گویش رودباری[۶][۷] در شهرستان رودباراستان گیلان تکلم می شود.[۸] گویش رودباری در دسته‌بندی جدیدی با عنوان تاتی مانندها «tatoid» قرار گرفته ادست که گویشی از یک زبان، زبان تاتی می‌باشد. گویش‌های تاتی گونه در اصل زبان تاتی بودند که به دلیل تأثیرات شدید زبان‌های کاسپین و زبان فارسی تمام ویژگی‌های زبان تاتی را از دست داده‌اند.[۹]اتنولوگ گویش رودباری را گویشی از زبان تاتی بیان می‌کند[۱۰] اما در مدخل زبان گیلکی چند لهجه یا زیرگویش برای گیلکی تعیین می‌کند که رودباری یکی از آن‌ها است.[۱۱] به اعتقاد دونالد استیلو گویش رودباری زیرمجموعه زبان تاتی باشد.
در گلاتولوگ گویش رودباری زیر مجموعه زبان‌های گیلکی-رودباری در نظر گرفته شده است.[۱۲]
به گفته جهاندوست سبزعلیپور رودبار یک منطقه چند زبانه هست و در آن به تاتی، کردی (کرمانجی)، گالشی و تالشی سخن می‌گویند. به گفته جهاندوست سبزعلیپور تاتی رودبار در جنوب گیلان در رودبار، پیرکوه، خورگام، رحمت‌آباد، رستم‌آباد و فاراب گویش می‌شود و گیلکی رودبار در جنوب گیلان، در رستم‌آباد، رودبار، منجیل و لوشان و ... رایج است.[۱۳][۱۴]
ایوب رسایی، رودباری را همراه با رشتی و فومنی به عنوان زیر مجموعه‌های گویش غربی زبان گیلکی دسته‌بندی می‌کند.[۱۵]
به اعتقاد دونالد استیلو گویش رودباری ممکن است زیرمجموعه زبان تاتی باشد[۱۶] که تحت تاثیر شدید زبان گیلکی قرار گرفته است.[۱۷][۱۸]
احسان یار شاطر[۱۹] گویش رودباری را گویشی از زبان تاتی می داند و از شاخه تاتی جنوبی و دستهٔ ششم (رودبار، الموت و کوپایه) می داند.[۲۰]
لوکوک گویش آذری را که تاتی نامیده می شود به پنج دسته تقسیم نموده است که دسته پنجم را گویش جنوب شرقی نامیده است که دو گویش رودباری و الموتی را جز آن قرار داده است.[۲۱]
مرتضی نصفت گویش رودباری را در دسته الموتی و زیر مجموعه گویش های کاسپین آورده است.[۲۲] طبق نظر دونالد استیلو گویش رودباری دسته بندی جدیدی را با عنوان تاتی مانندها «tatoid» تشکیل میدهند. گویش‌های تاتی مانند در اصل زبان تاتی بودند که به دلیل تاثیرات شدید زبان‌های کاسپین و زبان فارسی تمام ویژگی های زبان تاتی را از دست داده‌اند.[۲۳]
در گویش رودباری ضمیر سه حالت دارد: فاعلی، مفعولی و ملکی.[۲۶]
ضمیر
۱ مفرد
۲ مفرد
۳ مفرد
۱ جمع
۲ جمع
۳ جمع
فاعلی، رودباری (انبوه)
man
to
u
amâ
šemâ
ošân/išân
مفعولی، رودباری (انبوه)
man
ti
oni
amâ
šemâ
ošon
ملکی، رودباری (انبوه)
mi/mini
ti
oni
ame
šeme
ošâni
شناسه
در زبان فارسی دو دسته شناسه داریم: گذشته و حال. در گویش رودباری نیز دو دسته شناسه داریم: گذشته و حال.[۲۷] (نمونه زیر بر اساس گویش رودباری روستا انبوه تنظیم شده‌است)
شناسه
۱ مفرد
۲ مفرد
۳ مفرد
۱ جمع
۲ جمع
۳ جمع
شناسه ماضی (با ستاک مختوم به صامت)
om
i
â/∅
im
in
end
شناسه ماضی (با ستاک مختوم به مصوت)
âm
a
∅
am
an
and
شناسه مضارع (با ستاک مختوم به صامت)
om
i
a/e/u
im
in
end
شناسه مضارع (با ستاک مختوم به مصوت)
âm
a
a/â/u
im
in
and
نمونه صرف فعل به لهجه تاتی عمارلویی
در جدول زیر فعل رفتن (شیِن-ٍShien) در چند زمان صرف شده است. این صرف بر مبنای لهجه مردم عمارلو، کرانه شرقی سفید رود است:
