SZD-43 Orion – polski, jednomiejscowy wysokowyczynowy szybowiec klasy standard zaprojektowany w Szybowcowym Zakładzie Doświadczalnym w Bielsku-Białej.
Historia
W związku z XIII Szybowcowymi Mistrzostwami Świata w Jugosławii w 1972 r. w Szybowcowym Zakładzie Doświadczalnym w Bielsku-Białej w 1970 r. postanowiono opracować nowy szybowiec dla polskiej kadry[1]. Zespół pod kierownictwem inż. Jerzego Śmielkiewicza, Tadeusza Łabucia i Jana Knapika, w oparciu o niektóre rozwiązania konstrukcyjne szybowców Jantar, SZD-32 Foka 5 i SZD-36 Cobra 15, w ciągu 3 miesięcy opracował projekt nowego szybowca o konstrukcji drewniano-metalowo-laminatowej[2]. Pierwszy prototyp o nr rejestracyjnym SP-2635 został oblatany przez Adama Zientka w dniu 30 grudnia 1971 r., oblot drugiego prototypu (SP-2639) nastąpił cztery miesiące później[3].
Próby w locie oraz zmiany konstrukcyjne zostały ukończone w pierwszym półroczu 1972 r. i szybowce zostały przekazane Aeroklubowi PRL. Jan Wróblewski i Franciszek Kępka, w ramach treningu przed Mistrzostwami Świata, wystartowali na nich w Szybowcowych Mistrzostwach Polski. Szybowce potwierdziły swe doskonałe właściwości lotne, przewyższające SZD-36 Cobra 15.
Na Mistrzostwach Świata w Szybownictwie w Vršacu w Jugosławii Jan Wróblewski zajął pierwsze, a Franciszek Kępka trzecie miejsce w klasie standard[4].
Produkcja seryjna nie została podjęta ze względu na powstanie w tym samym czasie lepszego, w pełni kompozytowego szybowca Jantar.
W okresie późniejszym szybowce były użytkowane przez Aeroklub PRL. Egzemplarz SP-2639 uległ katastrofie i był eksponowany jako pomnik w Lesznie. Egzemplarz SP-2635 przekazano do Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie[5].
Konstrukcja
Skrzydło dwudzielne, o obrysie trapezowym. Konstrukcja półskorupowa, dźwigarowa z pokryciem sklejkowym formowanym w betonowym foremniku negatywowym, z pokryciem zewnętrznym z laminatu epoksydowego. Lotki laminatowe, bezszczelinowe. Hamulce aerodynamiczne laminatowe, na górnej i dolnej powierzchni skrzydła. W przedniej przykadłubowej części kesonu umieszczono laminatowe zbiorniki na balast wodny o łącznej pojemności 70 litrów[6].
Kadłub kijankowy - przednia część o konstrukcji drewnianej z pokryciem z laminatu epoksydowego, w części zaskrzydłowej bezwręgowa rura duralowa z metalowym statecznikiem pionowym. Zaczep holowniczy zabudowany w okolicach sterownicy. Kabina zakryta zdejmowaną osłoną. Tablica przyrządów wyposażona w prędkościomierz, wysokościomierz, dwa wariometry, zakrętomierz i sztuczny horyzont. W tablicę przyrządów była wbudowana aparatura tlenowa SAT-5, butla o pojemności 4 l znajdowała się w bagażniku. Na prawej burcie znajdował się panel sterowania aparaturą radiową RS-3A, która również znajdowała się w bagażniku. Nad tablica przyrządów była zamocowana busola. Za fotelem pilota znajdowały się dwa bagażniki. W centralnej części kadłuba znajdował się zawór i instalacja do napełniania zbiorników balastowych w skrzydłach[1].
Usterzenie w układzie T wykorzystano z szybowca SZD-37 Jantar. Stery kierunku i wysokości laminatowe. Ster wysokości dwuczęściowy. Podwozie jednotorowe, główne chowane w locie, z tyłu małe kółko z pełnej gumy[2].
Przypisy
Bibliografia
- Knapik Jan, Kublańca Jerzy, Szybowiec wysokowyczynowy SZD-43 Orion, Technika Lotnicza i Astronautyczna nr 7/1973,
- Janusz Babiejczuk, Jerzy Grzegorzewski: Polski przemysł lotniczy 1945 - 1973. Warszawa: Wydawnictwo MON, 1974. OCLC 831052958.
- Andrzej Glass, Tomasz Murawski: Polskie szybowce 1945-2011. Problemy rozwoju. Bielsko-Biała: Wydawnictwo SCG, 2012. ISBN 978-83-932826-0-9. OCLC 804836344.
- Jan Knapik. SZD-43 Orion. „Skrzydlata Polska”. 28/1972, 9 lipca 1972. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783.
- Tomasz Murawski: Sylwetki szybowców. Warszawa: Tomasz Murawski, 2020.
Linki zewnętrzne
