ประมาณ อดิเรกสาร

พลเอก ประมาณ อดิเรกสาร ม.ป.ช., ม.ว.ม., ท.จ.ว., จ.ภ., ภ.ป.ร.3
รองนายกรัฐมนตรี
ดำรงตำแหน่ง 14 มีนาคม – 12 มกราคม พ.ศ. 2519 (−1 ปี 304 วัน)
นายกรัฐมนตรี	หม่อมราชวงศ์คึกฤทธิ์ ปราโมช
ก่อนหน้า	นายเสวตร เปี่ยมพงศ์สานต์
ถัดไป	นายทวิช กลิ่นประทุม
ดำรงตำแหน่ง 20 เมษายน – 23 กันยายน พ.ศ. 2519 (0 ปี 156 วัน)
นายกรัฐมนตรี	หม่อมราชวงศ์เสนีย์ ปราโมช
ก่อนหน้า	นายบุญเท่ง ทองสวัสดิ์
ถัดไป	นายเสวตร เปี่ยมพงศ์สานต์
ดำรงตำแหน่ง 25 กันยายน – 6 ตุลาคม พ.ศ. 2519 (0 ปี 11 วัน)
นายกรัฐมนตรี	หม่อมราชวงศ์เสนีย์ ปราโมช
ก่อนหน้า	พลอากาศเอก ทวี จุลละทรัพย์
ถัดไป	นายเสวตร เปี่ยมพงศ์สานต์
ดำรงตำแหน่ง 3 มีนาคม พ.ศ. 2523 – 19 มีนาคม พ.ศ. 2526 (3 ปี 16 วัน)
นายกรัฐมนตรี	พลเอก เปรม ติณสูลานนท์
ก่อนหน้า	พลอากาศเอก ทวี จุลละทรัพย์ พลเอก เสริม ณ นคร พลเอก เล็ก แนวมาลี สมภพ โหตระกิตย์
ถัดไป	พลเอก ประจวบ สุนทรางกูร บุญเท่ง ทองสวัสดิ์ พิชัย รัตตกุล พลเรือเอก สนธิ บุณยะชัย
รัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทย
ดำรงตำแหน่ง 9 สิงหาคม พ.ศ. 2531 – 9 มกราคม พ.ศ. 2533 (1 ปี 153 วัน)
นายกรัฐมนตรี	พลเอก ชาติชาย ชุณหะวัณ
ก่อนหน้า	พลเอก ประจวบ สุนทรางกูร
ถัดไป	นายบรรหาร ศิลปอาชา
รัฐมนตรีว่าการกระทรวงกลาโหม
ดำรงตำแหน่ง 17 มีนาคม พ.ศ. 2518 – 12 มกราคม พ.ศ. 2519 (0 ปี 301 วัน)
นายกรัฐมนตรี	หม่อมราชวงศ์คึกฤทธิ์ ปราโมช
ก่อนหน้า	พลเอก ทวิช เสนีย์วงศ์ ณ อยุธยา
ถัดไป	พลเอก กฤษณ์ สีวะรา
รัฐมนตรีว่าการกระทรวงเกษตรและสหกรณ์
ดำรงตำแหน่ง 20 เมษายน – 6 ตุลาคม พ.ศ. 2519 (0 ปี 169 วัน)
นายกรัฐมนตรี	หม่อมราชวงศ์เสนีย์ ปราโมช
ก่อนหน้า	นายทวิช กลิ่นประทุม
ถัดไป	นายอินทรีย์ จันทรสถิตย์
รัฐมนตรีว่าการกระทรวงอุตสาหกรรม
ดำรงตำแหน่ง 31 มีนาคม – 16 กันยายน พ.ศ. 2500 (0 ปี 169 วัน)
นายกรัฐมนตรี	จอมพล ป. พิบูลสงคราม
ก่อนหน้า	พลโท บัญญัติ เทพหัสดิน ณ อยุธยา
ถัดไป	พลเอก หลวงสวัสดิ์กลยุทธ (สวัสดิ์ ไกรฤกษ์)
ดำรงตำแหน่ง 9 มกราคม พ.ศ. 2533 – 9 ธันวาคม พ.ศ. 2533 (0 ปี 334 วัน)
นายกรัฐมนตรี	พลเอก ชาติชาย ชุณหะวัณ
ก่อนหน้า	นายบรรหาร ศิลปอาชา
ถัดไป	นายประมวล สภาวสุ
ผู้นำฝ่ายค้านในสภาผู้แทนราษฎร
ดำรงตำแหน่ง 24 พฤษภาคม พ.ศ. 2526 – 1 พฤษภาคม พ.ศ. 2529 (ยุบสภา)
นายกรัฐมนตรี	พลเอก เปรม ติณสูลานนท์
ก่อนหน้า	หม่อมราชวงศ์เสนีย์ ปราโมช
ถัดไป	พลเอก ชวลิต ยงใจยุทธ
ดำรงตำแหน่ง 30 ตุลาคม พ.ศ. 2535 – 7 พฤษภาคม พ.ศ. 2537
นายกรัฐมนตรี	นายชวน หลีกภัย
ก่อนหน้า	พลเอก ชวลิต ยงใจยุทธ
ถัดไป	นายบรรหาร ศิลปอาชา
หัวหน้าพรรคชาติไทย
ดำรงตำแหน่ง 19 พฤศจิกายน พ.ศ. 2517 – 24 มิถุนายน พ.ศ. 2529
ก่อนหน้า	ก่อตั้งพรรค
ถัดไป	กอร์ปศักดิ์ สภาวสุ (รักษาการหัวหน้าพรรคชาติไทย)
ดำรงตำแหน่ง 30 ตุลาคม พ.ศ. 2535 – 7 พฤษภาคม พ.ศ. 2537
ก่อนหน้า	พลอากาศเอกสมบุญ ระหงษ์
ถัดไป	นายบรรหาร ศิลปอาชา
ข้อมูลส่วนบุคคล
เกิด	31 ธันวาคม พ.ศ. 2456 อำเภอแก่งคอย จังหวัดสระบุรี ประเทศสยาม
เสียชีวิต	20 สิงหาคม พ.ศ. 2553 (96 ปี) โรงพยาบาลวิชัยยุทธ กรุงเทพมหานคร ประเทศไทย
พรรคการเมือง	พรรคชาติไทย (2517 - 2539)[1]
คู่สมรส	ท่านผู้หญิงเจริญ อดิเรกสาร (ชุณหะวัณ)
บุตร	3 คน
ยศที่ได้รับการแต่งตั้ง
รับใช้	ไทย
ยศ	พลเอก พลตำรวจเอก นายกองใหญ่

