Քիփ Թորն

Քիփ Թորն անգլ.՝ Kip Stephen Thorne
Ծնվել է	հունիսի 1, 1940(1940-06-01)[1][2][3]^[…] (84 տարեկան) Լոգան, Յուտա, ԱՄՆ[4]
Բնակության վայր(եր)	ԱՄՆ
Քաղաքացիություն	ԱՄՆ
Դավանանք	ագնոստիցիզմ
Մասնագիտություն	ֆիզիկոս, աստղագետ, գրող, համալսարանի դասախոս և աստղաֆիզիկոս
Հաստատություն(ներ)	Կալիֆոռնիայի տեխնոլոգիական ինստիտուտ, Փրինսթոնի համալսարան[5], Յուտայի համալսարան և Լեյդենի համալսարան[3]
Գործունեության ոլորտ	ֆիզիկա և աստղագիտություն
Անդամակցություն	ԱՄՆ-ի Գիտությունների ազգային ակադեմիա, Արվեստների և գիտությունների ամերիկյան ակադեմիա, Ամերիկյան ֆիզիկական ընկերություն, Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիա, Ամերիկական փիլիսոփայական ընկերություն և Միջազգային աստղագիտական միություն
Ալմա մատեր	Կալիֆոռնիայի տեխնոլոգիական ինստիտուտ (1962), Փրինսթոնի համալսարան (1965) և Logan High School?
Գիտական աստիճան	պրոֆեսոր
Տիրապետում է լեզուներին	անգլերեն[6][7]
Գիտական ղեկավար	Ջոն Ուիլեր[8][9]
Եղել է գիտական ղեկավար	Saul A. Teukolsky?, William H. Press?, Carlton M. Caves?, Ալան Լայթման, Lee Samuel Finn?[8], Yan-Bei Chen?, Clifford Martin Will?[8], James R. Ipser?[8], William L. Burke?[8], Michele Vallisneri?[8], Bonny L. Schumaker?[8], Bernard F. Schutz?[8], Դոն Փեյջ[8], Scott Alexander Hughes?[8], Éanna Eamonn Flanagan?[8], Wai-Mo Suen?[8], William Morris Kinnersley?[8], Kenneth Charles Jacobs?[8], Richard H. Price?[8], John Joseph Dykla?[8], Wei-Tou Ni?[8], David Li Lee?[8], Sándor J. Kovács?[8], Walter De Logi?[8], Mark Edward Zimmermann?[8], Richard Alan Flammang?[8], Yekta Gürsel?[8], Ian H. Redmount?[8], Douglas Alan Macdonald?[8], Mike Morris?[8], Ulvi Yurtsever?[8], Xiao-He Zhang?[8], Gunnar Klinkhammer?[8], Fernando Echeverria?[8], Garrett Biehle?[8], Dragoljub Markovic?[8], Theocharis A. Apostolatos?[8], Fintan Ryan?[8], Daniel Kennefick?[8], Benjamin James Owen?[8], Yuri Levin?[8], Teviet D. Creighton?[8], Yuk Tung Liu?[8], Kashif Alvi?[8], Patricia Marie Purdue?[8], Richard O'Shaughnessy?[8], Yi Pan?[8], Hua Fang?[8], Geoffrey Lovelace?[8], Ilya Mandel?[8], Pavlin Savov?[8] և Chao Li?[8]
Պարգևներ	Գուգենհայմի կրթաթոշակ [10] Նիլս Բորի մեդալ Կարլ Շվարցշիլդի մեդալ [11] Տոմալլա Հիմնադրամ [12] Ջեյմս Ջոյսի մրցանակ Գրուբերի տիեզերագիտության մրցանակ [13] Հարվիի մրցանակ [14] Ալբերտ Այնշտայնի մեդալ Kavli Prize in Astrophysics? [15] Շաոյի մրցանակ [16] Georges Lemaître Prize? [17] [18] [19][20] Ռիխտմայերի հիշատակի մրցանակ [21] Ամերիկայի ֆիզիկայի ակադեմիայի անդամ Կատալոնիայի պոլիտեխնիկական համալսարանի պատվավոր դոկտոր [22] Յուլիուս Էդգար Լիլիենֆելդի պարգև [23] Աստղագիտության ոլորտում Շաու մրցանակ Ամերիկայի արվեստների և գիտությունների ակադեմիայի անդամ Giuseppe and Vanna Cocconi Prize? [24] Science Writing Award? Ցյուրիխի տեխնիկական բարձրագույն դպրոցի պատվավոր դոկտոր [25] Clarivate Citation Laureate [26] և James Madison Medal? [27]
Մայր	Alison Comish Thorne?
Kip Thorne Վիքիպահեստում

