IS-C Żuraw

IS-C Żuraw / SZD-C

Szybowiec IS-C "Żuraw" (SP-1343), najpewniej, na lotnisku w Jeżowie Sudeckim, 1958 r.
Dane podstawowe
Państwo	Polska
Producent	Instytut Szybownictwa w Bielsku-Białej
Konstruktor	Józef Niespał, Andrzej Kokot
Typ	wyczynowy, szkoleniowy
Konstrukcja	drewniana
Załoga	2
Historia
Data oblotu	22 kwietnia 1952
Wycofanie ze służby	1969
Liczba egz.	51
Dane techniczne
Wymiary
Rozpiętość	18 m
Wydłużenie	14,3
Długość	7,7 m
Wysokość	2,4 m
Powierzchnia nośna	22,68 m²
Masa
Własna	225 kg
Użyteczna	180 kg
Startowa	435 kg
Osiągi
Prędkość minimalna	50 km/h
Prędkość dopuszczalna	215 km/h
Prędkość min. opadania	0,77 m/s przy 54 km/h
Doskonałość maks.	23,6 przy 65 km/h
Dane operacyjne
Użytkownicy
Polska

Szybowiec IS-C Żuraw – polski szybowiec wyczynowy i szkoleniowy produkowany od roku 1952, będący kopią niemieckiego szybowca DFS Kranich II.

Historia

Żuraw przygotowany do staru na holu za CSS-13

W warsztacie remontowym NSFK w Łodzi odnaleziono w 1945 r. porzuconą dokumentację techniczną szybowca „Kranich II”^[1]. Ułatwiło to opracowanie dokumentacji warsztatowej w Instytucie Szybownictwa w Bielsku-Białej w latach 1950-1952 przez inż. Józefa Niespała i Andrzeja Kokota dla zmodernizowanej polskiej wersji IS-C Żuraw^[2].

Prototyp został oblatany 22.04.1952 r.^[3] w Gdańsku przez pilota doświadczalnego Adama Zientka.

Produkcję seryjną prowadzono w latach 1952-1953 w Poznaniu (10 egz.) i w Gdańsku (40 egz.). Dwa egzemplarze zostały przerobione na wersję tzw. leżącą^[3]. Początkowo szybowce produkowane w OWL Gdańsk oznaczono Żuraw S (seryjny) a następnie SZD-C Żuraw II.

W 1953 r. w Dziale Badań w Locie Instytutu Lotnictwa pod kierownictwem inż. Tadeusza Chylińskiego zostały przeprowadzone próby jednego z seryjnych (nr seryjny P-03-03) zbudowanych w Poznaniu szybowca SZD-S Żuraw o numerze rejestracyjnym SP-1276 w celu określenia warunków jego użytkowania oraz wskazania usterek.

Na szybowcach Żuraw II polscy piloci ustanowili dwa rekordy krajowe i dwa rekordy światowe.

Były one użytkowane w aeroklubach i szkołach szybowcowych do treningu i lotów wyczynowych do końca lat 60.

W zbiorach Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie znajdują się dwa szybowce IS-C Żuraw zbudowane w OWL-Gdańsk^[4]:

• ze znakami SP-1213 (nr fabr. 009), przekazany do zasobu muzeum w 1964 r.,
• ze znakami SP-1295 (nr fabr. 011), przekazany do zasobu muzeum w 1966 r.

Konstrukcja

Dwumiejscowy szybowiec o konstrukcji drewnianej^[3].

Skrzydło drewniane o mewim kształcie w widoku z przodu, kryte płótnem. Przykadłubowa część płata trapezowata, ze względu na położenie siedzenia tylnej kabiny dokładnie w środku ciężkości i miała 3° skos do tyłu. W płatach zastosowano aerodynamiczne hamulce płytowe, wysuwające się w górę i w dół. Lotki przebiegały prawie od załamania płata, aż do jego końcówki.

Kadłub wręgowy, półskorupowy o przekroju owalnym. Kadłub wraz ze statecznikiem pionowym pokryty sklejką. Kabina zakryta.

Statecznik poziomy, usytuowano na górnej krawędzi kadłuba, przed statecznikiem pionowym.

Przypisy

1. Zieleziński 2003 ↓, s. 20.
2. SZD-C Żuraw II. [dostęp 2018-10-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-10-16)]. (pol.).
3. IS-C "Żuraw", 1952. [dostęp 2018-10-15]. (pol.).
4. Marian Krzyżan: Samoloty w muzeach polskich. Warszawa: Wydawnictwo Komunikacji i Łączności, 1983, s. 131. ISBN 83-206-0432-X. (pol.).

Bibliografia

• Jerzy Zieleziński: Wszystko już było... : lotnicze wspomnienia. Warszawa: "Przegląd Lotniczy / Aviation Revue" Sp. z o.o., 2003. ISBN 83-911680-2-6. OCLC 749354940.
• Marian Krzyżan: Samoloty w muzeach polskich. Warszawa: Wydawnictwo Komunikacji i Łączności, 1983, s. 131-132. ISBN 83-206-0432-X.
• Piotr Piechowski: Polskie szybowce. [dostęp 2012-09-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-02-27)]. (pol.).
• IS-C "Żuraw", 1952. [dostęp 2018-05-08]. (pol.).
• Rafał Chyliński: Moja pasja lotnictwo.Życie i działalność Tadeusza Chylińskiego dla Polskiego Lotnictwa w świetle dokumentów. Warszawa: Agencja Wydawnicza CB, 2017, s. 852. ISBN 978-83-7339-166-6 oraz Tom 2 ISBN 978-83-7339-167-3