พลเอก ประมาณ อดิเรกสาร (31 ธันวาคม พ.ศ. 2456 – 20 สิงหาคม พ.ศ. 2553) เป็นตำรวจและนักการเมืองชาวไทย เคยดำรงตำแหน่งรองนายกรัฐมนตรี รัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทย กระทรวงอุตสาหกรรม กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ และเป็นผู้ร่วมก่อตั้งพรรคชาติไทย

ประวัติ

ประมาณ อดิเรกสาร เกิดเมื่อวันที่ 31 ธันวาคม พ.ศ. 2456 ที่ตำบลแก่งคอย อำเภอแก่งคอย จังหวัดสระบุรี เป็นบุตรของนายเน้ย และนางจี้ อดิเรกสาร มีพี่น้อง คือ

1. คุณหญิงสอาด ปุณณกันต์ (2449-2525)
2. นางสาวตวงพร อดิเรกสาร (ถึงแก่กรรมเมื่อ 2546)
3. พลเอก ประมาณ อดิเรกสาร

ประมาณ อดิเรกสาร จบการศึกษาจากโรงเรียนเทพศิรินทร์ และโรงเรียนนายร้อยพระจุลจอมเกล้า รับราชการเป็นนายทหารปืนใหญ่ กองทัพบก ลพบุรี ยศสูงสุดเป็นพลตรี เคยดำรงตำแหน่งผู้อำนวยการองค์การรับส่งสินค้าและพัสดุภัณฑ์ เป็นสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรประเภทที่ 2 ในปี พ.ศ. 2494^[2] รัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงมหาดไทย^[3][4] รัฐมนตรีช่วยว่าการและรัฐมนตรีว่าการกระทรวงอุตสาหกรรม^[5][6] ระหว่าง พ.ศ. 2494-2500 ในคณะรัฐมนตรีซึ่งมีจอมพล แปลก พิบูลสงครามเป็นนายกรัฐมนตรี พ้นจากตำแหน่งจากการรัฐประหาร 16 กันยายน พ.ศ. 2500 นำโดยจอมพล สฤษดิ์ ธนะรัชต์