Քննարկում 1972 թվականին Լեզուշի ֆիզիկայի դպրոցի հիմնական դահլիճում: Ձախից աջ՝ Նյուվալ Նեման, Բրայս Դևիդ, Քիփ Թորն, Դիմիտրիոս Հրիստոդուլու

Քիփ Սթիվեն Թորն (անգլ.՝ Kip Stephen Thorne, հունիսի 1, 1940(1940-06-01)^{[1][2][3][…]}, Լոգան, Յուտա, ԱՄՆ^[4]), ամերիկացի ֆիզիկոս և աստղագետ, հարաբերականության ընդհանուր տեսության համաշխարհային փորձագետներից մեկը։

Կենսագրություն

Քիփ Սթիվեն Թորնը ծնվել է 1940 թվականի հունիսի 1-ին ԱՄՆ-ի Յուտա նահանգի Լոգան քաղաքում։

1965 թվականին Փրինսթոնի համալսարանում ստացել է փիլիսոփայության դոկտորի կոչում։ Գրավիտացիայի և բարձր էներգետիկ աստղագիտության տեսության գրքերի հեղինակ և խմբագիր է։

1973 թվականին Ջոն Վիլլերի և Չարլզ Միզների հետ միասին գրել է դասական դարձած «Գրավիտացիա» գիրքը՝ ընդհանուր հարաբերական տեսության վերաբերյալ դասագիրք-մենագրությունը^[28]։

Աննա Ժիտովի հետ միասին առաջ է քաշում հիպոթետիկ աստղային օբյեկտի առկայության ենթադրությունը՝ կարմիր հսկան և նեյտրոնային աստղը որպես միջուկ, որը կոչվում էր Տորնա-Ժիտկով օբյեկտ^[29]։ Այսպիսի օբյեկտների առաջին թեկնածուն, որը ստացել է HV 2112 նշանակումը, բացվել է 2014 թվականին։

1988 թվականին նա Physical Review Letters ամսագրի համահեղինակների հետ հրապարակում է «Wormholes, Time Machines, and the Weak Energy Condition» հոդվածը (Phys. Rev. Lett. vol.61, pp. 1446—1449 (1988)), որտեղ նա ցույց տվեց, որ ժամանակի մեքենայի կառուցումը չի հակասում ներկայիս գիտական հասարակության կողմից ընդունված տեսություններին։

1994 թվականին ընթերցողների լայն շրջանակի համար հրատարակել է մի գիրք՝ «Սև խոռոչները և ժամանակի ծալը։ Այնշտայնի համարձակ ժառանգությունը», որը թարգմանվել է վեց լեզվով։

2009 թվականին պարգևատրվել է Ալբերտ Այնշտայնի մեդալով։

2009 թվականին Քիփ Թորնը հրաժարական տվեց և մնաց պատվավոր Կալտեքում Ֆեյնմանի պրոֆեսոր՝ կենտրոնանալով ընդհանուր ֆիզիկայի դասագրքերի, գրքերի և ֆիլմերի աշխատանքի վրա^[30]։

Քիփ Թորնը (Լինդա Աբստի հետ համատեղ) ռեժիսոր Քրիստոֆեր Նոլանի «Ինտերստելլար» գիտաֆանտաստիկ ֆիլմի գաղափարի հեղինակն է, որը էկրաններին ցուցադրվել է 2014 թվականին։ Ֆիլմի գաղափարը, որտեղ ժամանակակից ֆիզիկական տեսությունները դառնում են սյուժեի հիմք, Թորնի մոտ հայտնվել է 2000 թվականին։ Այս գաղափարի մասին նա սկզբում պատմել է Սթիվեն Սփիլբերգին, որն էլ հետաքրքրվել է ֆիլմի գաղափարով և հրավիրել սցենարիստ Ջոնաթան Նոլանին։ Սփիլբերգի Universal կինոստուդիայի հետ հարաբերությունների խզումից հետո, ֆիլմի ռեժիսորը դառնում է Քրիստոֆեր Նոլանը, իսկ Թորնը դարձել է ֆիլմի գիտական խորհրդատու և գործադիր պրոդյուսեր^[31][32]։

Գիտնական, աստղաֆիզիկայի, քվանտային տեսության բնագավառում մասնագետներից մեկն է, Սթիվեն Հոքինգի մտերիմ ընկերն ու գործընկերը։ LIGO-ի գրավիտացիոն ալիքների վերաբերյա միջազգային նախագծի հիմնադիրներից մեկն է։

