Komisariat Straży Granicznej „Horodenka”

Komisariat Straży Granicznej „Horodenka”
Komisariat SG „Jasieniów Polny”

Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1928
Rozformowanie	1939
Tradycje
Kontynuacja	Komisariat Straży Celnej „Horodenka”
Organizacja
Dyslokacja	Jasieniów Polny Horodenka
Formacja	Straż Graniczna
Podległość	Inspektorat Graniczny „Kołomyja”

Komisariat Straży Granicznej „Horodenka” – jednostka organizacyjna Straży Granicznej pełniąca służbę ochronną na granicy polsko-rumuńskiej w latach 1928–1939.

Geneza

Na wniosek Ministerstwa Skarbu, uchwałą z 10 marca 1920 roku, powołano do życia Straż Celną^[1]. Proces tworzenia Straży Celnej trwał do końca 1922 roku^[2]. Komisariat Straży Celnej „Horodenka”, wraz ze swoimi placówkami granicznymi, wszedł w podporządkowanie Inspektoratu Granicznego Straży Celnej „Śniatyn”^[3].

W drugiej połowie 1927 roku przystąpiono do gruntownej reorganizacji Straży Celnej^[4]. W praktyce skutkowało to rozwiązaniem tej formacji granicznej. Rozkazem nr 5 z 16 maja 1928 roku w sprawie organizacji Małopolskiego Inspektoratu Okręgowego dowódca Straży Granicznej gen. bryg. Stefan Pasławski powołał komisariat Straży Granicznej „Horodenka”, który przejął ochronę granicy od rozwiązywanego komisariatu Straży Celnej^[5].

Formowanie i zmiany organizacyjne

Rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Ignacego Mościckiego z 22 marca 1928 roku, do ochrony północnej, zachodniej i południowej granicy państwa, a w szczególności do ich ochrony celnej, powoływano z dniem 2 kwietnia 1928 roku Straż Graniczną^[6]. Rozkazem nr 6 z 8 września 1928 roku w sprawie organizacji Małopolskiego Inspektoratu Okręgowego podpisanym w zastępstwie przez mjr. Wacława Szpilczyńskiego dowódca Straży Granicznej powołał komisariat „Jasieniów Polny”, przydzielił go do Inspektoratu Granicznego nr 21 „Kołomyja” i określił jego strukturę organizacyjną^[7]. Rozkazem nr 7 z 25 września 1929 roku w sprawie reorganizacji i zmian dyslokacji Małopolskiego Inspektoratu Okręgowego dowódca Straży Granicznej płk Jan Jur-Gorzechowski określił numer, miejsce postoju (Horodenka) i nową strukturę komisariatu^[8]. Rozkazem nr 1 z 29 stycznia 1934 roku w sprawach [...] zmian przydziałów, komendant Straży Granicznej płk Jan Jur-Gorzechowski utworzył placówkę I linii „Horodnica”^[9]. Rozkazem nr 1 z 31 marca 1937 roku w sprawach [...] likwidacji i tworzenia placówek, dowódca Straży Granicznej płk Jan Gorzechowski zniósł placówkę I linii „Horodnica”^[10] i powołał placówkę I linii „Stecówka”^[10].

Służba graniczna

Sąsiednie komisariaty:

• komisariat Straży Granicznej „Śniatyn” ⇔ kompania graniczna KOP „Korolówka” (batalion KOP „Borszczów” − wrzesień 1928 i r. 1935
• komisariat Straży Granicznej „Śniatyn” ⇔ komisariat Straży Granicznej „Zaleszczyki” – 1937

Funkcjonariusze komisariatu

Kierownicy/komendanci komisariatu
stopień	imię i nazwisko	okres pełnienia służby	kolejne stanowisko
podkomisarz	Kazimierz Kostecki	I 1929[11]  – był w 1931
podkomisarz	Stefan Wojtkiewicz	15 V 1937[12]
Zastępcy komendanta komisariatu
przodownik	Tadeusz Marynowicz	1 V 1939[13] –

