Դեյվիդ Գրոս

Դեյվիդ Գրոս անգլ.՝ David Jonathan Gross
Ծնվել է	փետրվարի 19, 1941(1941-02-19)[1][2][3]^[…] (83 տարեկան) Վաշինգտոն, ԱՄՆ[4]
Քաղաքացիություն	ԱՄՆ
Դավանանք	աթեիզմ
Մասնագիտություն	ֆիզիկոս, համալսարանի դասախոս և ֆիզիկոս-տեսաբան
Հաստատություն(ներ)	Կալիֆորնիայի համալսարան Սանտա Բարբարայում, Հարվարդի համալսարան, Փրինսթոնի համալսարան, Լեյդենի համալսարան, Սանտա Ֆե ինստիտուտ և Լեյդենի համալսարան[2]
Գործունեության ոլորտ	ֆիզիկա և լարերի տեսություն
Անդամակցություն	ԱՄՆ-ի Գիտությունների ազգային ակադեմիա, Չինաստանի գիտությունների ակադեմիա, Արվեստների և գիտությունների ամերիկյան ակադեմիա, Հնդկաստանի գիտությունների ազգային ակադեմիա, Գիտության զարգացման աջակցության ամերիկյան ասոցացիա[5], Ամերիկյան ֆիզիկական ընկերություն[5] և Ամերիկական փիլիսոփայական ընկերություն
Ալմա մատեր	Հարվարդի համալսարան, Կալիֆոռնիայի համալսարան, Բերքլի, Երուսաղեմի հրեական համալսարան և Hebrew University Secondary School?
Գիտական աստիճան	փիլիսոփայության դոկտոր
Տիրապետում է լեզուներին	անգլերեն[6]
Գիտական ղեկավար	Չու Ջեֆրի[7]
Եղել է գիտական ղեկավար	Rajesh Gopakumar?, Nadav Drukker?[7], Robert Eugene Rudd?[7], Michael Jack Newman?[7], Ulf Hans Danielsson?[7], Nikita Nekrasov?[7], Vipul Periwal?, Edward Witten? և Ulf Danielsson?
Հայտնի աշակերտներ	Ֆրենկ Վիլչեկ, Edward Witten?, Nikita Nekrasov? և Rajesh Gopakumar?
Պարգևներ	[8][9] Դիրակի մեդալ [10] ՄակԱրթուրի կրթաթոշակ [11] Հարվիի մրցանակ [12] Օսկար Կլեյնի հաշատակի դասախոսություն [13] Բարձր էներգիայի և մասնիկների ֆիզիկայի մրցանակ [14] Grand Prize of the French Academy of Science? honorary doctorate of the University of Montpellier? [15] Երուսաղեմի հրեական համալսարանի պատվավոր դոկտոր Ամերիկայի ֆիզիկայի ակադեմիայի անդամ Սակուրաի պարգև [16][17] honorary doctor of the Chinese Academy of Sciences? [18] և Q126416266? [19]
Հայր	Bertram Myron Gross?
Կայք	kitp.ucsb.edu/gross
Ստորագրություն
David Gross Վիքիպահեստում

Դեյվիդ (Դեվիդ^[20]) Ջոնաթան Գրոս^[21] (անգլ.՝ David Jonathan Gross, փետրվարի 19, 1941(1941-02-19)^{[1][2][3][…]}, Վաշինգտոն, ԱՄՆ^[4]), ամերիկացի ֆիզիկոս։ 2004 թվականին արժանացել է Ֆիզիկայի Նոբելյան մրցանակակի «ուժեղ փոխազդեցությունների տեսության մեջ ասիմպտոմատիկ ազատության բացահայտման համար» (աշխատել էր Ֆրենկ Վիլչեկի և Հյու Դեյվիդ Փոլիտցերի հետ)։ Սանտա Բարբարայի Կալիֆոռնիայի համալսարանի փոխտնօրերը (1997-2012 թվականներ) և պրոֆեսորներից մեկը։ ԱՄՆ գիտությունների ազգային ակադեմիայի (1986 թվական)^[22] և Ամերիկյան փիլիսոփայական հասարակության (2007 թվական) անդամներից։

