Kompania graniczna KOP „Chominka”

Kompania graniczna KOP „Chominka”

Historia
Państwo	Polska
Rozformowanie	1939
Organizacja
Dyslokacja	Chominka[a]
Formacja	Korpus Ochrony Pogranicza
Podległość	batalion KOP „Kleck” batalion KOP „Ludwikowo”

Rozmieszczenie batalionu KOP „Kleck” w 1931

Kompania graniczna KOP „Chominka” – pododdział graniczny Korpusu Ochrony Pogranicza pełniący służbę ochronną na granicy polsko-radzieckiej.

Formowanie i zmiany organizacyjne

Na podstawie rozkazu szefa Sztabu Generalnego L. dz. 12044/O.de B./24 z 27 września 1924, w pierwszym etapie organizacji Korpusu Ochrony Pogranicza sformowano 9 batalion graniczny ^[1][2], a w jego składzie 2 kompanię graniczną KOP. Początkowo dowództwo stacjonowało w Kuncowszczyźnie. 23 kwietnia 1925 przedyslokowano odwód kompanijny do Chominki. W listopadzie 1936 kompania liczyła 2 oficerów, 8 podoficerów, 4 nadterminowych i 82 żołnierzy służby zasadniczej^[b].

Latem 1937, w wyniku realizacji drugiej fazy reorganizacji KOP „R.3”, przeorganizowano 2 kompanię graniczną „Chominka” na 2 kompanię graniczną „Woronino”^[c] ze strażnicami „Kuncowszczyzna” i „Helenowo” oraz 1 kompanię graniczną „Chominka” ze strażnicami „Morocz” i „Kołki”^[3]. Pluton odwodowy 2 kompanii granicznej „Woronino” rozmieszczono w koszarach 1 kompanii granicznej „Lubieniec”, a dowództwo tej kompanii w koszarach w Chomince wspólnie z dowództwem 1 kompanii granicznej „Chominka” baonu „Ludwikowo”^[4].

Z dniem 19 stycznia 1938 dowódca KOP zarządzeniem nr L.4840/tj.og.org/37 zmienił nazwę strażnicy KOP „Morocz” na „Rybna”.

Służba graniczna

Podstawową jednostką taktyczną Korpusu Ochrony Pogranicza przeznaczoną do pełnienia służby ochronnej był batalion graniczny. Odcinek batalionu dzielił się na pododcinki kompanii, a te z kolei na pododcinki strażnic, które były „zasadniczymi jednostkami pełniącymi służbę ochronną”, w sile półplutonu. Służba ochronna pełniona była systemem zmiennym, polegającym na stałym patrolowaniu strefy nadgranicznej i tyłowej, wystawianiu posterunków alarmowych, obserwacyjnych i kontrolnych stałych, patrolowaniu i organizowaniu zasadzek w miejscach rozpoznanych jako niebezpieczne, kontrolowaniu dokumentów i zatrzymywaniu osób podejrzanych, a także utrzymywaniu ścisłej łączności między oddziałami i władzami administracyjnymi^[5]. Miejscowość, w którym stacjonowała kompania graniczna, posiadała status garnizonu Korpusu Ochrony Pogranicza^[6].

2 kompania graniczna „Chominka” w 1934 ochraniała odcinek granicy państwowej szerokości 28 kilometrów 616 metrów^[7]. Po stronie sowieckiej granicę ochraniał zastawa „Staryna” z komendantury „Krasnaja Słoboda”^[8] .

Kompanie sąsiednie:

• 1 kompania graniczna KOP „Lubieniec” ⇔ 2 kompania graniczna KOP „Wysiłek” – 1928^[9], 1929^[10], 1931^[8] , 1932^[11], 1934^[12], 1938^[13]

Struktura organizacyjna

Strażnice kompanii w latach 1928 – 1934.^{[14] [9][15][8] [16][17]}

• 133 strażnica KOP „Kuncowszczyzna”^[d]
• 134 strażnica KOP „Helenowo”^[e]
• 135 strażnica KOP „Morocz”^[f][g]
• 136 strażnica KOP „Kołki”^[h][i]

Strażnice kompanii w 1938^[13]

• strażnica KOP „Kuncowszczyzna”
• strażnica KOP „Helenowo”
• strażnica KOP „Rybna”
• strażnica KOP „Jastrzębów”

Dwie kompanie graniczne KOP „Chominka” w 1939

W 1939 dowództwa dwóch kompanii granicznych stacjonowały w Chomince.

2 kompania graniczna KOP „Chominka” („Woronino”) podlegała dowódcy batalionu KOP „Kleck”^[18].

Organizacja kompanii 17 września 1939^[18][19]:

• dowództwo kompanii
• pluton odwodowy
• 1 strażnica KOP „Kuncowszczyzna”
• 2 strażnica KOP „Helenowo”

---

1 kompania graniczna KOP „Chominka” podlegała dowódcy batalionu KOP „Ludwikowo”^[18][20].

