زبان پراچی

پراچی
زبان بومی در	افغانستان
منطقه	کابل
قومیت	پراچی
شمار گویشوران	۲۰٬۰۰۰  (بدون تاریخ)
تبار	زبان‌های ایرانی زبان‌های ایرانی شرقی زبان‌های ایرانی جنوب شرقی زبان‌های اورموری-پراچی زبان پراچی پراچی
کدهای زبان
ایزو ۳–۶۳۹	prc

طایفه پراچی ار طایفهٔ آریائی بوده یکی از ملیتهای افغانستان است که دارای ‏فرهنگ و زبان مخصوص بنام پراچی میباشد‎. ‎مردمان پراچی در ولایات دری ‏پشتو وهندی زبانان ا فغانستان و پاکستان زندگی دارند‎. ‎ ‏ مردومان بلند قد و زبیا بوده از نسل آریای میباشد. این قوم قبلاً آتش برست بودند زبان شان ‏شباهت زیاد به هندی دارد . این قوم ابتدا در ولایت پروان جاگزین شد ه اند و بعدها به ‏طرف پغمان و کاپیسا و لوگر نیز نقل مکان نموده اند‎ پراچی ها اکنون در ۸ قریه در درهٔ شُتُل سالنگ ، در ۶ قریه درهٔ غُچولان، و در ‏‏۲۱ قریه در درهٔ پَچَغان ولسوالی نِجراب زندگی می‌نمایند. مردمان پراجی قرنها ‏قبل در ایران نیزهجرت نموده بودند که فعلا هویت خودرا از دست داده اند. در ‏پغمان و در بعضی دره ها محلات بنام پراچی نام گذاری شده است‎. ‎بدین معنی که ‏وسعت این قوم قبلا زیاد بوده ولی بمرور زمان هویت خود را از دست داده زبان ‏غالب را بخود اختیار نموده اند از طرف اظ. ار رالله صاد ی ‎. .

زبان‎

زبان پراچی زبان دهم افغانستان بوده یکی از زبانهای آریائی نو جنوب شرقی ‏آریانا کهن می‌باشند .این زبان مورد تهاجم زبانهای پشتو و دری قرار گرفته‌اند و در ‏حال جان سپردن است. زبان پراچی را می‌توان باز پسین مانده‌های گروه از زبانها ‏دانست که پیش از آنکه زبان غالب بر آنها مستولی شوند از گسترش مهمی بر خوردار ‏بوده‌اند. اکنون تنها در ۳ درهٔ دامنه‌های جنوبی هندوکش رواج دارد‎. تعداد متکلمین زبان پراچی در ۱۳۳۸ش/۱۹۵۹م حدود ۰۰۰‘۶ تا ۰۰۰‘۸ نفر بوده ‏است. اکنون به ۲۰۰۰۰ رسیده است. کلمات دخیل در زبان پراچی در شتل غالباً منشأ فارسی کابلی، و در ‏غچولان و پچغان غالباً منشأ پَشه ئی و پشتو دارند‎.‎ بعضی ها زبان براچی را شاخه از پشه ای فکر می کنند که بکلی غلط است . زبان پشه ای ارموری کوهستانی براچی یکی از زبانهای آریانا کهن بود.ه از قدیم در بعضی دره ها مروج بود.

پراچی پغمان

دره پغمان از سالهای قدیم مسکن مردمان پشه بودند. پشه ها در دره پشه ای پغمان زندگی مینمودند. چون پشه ها قرابت با پراچی ها داشتن مردم پراچی نیز زندگی داشتند. در زمان پادشاهی امیر تیمور قرغه چمتله فاضل بیک نیار بیک و برچی مسکن خوانین ترک شد. درزمان عبدالرحمن خان در دره پغمان صرف برای خانواده سلطنتی تعمیرات اعمارگردید. در زمان حبیب اله خان سرک بین پغمان وغازه شمالی توسط مهندس برکیت عبدالغیاث خان اعمار گردیده عده از مردم شمالی در اطرف دره مسکن گزین شدند. در زمان امان اله خان پغمان برای همه باز شد. مردم پراچی و پشه ای زبان خودرا از دست داده در اثر خویشاوندی با مردم شمالی در آن جامعه ناپدید شدند.

کتاب درسی به زبان پراچی عبدالرب آرمانی کتاب پراچی چاپ کرده با پاکستان بردن خاتر الف با^[۱]

اخیراً در اثر سعی و تلاش بزرگ مرد پراچی جناب اشرفی صاحب مرحوم چند جلد کتاب به زبان پراچی نوشته شده و به چاپ رسیده که در آن الفبای زبان پراچی درج است. امید است سایر دانشمندان این زبان آنرا توسعه بدهند و این میراث گران‌بها را تازه سازند. .

جستارهای وابسته

• زبان اورمری

پانویس

1. عبدالرب آرمانی.

• "EASTERN IRANIAN LANGUAGES". دانشنامه ایرانیکا (به انگلیسی). Retrieved 23 October 2011.

منابع

• . ازثحقیقات دست اول بنده بوده تا حال کسی تحقیق ننموده است
• . درسال ۲۰۲۳ مجله جورنال هفته توانست با برکت اله عمر پراچی مصاحبه نموده از مشکلات این قوم هموطنان را باخبر نمود.

https://hafteh.ca/.../%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8...

• . پراچی در ویکی وقفغه

[۱]

• .پراچی مرکز دایره المعارف اسلامی نوشته حسن رضایی باغ بندی

[۲]

• .تاریخ اقوام افغانستان قوم پراجی نوشته پروفیسوردکترشهرانیدر وبگاه کابل نات

[۳]

برای مطالعه بیشتر

• کیفر، شارل م. (۱۳۹۰). «پراچی، ارموری و گروه زبان‌های ایرانی جنوب شرقی». راهنمای زبان‌های ایرانی. ج. ۲. ترجمهٔ آرمان بختیاری، عسکر بهرامی، حسن رضایی باغ‌بیدی، نگین صالحی‌نیا. تهران: انتشارات ققنوس. شابک ۹۶۴-۳۱۱-۳۹۰-۶.