Struktura organizacyjna

Organizacja komisariatu we wrześniu 1928^[7]:

• komenda − Jasieniów Polny
• placówka Straży Granicznej I linii „Stecowa”
• placówka Straży Granicznej I linii „Serafińce”
• placówka Straży Granicznej II linii „Jasieniów Polny”

Organizacja komisariatu we wrześniu 1929^[8]

• 4/22 komenda − Horodenka
• placówka Straży Granicznej I linii „Stecowa”
• placówka Straży Granicznej I linii „Jasieniów Polny”
• placówka Straży Granicznej I linii „Serafińce”
• placówka Straży Granicznej I linii „Probabin”
• placówka Straży Granicznej II linii „Horodenka”

Organizacja komisariatu w 1931:

• komenda − Horodenka (32 km)
• placówka Straży Granicznej I linii „Stecowa”
• placówka Straży Granicznej I linii „Jasieniów Polny”
• placówka Straży Granicznej I linii „Serafińce”
• placówka Straży Granicznej I linii „Probabin”
• placówka Straży Granicznej II linii „Horodenka”

Organizacja komisariatu w 1935^[14]:

• komenda − Horodenka
• placówka Straży Granicznej I linii „Stecowa”
• placówka Straży Granicznej I linii „Jasieniów Polny”
• placówka Straży Granicznej I linii „Serafińce”
• placówka Straży Granicznej I linii „Probabin”
• placówka Straży Granicznej I linii „Horodnica”
• placówka Straży Granicznej II linii „Horodenka”

Przypisy

1. Dominiczak 1975 ↓, s. 130.
2. Dominiczak 1997 ↓, s. 250.
3. Kozłowski 2012 ↓, s. 32.
4. Kula 1994 ↓, s. 40.
5. Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 29.
6. Goryński 2012 ↓, s. 226.
7. Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 32.
8. Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 52.
9. Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 92.
10. Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 115.
11. Muzeum Polskich Formacji Granicznych ↓.
12. Kronika komisariatu „Dzietrzkowice” ↓, s. 18/1937.
13. Rozkazy Komendy SG ↓, s. 28/39.
14. Promińska 2011 ↓, s. 5.

Bibliografia

• Henryk Dominiczak: Granica polsko-niemiecka 1919–1939. Z dziejów formacji granicznych. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1975.
• Henryk Dominiczak: Granice państwa i ich ochrona na przestrzeni dziejów 966–1996. Warszawa: Wydawnictwo „Bellona”, 1997. ISBN 83-11-08618-4. OCLC 37244743.
• Marek Jabłonowski, Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne 1918−1839. Dokumenty organizacyjne, wybór źródeł. Tom II. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999. ISBN 83-87424-77-3.
• Grzegorz Goryński: Powstanie, organizacja i funkcjonowanie straży granicznej w latach 1928-1939. 2012. [dostęp 2016-12-31].
• Piotr Kozłowski. Straż Celna zapomnianą formacją graniczną II Rzeczypospolitej – dyslokacja jednostek granicznych w 1926 roku. „Problemy Ochrony Granic”. 50, 2012. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej. ISSN 1505-1757. 
• Henryk Mieczysław Kula: Polska Straż Graniczna w latach 1928–1939. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1994. ISBN 8311082671.
• KatarzynaK. Promińska KatarzynaK., Wstęp do inwentarza zespołu archiwalnego „Wschodniomałopolski Inspektorat Okręgowy Straży Granicznej”, Szczecin: Archiwum Straży Granicznej, 2011 .
• Kronika komisariatu Straży Granicznej „Dzietrzkowice” z lat 1931–1939 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
• Muzeum Polskich Formacji Granicznych – Kazimierz Kostecki. [dostęp 2017-08-24].
• Rozkazy Komendy Straży Granicznej 1928–1939 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.