Organizacja kompanii 17 września 1939^[18]:

• dowództwo kompanii
• pluton odwodowy
• 1 strażnica KOP „Rybna”
• 2 strażnica KOP „Jastrzębów”

Dowódcy kompanii

• kpt. Zygmunt Kledzik^[j] (– 1939)
• por. Lucjan Woronowicz^[k] (– 1939)

Uwagi

1. nadleśnictwo Chominka, gmina Zaostrowiecze, powiat nieświeski, województwo nowogródzkie
2. Wykaz stanów etatowych oficerów, podoficerów i żołnierzy KOP przesłanych przez ppłk. dypl. Franciszka Węgrzyna ze sztabu KOP do I oficera do zleceń GISZ płk. dypl. Kazimierza Glabisza. → Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 367
3. W literaturze przedmioty często nazywana od miejsca postoju strażnicą KOP „Chominka”.
4. folwark Kuncowszczyzna, gmina Zaostrowiecze, powiat nieświeski, województwo nowogródzkie → Baza miejscowości kresowych
5. zaścianek Helenowo, gmina Zaostrowiecze, powiat nieświeski, województwo nowogródzkie → Baza miejscowości kresowych
6. Z dniem 19 stycznia 1938 dowódca KOP zarządzeniem nr L.4840/tj.og.org/37 zmienił nazwę strażnicy KOP „Morocz” na „Rybna”.
7. wieś Morocz, gmina Zaostrowiecze, powiat nieświeski, województwo nowogródzkie → Baza miejscowości kresowych
8. Z dniem 19 stycznia 1938 dowódca KOP zarządzeniem nr L.4840/tj.og.org/37 zmienił nazwę strażnicy KOP „Kołki” na „Jastrzębów”
9. wieś Kołki, gmina Zaostrowiecze, powiat nieświeski, województwo nowogródzkie → Baza miejscowości kresowych
10. Kledzik Zygmunt Jan, kpt. piech., w KOP od 1935. Do mobilizacji dca 2 kompanii granicznej „Chominka“ baonu KOP „Kleck”. We wrześniu 1939 dca II batalionu piechoty 96 pułku piechoty. W trakcie walk z Niemcami ranny 20 września pod Hołoskiem. → Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 724
11. Woronowicz Lucjan, por. piech., w KOP od 1935. Do mobilizacji dowódca 1 kompanii granicznej „Chominka” baonu KOP „Ludwikowo”. Przydział mobilizacyjny nieznany. → Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 757

Przypisy

1. Prochwicz i 3/1994 ↓, s. 152.
2. Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 23.
3. Zarządzenie nr L.3300/Tjn.Og.Org/37 ↓, s. 2/1.
4. Zarządzenie nr L.3300/Tjn.Og.Org/37 ↓, s. 20/1.
5. Falkiewicz 1925 ↓, s. 3-4.
6. Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 312-314.
7. Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 300.
8. Szkice dyslokacyjne ↓.
9. Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 7/1928.
10. Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 7 i 8/1929.
11. Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 25 i 29/1932.
12. Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 55 i 56/1934.
13. Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 86 i 89/1938.
14. Wykaz L.dz. 1040/2Br.OP. ↓.
15. Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 8/1929.
16. Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 25/1932.
17. Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 55/1934.
18. Prochwicz 2003 ↓, s. 309.
19. Grzelak 2001 ↓, s. 188.
20. Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 89/1938.

Bibliografia

• Stanisław Falkiewicz: Korpus Ochrony Pogranicza. W pierwszą rocznicę objęcia służby na wschodniej granicy Rzeczypospolitej 1924-1925. 1925. [dostęp 2016-01-30].
• Czesław Grzelak: Szack–Wytyczno 1939. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona, 2001. ISBN 83-11-09324-5.
• Marek Jabłonowski, Włodzimierz Jankowski, Bogusław Polak, Jerzy Prochwicz: O niepodległą i granice. Korpus Ochrony Pogranicza 1924-1939. Wybór dokumentów. Warszawa–Pułtusk: Wyższa Szkoła Humanistyczna w Pułtusku. Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego, 2001. ISBN 8388067488.
• Jerzy Prochwicz, Andrzej Konstankiewicz, Jan Rutkiewicz: Korpus Ochrony Pogranicza 1924–1939. Barwa i Broń, 2003. ISBN 8390021794.
• Jerzy Prochwicz. Korpus Ochrony Pogranicza w przededniu wojny, Część I. Powstanie i przemiany organizacyjne KOP do 1939 r. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 3 (149), 1994. Warszawa: Wydawnictwo „Czasopisma Wojskowe”. ISSN 0043-7182. 
• Jerzy Prochwicz: Formacje Korpusu Ochrony Pogranicza w 1939. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003. ISBN 83-88973-58-4.
• Graficzny wykaz budynków zajmowanych przez oddziały 2 Brygady KOP nr L.dz. 1040/2Br.OP.
• Komunikaty dyslokacyjne Korpusu Ochrony Pogranicza z lat 1927 (z uzupełnieniami i poprawkami), 1928, 1932, 1934 (z uzupełnieniami i poprawkami) i 1938 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.177/143 do 177/149.)
• Szkice dyslokacyjne Korpusu Ochrony Pogranicza i podległych jednostek w latach 1927–1939 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.177/151.)
• Zarządzenie dowódcy Korpusu Ochrony Pogranicza sprawie reorganizacji pododdziałów w batalionach i CSP(„R.3” II Faza) nr L.3300/Tjn.Og.Org/37 z 17 lipca 1937. (sygn.177/132.)