พล.ต. ประมาณ ได้รับแต่งตั้งเป็นสมาชิกสภานิติบัญญัติแห่งชาติ ในปี พ.ศ. 2516^[7] เป็นรองนายกรัฐมนตรี ในปี พ.ศ. 2518^[8] และ พ.ศ. 2519 ได้รับแต่งตั้งเป็นรองนายกรัฐมนตรี และรัฐมนตรีว่าการกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ในรัฐบาลม.ร.ว.เสนีย์ ปราโมช^[9] จนกระทั่งพ้นจากตำแหน่งเนื่องจากนายกรัฐมนตรีลาออก และได้รับแต่งตั้งเป็นรองนายกรัฐมนตรี และรัฐมนตรีว่าการกระทรวงเกษตรและสหกรณ์^[10] อีกสมัยหนึ่ง แต่ดำรงตำแหน่งเพียง 12 วัน และได้เข้าเฝ้าถวายสัตย์ปฏิญาณเพียงวันเดียวก็ต้องพ้นจากตำแหน่ง เนื่องจากการรัฐประหารของพล.ร.อ. สงัด ชลออยู่^[11]

ในปี พ.ศ. 2523 ได้รับแต่งตั้งเป็นรองนายกรัฐมนตรี ในรัฐบาลพล.อ. เปรม ติณสูลานนท์^[12]

พล.ต. ประมาณ ได้รับโปรดเกล้าฯ พระราชทานยศเป็น พลตำรวจเอก เป็นกรณีพิเศษเมื่อวันที่ 4 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2532 ขณะดำรงตำแหน่งรัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทย ^[13] จนกระทั่งวันที่ 12 ธันวาคม พ.ศ. 2533 พล.ต. ประมาณได้รับโปรดเกล้าฯ พระราชทานยศ พลเอก เป็นกรณีพิเศษ ^[14]

ในปี พ.ศ. 2533 เขาได้สลับไปดำรงตำแหน่งรัฐมนตรีว่าการกระทรวงอุตสาหกรรม สลับกับนายบรรหาร ศิลปอาชา^[15] และในรัฐบาลต่อมาของพล.อ. ชาติชาย ชุณหะวัณ เขาได้รับแต่งตั้งเป็นรัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทย^[16]

พล.อ. ประมาณ อดิเรกสาร สมรสกับท่านผู้หญิงเจริญ อดิเรกสาร (ชุณหะวัณ) พี่สาวของพล.อ. ชาติชาย ชุณหะวัณ มีบุตรชายรวมกัน 3 คน คือ

1. นายปองพล อดิเรกสาร
2. นายยงยศ อดิเรกสาร
3. นายวีระพล อดิเรกสาร

การเมือง

ประวัติการลงสมัครรับเลือกตั้ง ส.ส.

1. การเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรไทยเป็นการทั่วไป พ.ศ. 2495 จังหวัดสระบุรี
2. การเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรไทยเป็นการทั่วไป กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2500 จังหวัดสระบุรี สังกัดพรรคเสรีมนังคศิลา
3. การเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรไทยเป็นการทั่วไป ธันวาคม พ.ศ. 2500 จังหวัดสระบุรี สังกัดพรรคเสรีมนังคศิลา → พรรคชาติสังคม
4. การเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรไทยเป็นการทั่วไป พ.ศ. 2518 จังหวัดสระบุรี สังกัดพรรคชาติไทย
5. การเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรไทยเป็นการทั่วไป พ.ศ. 2519 จังหวัดสระบุรี สังกัดพรรคชาติไทย
6. การเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรไทยเป็นการทั่วไป พ.ศ. 2522 จังหวัดสระบุรี สังกัดพรรคชาติไทย
7. การเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรไทยเป็นการทั่วไป พ.ศ. 2526 จังหวัดสระบุรี สังกัดพรรคชาติไทย
8. การเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรไทยเป็นการทั่วไป พ.ศ. 2529 จังหวัดสระบุรี สังกัดพรรคชาติไทย
9. การเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรไทยเป็นการทั่วไป พ.ศ. 2531 จังหวัดสระบุรี สังกัดพรรคชาติไทย
10. การเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรไทยเป็นการทั่วไป มีนาคม พ.ศ. 2535 จังหวัดสระบุรี สังกัดพรรคชาติไทย
11. การเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรไทยเป็นการทั่วไป กันยายน พ.ศ. 2535 จังหวัดสระบุรี สังกัดพรรคชาติไทย
12. การเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรไทยเป็นการทั่วไป พ.ศ. 2538 จังหวัดสระบุรี สังกัดพรรคชาติไทย

