմիա, Հնդկաստանի գիտությունների ազգային ակադեմիա, Ամերիկական փիլիսոփայական ընկերություն[8], Գիտության զարգացման աջակցության ամերիկյան ասոցացիա[8] և JASON[9]
Ալմա մատեր	Եյլի քոլեջ, Մասաչուսեթսի տեխնոլոգիական ինստիտուտ, Եյլի համալսարան, Columbia Grammar & Preparatory School? և Jonathan Edwards College?
Տիրապետում է լեզուներին	անգլերեն[10][7][11]
Գիտական ղեկավար	Վիկտոր Վայսկոպֆ
Եղել է գիտական ղեկավար	Սիդնի Կոուլման, Քենետ Վիլսոն, James Hartle?[12], Jon Mathews?[12], Todd Brun?[12], Cosmas Zachos?[12], Philip Moss Platzman?[12], Sam M. Berman?[12], Carl Iddings?[12], Henry Hoyt Hilton?[12], Donald F. DuBois?[12], Kenneth Young?[12], Rod Crewther?, Christopher T. Hill?, William C. Davidon?[12], Norman Dombey?[13] և George Chapline, Jr.?[14]
Հայտնի աշակերտներ	Քենետ Վիլսոն և Սիդնի Կոուլման
Պարգևներ	Գուգենհայմի կրթաթոշակ [15] [16][17] Տարվա հումանիստ Գիտական ձեռքբերման համար Ուիլյամ Պրոկտերի մրցանակ Հելմհոլցի մեդալ Ջոն Քարթիի մրցանակ Ֆրանկլինի մեդալ Ռիխտմայերի հիշատակի մրցանակ [18] Ամերիկայի ֆիզիկայի ակադեմիայի անդամ Մաթեմատիկական ֆիզիկայի Դենի Հայնեմանի մրցանակ [19] Ալբերտ Այնշտայնի մեդալ Պակիստանի գիտությունների ակադեմիայի անդամ Սկեպտիկական հարցախույզի կոմիտեի անդամ Ամերիկայի արվեստների և գիտությունների ակադեմիայի անդամ Լոնդոնի թագավորական միության արտասահմանյան անդամ [20] [21] Honorary doctorate of the University of Florida? Քեմբրիջի համալսարանի պատվավոր դոկտոր Կոլումբիայի համալսարանի պատվավոր դոկտոր Օքսֆորդի համալսարանի պատվավոր դոկտոր Չիկագոյի համալսարանի պատվավոր բժշկի կոչում և Յեյլի համալսարանի պատվավոր դոկտոր
Ամուսին(ներ)	J. Margaret Dow? և Marcia Southwick?
Կայք	tuvalu.santafe.edu/~mgm
Ստորագրություն
Murray Gell-Mann Վիքիպահեստում

Մարի Գել-Ման (անգլ.՝ Murray Gell-Mann [ˈmʌri ˈɡɛl ˈmæn,], սեպտեմբերի 15, 1929(1929-09-15)^{[1][2][3][…]}, Ստորին Մանհեթեն, Նյու Յորք շրջան, Նյու Յորք, Նյու Յորք, ԱՄՆ - մայիսի 24, 2019(2019-05-24)^{[4][5][2][…]}, Սանտա Ֆե, ԱՄՆ^[6]), ամերիկացի ֆիզիկոս-տեսաբան, ԱՄՆ գիտությունների ազգային ակադեմիայի անդամ։ Ավարտել է Եյլի համալսարանը (1948)։ Կալիֆոռնիայի տեխնոլոգիական ինստիտուտի պրոֆեսոր (1956)։ Դաշտի քվանտային տեսության, տարրական մասնիկների և միջուկային ֆիզիկայի բնագավառում աշխատանքները էական նշանակություն են ունեցել ժամանակակից տեսական ֆիզիկայի զարգացման համար։ Գել-Մանը բացատրել է (ճապոնացի ֆիզիկոս Նիշիջիմայի հետ միաժամանակ) տարօրինակ մասնիկների հատկությունները։ Առաջարկել է տարրական մասնիկների ունիտար սիմետրիան, որը նույն նշանակությունն ունեցավ տարրական մասնիկների ֆիգիկայում, ինչ Մենդելեևի պարբերական օրենքը՝ քիմիայում։ Գել-Մանը առաջիններից մեկն էր, որ արտահայտեց տարրական մասնիկների քվարկային կառուցվածքի գաղափարը։ Արժանացել է ֆիզիկայի նոբելյան մրցանակի (1969)։

Ծանոթագրություններ

1. Гелл-Ман Марри // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
2. Սոլոմոն Գուգենհայմի թանգարան — 1937.
3. Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
4. tweet — 2006.
5. Murray Gell-Mann, Who Peered at Particles and Saw the Universe, Dies at 89 — 2019.
6. https://www.nytimes.com/2019/05/24/obituaries/murray-gell-mann-died-.html
7. Չեխիայի ազգային գրադարանի կատալոգ
8. Notable Names Database — 2002.
9. Finkbeiner A. K. Unwelcome advice? // Science / H. Thorp — Northern America: AAAS, 2019. — Vol. 364, Iss. 6447. — P. 1222—1225. — ISSN 0036-8075; 1095-9203 — doi:10.1126/SCIENCE.364.6447.1222 — PMID:31249041
10. Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
11. CONOR.Sl
12. Mathematics Genealogy Project — 1997.
13. https://thesis.library.caltech.edu/981/
14. (unspecified title) — doi:10.7907/PXKT-FG78
15. Guggenheim Fellows-ի տվյալների բազա
16. The Nobel Prize in Physics 1969 — Nobel Foundation.
17. Table showing prize amounts — Nobel Foundation, 2019.
18. https://aapt.org/Programs/awards/richtmyer.cfm
19. Dannie Heineman Prize for Mathematical Physics — APS.
20. List of Royal Society Fellows 1660-2007 — Royal Society. — P. 135.
21. https://science.osti.gov/lawrence/Award-Laureates

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 2, էջ 705)։

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Մարի Գել-Ման» հոդվածին։