Կենսագրություն

Ծնվել է հրեաների ընտանքիում։ Հոր՝ քաղաքագետ Բերտրամ Մեր Գրոսի (1912-1997 թվականներ) նախնիները Ուկրաինայի հարավ-արևմուտքում գտնվող Անդրկարպատյան մարզից էին։ Իսկ ծնողները գաղթել էին Հունգարիայից, ապա Չեխոսլովակիայից։ Դեյվիդի մայրը՝ Նորա Ֆայնը, արտագաղթել էր ԱՄՆ խորհրդային Ուկրաինայից^[23][24]։

Գրոսը սովորել է Իսրայելի Երուսաղեմի հրեական համալսարանում՝, որտեղ էլ նրան 1962 թվականին մագիստրոսի աստիճան են շնորհել։

1966 թվականին ֆիզիկայի դոկտորական աստիճան է ստացել Բերկլի քաղաքի Կալիֆոռնիայի համալսարանում։ Սովորել է նաև Հարվարդի համալսարանում։ 1969 թվականից սովորել է Փրինսթոնի համալսարանում, իսկ 1972-1997 թվականներին համալսարանի պրոֆոսորներից է եղել։

Այժմ Ֆրեդերիկ Գլյուկի անվան Սանտա Բարբարայի Կալիֆոռնիայի համալսարանի տեսական ֆիզիկայի բաժնի պրոֆեսորներից մեկն է։

1973 թվականին, իր առաջին ասպիրանտ Ֆրենկ Վիլչեկի հետ հայտնաբերել է ասիմպտոմատիկ ազատությունը, որի համաձայն, քվարկների միջև ուժեղ փոխազդեցությունը թուլանում է հեռավորությունը նվազեցնելու հետևանքով։ Սրանից բացի, Գրոսը, Ջեֆրի Հարվիի, Էմիլ Մարտինեկի և Ռայան Ռոմի հետ («Փրինսթոնի լարային քառյակ»), մի շարք բացահայտումներ և հայտնագործություններ է կատարել։

1968 թվականին Հանսենն ամուսնացել է Բոնի Վոկի հետ, որը կրոնական կաթոլիկ ընտանիքի աղջիկ էր, և անցել է կաթոլիկության։ Հետագայում նա միացել է Օփուս Դեի կաթոլիկ կազմակերպությանը։

Ուսումն ավարտելուց հետո Ռոբերտը որոշ ժամանակ աշխատել է հաշվապահական ընկերությունում, իսկ 1972 թվականին ծառայության է անցել Չիկագոյի ոստիկանությունում, որտեղ աշխատել է որպես ներքին անվտանգության բաժնի քննիչ։ 1976 թվականի հունվարին Հանսենն աշխատանքի է անցել ՀԴԲ-ում, այնուհետև 1978 թվականին տեղափոխվել է Նյու Յորքի ՀԴԲ գրասենյակ և քրեական հետաքննությունների բաժնում զբաղվել հաշվապահությամբ, իսկ հաջորդ տարվանից ծառայել է հակահետախուզական ստորաբաժանումում։

1981 թվականին Հանսենը տեղափոխվել է Վաշինգտոն, ՀԴԲ բյուջետային բաժին, իսկ 1983 թվականին անցել է ԽՍՀՄ վերլուծական բաժին։ Ըստ մեղադրանքի տեղեկությունների՝ Հանսենը ԽՍՀՄ-ում սկսել է աշխատել 1985 թվականին (նոյեմբերին՝ Գորդիևսկու պնդմամբ^[25])։ Հանսենը ԽՍՀՄ-ին տեղեկություններ է փոխանցել ամերիկյան Էլեկտրոնային հետախուզության, խորհրդային դեսպանատան նոր շենքի տակ ՀԴԲ-ի կողմից բացված թունելի և ՊԱԿ-ի մի քանի աշխատակիցների անունները, որոնք ամերիկացիների համար աշխատել են որպես երկակի գործակալներ։ 1991 թվականին ԽՍՀՄ փլուզման պատճառով Հանսենն ընդհատել է կապերը խորհրդային հետախուզության հետ։