งานอุตสาหกรรม

พล.อ. ประมาณ อดิเรกสาร เป็นผู้บุกเบิกวงการอุตสาหกรรม ด้านอุตสาหกรรมสิ่งทอของไทย และเคยได้รับการเลือกตั้งให้เป็นนายกสมาคมอุตสาหกรรมแห่งประเทศไทย (ปัจจุบันคือ สภาอุตสาหกรรมแห่งประเทศไทย)

ถึงแก่อสัญกรรม

พล.อ. ประมาณ อดิเรกสาร ถึงแก่อสัญกรรม เมื่อวันที่ 20 สิงหาคม พ.ศ. 2553 ด้วยโรคหัวใจล้มเหลวและอาการไตวาย ที่โรงพยาบาลวิชัยยุทธ สิริอายุได้ 96 ปี 232 วัน^[17] มีพิธีพระราชทานเพลิงศพเมื่อวันที่ 20 พฤศจิกายน พ.ศ. 2553 ณ เมรุหลวงหน้าพลับพลาอิศริยาภรณ์ วัดเทพศิรินทราวาส

รางวัลและเกียรติยศ

พลเอก พลตำรวจเอก ประมาณ อดิเรกสาร ได้รับพระราชทานยศนายกองใหญ่แห่งกองอาสารักษาดินแดนเป็น พลเอก พลตำรวจเอก นายกองใหญ่ ประมาณ อดิเรกสาร เมื่อ พ.ศ. 2531^[18]

เครื่องราชอิสริยาภรณ์

พล.อ. ประมาณ อดิเรกสาร ได้รับพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ของประเทศไทยและเครื่องราชอิสริยาภรณ์ของต่างประเทศต่างๆ ดังนี้

เครื่องราชอิสริยาภรณ์ไทย

• พ.ศ. 2518 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่เชิดชูยิ่งช้างเผือก ชั้นสูงสุด มหาปรมาภรณ์ช้างเผือก (ม.ป.ช.)^[19]
• พ.ศ. 2497 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติยศยิ่งมงกุฎไทย ชั้นสูงสุด มหาวชิรมงกุฎ (ม.ว.ม.)^[20]
• พ.ศ. 2525 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้นที่ 2 ทุติยจุลจอมเกล้าวิเศษ (ท.จ.ว.) (ฝ่ายหน้า)^[21]
• พ.ศ. 2532 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นสิริยิ่งรามกีรติ ลูกเสือสดุดีชั้นพิเศษ^[22]
• พ.ศ. 2540 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่สรรเสริญยิ่งดิเรกคุณาภรณ์ ชั้นที่ 4 จตุตถดิเรกคุณาภรณ์ (จ.ภ.)^[23]
• พ.ศ. 2484 – เหรียญชัยสมรภูมิ สงครามอินโดจีน (ช.ส.)^[24]
• พ.ศ. 2508 – เหรียญชัยสมรภูมิ สงครามมหาเอเชียบูรพา (ช.ส.)^[25]
• พ.ศ. 2518 – เหรียญพิทักษ์เสรีชน ชั้นที่ 1 (ส.ช.)^[26]
• พ.ศ. 2477 – เหรียญพิทักษ์รัฐธรรมนูญ (พ.ร.ธ.)^[27]
• พ.ศ. ไม่ปรากฎ – เหรียญช่วยราชการเขตภายใน การรบสงครามมหาเอเชียบูรพา (ช.ร.)
• พ.ศ. 2490 – เหรียญจักรมาลา (ร.จ.ม.)^[28]
• พ.ศ. 2497 – เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 9 ชั้นที่ 3 (ภ.ป.ร.3)^[29]
• พ.ศ. 2493 – เหรียญบรมราชาภิเษก รัชกาลที่ 9 (ร.ร.ศ.9)
• พ.ศ. 2475 – เหรียญเฉลิมพระนคร 150 ปี (ร.ฉ.พ.)
• พ.ศ. 2500 – เหรียญงานฉลอง 25 พุทธศตวรรษ

เครื่องราชอิสริยาภรณ์ต่างประเทศ

•  เกาหลีใต้:
  • พ.ศ. 2524 – เครื่องอิสริยาภรณ์กิตติคุณแห่งการทูต ชั้นที่ 1 เหรียญกวางหวา^[30]
•  ญี่ปุ่น:
  • พ.ศ. 2531 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อาทิตย์อุทัย ชั้นที่ 1 เคียวกุจิสึ ไดจูโช^[31]