2016 թվականի փետրվարի 11-ին մամուլի ասուլիսում ԼԻԳՕ-ի համագործակցությունը ներկայացնող չորս ֆիզիկոսներից մեկն էր։

Ծանոթագրություններ

1. Internet Movie Database — 1990.
2. Gregersen E. Encyclopædia Britannica
3. Leidse Hoogleraren (նիդերլ.)
4. From Logan To The StarsAstrophysics superstar Kip Thorne discusses local boyhood, beyond
5. https://www.its.caltech.edu/~kip/index.html/cv.html
6. Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
7. CONOR.Sl
8. Mathematics Genealogy Project — 1997.
9. Record #1020780 - INSPIRE-HEP
10. Guggenheim Fellows-ի տվյալների բազա
11. https://astronomische-gesellschaft.de/en/activities/awards/schwarzschild
12. http://www.tomalla.ch/prize_winner.htm
13. https://gruber.yale.edu/cosmology-laureates
14. https://harveypz.net.technion.ac.il/harvey-prize-laureates/
15. http://www.kavliprize.org/prizes-and-laureates/prizes/2016-kavli-prize-astrophysics
16. http://www.shawprize.org/en/shaw.php?tmp=3&twoid=102&threeid=254&fourid=476
17. https://cdn.uclouvain.be/public/Exports%20reddot/fondationlouvain/documents/Invitation_prix_Lemaitre.pdf
18. Fundación Princesa de Asturias
19. Höchste Auszeichnung: Physik-Nobelpreis geht an drei US-Gravitations-Forscher — 2017.
20. https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/physics/laureates/2017/press.html
21. https://aapt.org/Programs/awards/richtmyer.cfm
22. https://www.upc.edu/es/la-upc/honoris-causa
23. https://www.aps.org/programs/honors/prizes/lilienfeld.cfm
24. https://eps-hepp.web.cern.ch/eps-hepp/cocconi-prize-awards.php
25. https://ethz.ch/de/die-eth-zuerich/portraet/auszeichnungen/ehrenraete-und-ehrendoktoren.html
26. https://clarivate.com/citation-laureates
27. https://alumni.princeton.edu/our-community/awards/james-madison-medal
28. Misner, Charles W.; Kip S. Thorne; John Archibald Wheeler Gravitation. — San Francisco: W. H. Freeman, 1973. — ISBN 0-7167-0344-0
29. Thorne, Kip; Żytkow, Anna (1977 թ․ մարտ). «Stars with degenerate neutron cores. I – Structure of equilibrium models». The Astrophysical Journal. 212 (1): 832–858. Bibcode:1977ApJ...212..832T. doi:10.1086/155109.(անգլ.)
30. Кип С. Торн Чёрные дыры и складки времени. Дерзкое наследие Эйнштейна = Black Holes and Time Warps: Einstein's Outrageous Legacy / Переводчик: М. Городецкий. — М.: Издательство физико-математической литературы, 2009. — 616 с. — 700 экз. — ISBN 9785-94052-172-3
31. Kevin P. Sullivan (2013 թ․ դեկտեմբերի 16). «Christopher Nolan's 'Interstellar' Trailer: Watch Now» (անգլերեն). MTV. Արխիվացված է օրիգինալից 2015-08-02-ին. Վերցված է 2014 թ․ հոկտեմբերի 30-ին.
32. «В чёрных дырах и между звёзд…». «Троицкий вариант» онлайн.

Գրականություն

• Misner, Charles W., Thorne, K. S. and Wheeler, John Archibald, Gravitation 1973, (W H Freeman & Co)
• Thorne, K. S., Price, R. H. and Macdonald, D. M., Black Holes, The Membrane Paradigm, 1986, (New Haven: Yale Univ. Press).
• Kip S. Thorne (1994). Black Holes and Time Warps: Einstein's Outrageous Legacy. W.W. Norton. ISBN 978-0-393-31276-8.
• Кип С. Торн Интерстеллар: наука за кадром = The Science of Interstellar / Переводчик: Станислав Ломакин. — М.: Манн, Иванов и Фербер, 2015. — 336 с. — ISBN 978-5-00057-536-9

Արտաքին հղումներ

• Michael S. Morris, Kip S. Thorne, and Ulvi Yurtsever. «Wormholes, Time Machines, and the Weak Energy Condition»(չաշխատող հղում)

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Քիփ Թորն» հոդվածին։