Պարգևներ և մրցանակներ

• Սակուրայի մրցանակ, ամերիկյան ֆիզիկական հասարակություն (1986 թվական)
• Մակարթուրի կրթաթոշակ (1987 թվական)^[26]
• Դիրակ մեդալ (1988 թվական)
• Վեյցմանի հիշատակի դասախոսություններ (1994 թվական)
• Հարվիի մրցանակ (2000 թվական)
• Օսկար Կլեյնի մեդալ (2000 թվական)
• Մրցանակ բարձր էներգետիկ ֆիզիկայի բնագավառում (2003 թվական)
• Գրանդ-մեդալ Ֆրանսիայի գիտությունների ազգային ակադեմիայի կողմից (2004 թվական)
• Ֆիզիկայի Նոբելյան մրցանակ (2004 թվական)
• Սան Կառլոս Բորոմերոյի մրցանակ Սան Կառլոս Բորոմերոյի անվան Ֆիլիպինների համալսարանի կողմից (2008 թվական)
• Գիտությունների պատվավոր դոկտոր Կամբոջայի համալսարանի կողմից (2010 թվական)
• Ռիչարդ Ե․ Պրանգի մրցանակ, Մերիլենդի համալսարան (2013 թվական)
• Պատո մեդալ Միջուկային հետազոտությունների միացյալ ինստիտուտի կողմից, Ռուսաստան (2016 թվական)

Տես նաև

• Ֆիզիկայի Նոբելյան մրցանակի դափնեկիրների ցանկ

Ծանոթագրություններ

1. Internet Speculative Fiction Database — 1995.
2. Leidse Hoogleraren (նիդերլ.)
3. Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
4. Deutsche Nationalbibliothek Record #1052439292 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.
5. Notable Names Database — 2002.
6. Identifiants et Référentiels (ֆր.) — ABES, 2011.
7. Mathematics Genealogy Project — 1997.
8. The Nobel Prize in Physics 2004 — Nobel Foundation.
9. Table showing prize amounts — Nobel Foundation, 2019.
10. https://www.ictp.it/prize/dirac-medal
11. David Gross — John D. and Catherine T. MacArthur Foundation.
12. https://harveypz.net.technion.ac.il/harvey-prize-laureates/
13. Previous Oskar Klein Memorial Lectures — Stockholm University.
14. https://eps-hepp.web.cern.ch/hepp-prize-awards.php
15. https://www.nobelprize.org/prizes/physics/2004/gross/biographical/
16. J. J. Sakurai Prize for Theoretical Particle Physics — APS.
17. https://www.aps.org/programs/honors/prizes/sakurai.cfm
18. http://www.moe.gov.cn/s78/A22/xwb_left/moe_829/201802/t20180228_328136.html (չին.) — 中华人民共和国教育部.
19. Journal officiel de la République française, Journal officiel de la République française. Document administratif (ֆր.) — 1868. — ISSN 0242-6773
20. В публикациях на русском языке, в которых упоминается американский физик, чаще используется имя Дэвид
21. Гросс // Григорьев — Динамика. — М. : Большая российская энциклопедия, 2007. — С. 39. — (Большая российская энциклопедия : [в 35 т.] / гл. ред. Ю. С. Осипов ; 2004—2017, т. 8). — ISBN 978-5-85270-338-5.
22. us nas id
23. Автобиография на сайте Нобелевского комитета
24. Перепись населения США 1940 года
25. Об Эдварде Ли Ховарде(չաշխատող հղում)
26. David Gross, MacArthur Foundation

Արտաքին հղումներ

• Информация с сайта Нобелевского комитета (անգլ.)
• Д. Дж. Гросс. «Открытие асимптотической свободы и появление КХД». Нобелевская лекция, Успехи физических наук, том 175, выпуск 12, декабрь 2005
• Работы на сайте препринтов ArXiv (անգլ.)
• Дэвид Гросс посетил Санкт-Петербургский государственный университет информационных технологий, механики и оптики, 24.09.2009.
• «Дэвид Джонатан Гросс». Научный календарь. Элементы. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 15-ին.
• Дэвид Гросс в Дубне
• Cеминар Нобелевского лауреата по физике Дэвида Гросса в Дубне

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Դեյվիդ Գրոս» հոդվածին։