อ้างอิง

1. ประมาณ อดิเรกสาร : ที่ระลึกในงานพระราชทานเพลิงศพ พลเอก/พลตำรวจเอก ประมาณ อดิเรกสาร ม.ป.ช., ม.ว.ม., ท.จ.ว อดีตรองนายกรัฐมนตรี ณ เมรุหลวงหน้าพลับพลาอิศริยาภรณ์ วัดเทพศิรินทราวาส กรุงเทพมหานคร วันเสาร์ที่ 20 พฤศจิกายน พุทธศักราช 2553. หน้าที่ 444 https://dl.parliament.go.th/handle/20.500.13072/575859 หน้าที่ 444
2. ประกาศ แต่งตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรประเภทที่ ๒
3. พระบรมราชโองการ ประกาศ แต่งตั้งรัฐมนตรีช่วยว่าการ (จำนวน ๘ ราย)
4. พระบรมราชโองการ ประกาศ ตั้งรัฐมนตรี (จำนวน ๔๕ ราย)
5. ราชกิจจานุเบกษา,พระบรมราชโองการ ประกาศ ตั้งและแต่งตั้งรัฐมนตรี (จำนวน ๓๐ ราย) เล่ม 74 ตอน 33ก วันที่ 1 เมษายน 2500
6. "คณะรัฐมนตรีคณะที่ 26 จากสำนักเลขาธิการคณะรัฐมนตรี". คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2015-02-14. สืบค้นเมื่อ 2018-04-09.
7. "พระบรมราชโองการ แต่งตั้งสมาชิกสภานิติบัญญัติแห่งชาติ" (PDF). คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2015-09-27. สืบค้นเมื่อ 2014-07-08.
8. พระบรมราชโองการ ประกาศ แต่งตั้งรัฐมนตรี (จำนวน ๒๖ ราย)
9. "พระบรมราชโองการ ประกาศ แต่งตั้งรัฐมนตรี (จำนวน 35 ราย)" (PDF). คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2015-09-27. สืบค้นเมื่อ 2015-07-02.
10. ราชกิจจานุเบกษา, พระบรมราชโองการ ประกาศ แต่งตั้งรัฐมนตรี (จำนวน ๓๓ ราย) เก็บถาวร 2015-09-27 ที่ เวย์แบ็กแมชชีนเล่ม ๘๓ ตอนที่ ๑๑๙ก วันที่ ๖ ตุลาคม ๒๕๑๙
11. ราชกิจจานุเบกษา, แถลงการณ์ของคณะปฏิรูปการปกครองแผ่นดิน (แถลงการณ์การยึดอำนาจการปกครอง) เล่ม ๙๓ ตอนที่ ๑๒๐ วันที่ ๖ ตุลาคม ๒๕๑๙
12. "พระบรมราชโองการ ประกาศ แต่งตั้งรัฐมนตรี (จำนวน ๓๗ ราย)" (PDF). คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2015-10-25. สืบค้นเมื่อ 2015-09-21.
13. ประกาศสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานยศตำรวจ เก็บถาวร 2018-07-21 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน ราชกิจจานุเบกษา เล่ม 106 ตอน 22 ง หน้า 1 7 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2532
14. ประกาศสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานยศทหาร (พลตำรวจเอก ประมาณ อดิเรกสาร) เก็บถาวร 2018-07-21 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน ราชกิจจานุเบกษา เล่ม ๑๐๘ ตอน ๒ ข หน้า ๑๔๒ ๓ มกราคม ๒๕๓๔
15. พระบรมราชโองการ ประกาศ ให้รัฐมนตรีพ้นจากตำแหน่ง และตั้งรัฐมนตรี (๑.นายบรรหาร ศิลปอาชา พ้นจากตำแหน่ง รมต.กระทรวงอุตสาหกรรม เป็น รมต.กระทรวงมหาดไทย ๒.พลตำรวจเอก ประมาณ อดิเรกสาร พ้นจากตำแหน่ง รมต. กระทรวงมหาดไทย เป็น รมต. กระทรวงอุตสาหกรรม)
16. พระบรมราชโองการ ประกาศ ตั้งรัฐมนตรี (จำนวน ๔๕ ราย)
17. "ประมาณ อดิเรกสาร"เสียชีวิตแล้วหัวใจล้มเหลว เก็บถาวร 2010-08-23 ที่ เวย์แบ็กแมชชีนจากคมชัดลึก
18. "ได้รับพระราชทานยศนายกองใหญ่แห่งกองอาสารักษาดินแดน" (PDF). คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2018-07-21. สืบค้นเมื่อ 2018-05-31.
19. ราชกิจจานุเบกษา, แจ้งความสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ เก็บถาวร 2022-05-11 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, เล่ม ๙๒ ตอนที่ ๒๖๓ ง ฉบับพิเศษ หน้า ๔๖, ๒๖ ธันวาคม ๒๕๑๘
20. ราชกิจจานุเบกษา, แจ้งความสำนักคณะรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ เก็บถาวร 2022-09-29 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, เล่ม ๗๑ ตอนที่ ๘๔ ง หน้า ๒๘๐๘, ๑๔ ธันวาคม ๒๔๙๗
21. ราชกิจจานุเบกษา, แจ้งความสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ เก็บถาวร 2022-10-05 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, เล่ม ๙๙ ตอนที่ ๗๖ ง ฉบับพิเศษ หน้า ๑๖, ๓ มิถุนายน ๒๕๒๕
22. ราชกิจจานุเบกษา, ประกาศสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นสิริยิ่งรามกีรติ ลูกเสือสดุดีชั้นพิเศษ เก็บถาวร 2022-09-27 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, เล่ม ๑๐๖ ตอนที่ ๑๑๘ ง ฉบับพิเศษ หน้า ๒, ๒๘ กรกฎาคม ๒๕๓๒
23. ราชกิจจานุเบกษา, ประกาศสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ เก็บถาวร 2022-10-04 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, เล่ม ๑๑๔ ตอนที่ ๒๙ ข หน้า ๔, ๑๖ ธันวาคม ๒๕๔๐
24. ราชกิจจานุเบกษา, แจ้งความสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานเหรียญชัยสมรภูมิ^{[ลิงก์เสีย]}, เล่ม ๕๘ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๔๑๙, ๒ พฤษภาคม ๒๔๘๔
25. ราชกิจจานุเบกษา, แจ้งความสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานเหรียญชัยสมรภูมิ เก็บถาวร 2022-09-29 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, เล่ม ๘๒ ตอนที่ ๙๗ ง ฉบับพิเศษ หน้า ๔, ๑๑ พฤศจิกายน ๒๕๐๘
26. ราชกิจจานุเบกษา, แจ้งความสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานเหรียญพิทักษ์เสรีชน เก็บถาวร 2022-10-03 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, เล่ม ๙๓ ตอนที่ ๘ ง ฉบับพิเศษ หน้า ๑, ๑๔ มกราคม ๒๕๑๙
27. ราชกิจจานุเบกษา, บัญชีรายนามผู้ได้รับพระราชทานเหรียญพิทักษ์รัฐธรรมนูญ เก็บถาวร 2022-05-15 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, เล่ม ๕๑ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๒๑๘๙, ๗ ตุลาคม ๒๔๗๗
28. ราชกิจจานุเบกษา, แจ้งความสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานเหรียญจักรมาลาและเหรียญจักรพรรดิมาลา เก็บถาวร 2022-10-07 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, เล่ม ๖๔ ตอนที่ ๖๑ ง หน้า ๓๓๓๑, ๑๖ ธันวาคม ๒๔๙๐
29. ราชกิจจานุเบกษา, แจ้งความสำนักคณะรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานเหรียญรัตนาภรณ์ เก็บถาวร 2022-06-10 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, เล่ม ๗๑ ตอนที่ ๘๕ ง หน้า ๒๘๕๒, ๒๑ ธันวาคม ๒๔๙๗
30. ราชกิจจานุเบกษา, แจ้งความสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานพระบรมราชานุญาตประดับเครื่องอิสริยาภรณ์ต่างประเทศ เก็บถาวร 2022-10-04 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, เล่ม ๙๘ ตอนที่ ๑๐๕ ง ฉบับพิเศษ หน้า ๑๘, ๑ กรกฎาคม ๒๕๒๔
31. ราชกิจจานุเบกษา, ประกาศสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานพระบรมราชานุญาตประดับเครื่องราชอิสริยาภรณ์ต่างประเทศ เก็บถาวร 2022-10-04 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, เล่ม ๑๐๕ ตอนที่ ๑๐๙ ง หน้า ๕๒๑๑, ๑๒ กรกฎาคม ๒๕๓๑