زبان راجی

راژی
زبان بومی دربرخی مناطق استان مرکزی، شمال استان اصفهان
منطقهمرکز ایران
شمار گویشوران
نامشخص  (بدون تاریخ)
کدهای زبان
ایزو ۳–۶۳۹

زبان راجی یا راژی یا رازی یا رایجی، زبانی است با گویش‌های گوناگون که در مناطق مرکزی ایران و در شهرهایی چون ابوزیداباد نطنز، نشلج، چیمه، میمه، دلیجان، نیم‌ور، خوانسار، اَزان، جوشقان قالی، کامو، وزوان، زیادآباد، ازران، ونداده، ابیانه، ویدوج، ویدوجا، تفرش ،ازوار، تجره، آرنجن، گز، نایین، پنداس، ورکان، هنجن ولوجرد و … صحبت می‌شده و اکنون به گونه‌ای پراکنده صحبت می‌شود.[نیازمند منبع]

این زبان، گویش مناطق وسیعی از سرزمین‌های ری، همدان، آران و بیدگل، کاشان، اراک و چند منطقه دیگر بوده‌است. و با گویش‌های مردم دلیجان، زر، واران، گویش یهودیان کاشان، همدان، اصفهان، نایین، نطنز، ده آباد، خالدآباد، بادرود، کهک تفرش، آشتیان، خوانسار و وَزوان اصفهان همبستگی داشته‌است. در منابع ادبی مثل ریاض‌الشعرا (۱۱۶۱ هجری قمری) و آتشکده آذر (۱۱۹۳ ه‍.ق) از این گویش نام برده شده‌است. نام راژی را برخی محققان[۱] برگرفته از راگا می‌دانند. راگا که رِیِ امروز در جنوب تهران است، پایتخت فرمانروایی ماد در سه‌هزار سال پیش شناخته شده‌است. از این رو گویش راگی که به تدریج با تأثیر زبان عربی به شکل رازی و رایجی درآمده است، زبان پایتخت‌نشینان ماد است. امروزه در گویش راژی شهر ابوزیدآباد در جنوب‌خاوری آران و بیدگل و روستاهای منظومه آن واژه‌های مادی و پارسی باستان بر سر زبان است.[۲]

  • برخی نمونه‌های مادی: اِسبَا به معنای سگ، هرَا به معنای بخشی از ساختمان شبیه بالکن سقف‌دار، شَالوال به معنای شلوار.
  • برخی نمونه‌های پارسی باستان: هُشگَا به معنای خشک، وَافر به معنای برف، لوباکِه به معنای روباه.

در کتاب تاریخ کاشان تصریح شده که منظور از زبان رایجی، ظاهراً لهجه محلی است. در این کتاب گفته شده که در بعضی از دهات و قرا آران و بیدگل وکاشان به لهجه مخصوصی تکلم می‌شود از جمله در آران و نطنز. کریستن سن قسمتی از لهجه‌های آران و بیدگل و کاشان را مطالعه کرده و کتابی در باب آن نوشته‌است. در همین کتاب تاریخ کاشان نیز بعضی اصطلاحات محلی علی‌الخصوص اصطلاحات زراعتی بکار رفته‌است و نویسنده برای استفاده اهل تحقیق آن‌ها را در فهرستی در پایان کتاب جمع‌آوری نموده‌است. اصطلاح زبان راجی را سید محمدعلی جمال زاده از اهل دلیجان شنیده و در مقاله زبان راجی یا راژی مندرج در نشریه دانشکده ادبیات تبریز (۹: ۲۱۷–۲۱۸) از آن سخن داشته و ممکن است این دو رایجی و راجی یکی باشد.[۳]

در سلسله تحقیقات زبان‌شناسی جدید، گویش راجی برای نخستین بار در سال ۱۸۸۰ میلادی به وسیله والنتین ژوکوفسکی (Zukovskiy) و سپس در سال ۱۹۰۷ توسط اسکار مان (Oskar Mann) مورد بررسی قرار گرفت. اسکارمان گویش راجی و نیز گویش‌های مرکزی ایران را دنباله زبان مادی دانسته و واژه راجی را برگرفته از نام پایتخت ماد باستان تصور کرده‌است. آرتور کریستسن سن نیز به برابری سرزمین‌های گویش‌های مرکزی با کشور ماد باستان اشاره کرده‌است. گویش راجی دارای گونه‌های مختلف است.[۴] یارشاطر نیز گویش‌های مرکزی ایران از جمله ابوزیدآبادی را به گروه گویش‌های مرکزی یا مادی مربوط می‌داند.[۵]

یکی از ویژگی‌های برجسته در گویش راژی اهالی بخش کویرات شهرستان آران و بیدگل به مرکزیت ابوزیدآباد فراوانی واکه‌ها است. در تحقیق براتی،[۶] شمار این واکه‌ها، ۱۹ مورد یاد شده‌است. امروز در فارسی دری ۶ واکه شامل سه واکه بلند و سه واکه کوتاه وجود دارد. اشتراک واکه‌ها میان راژی و گویش‌های دیگر ایران مانند کردی و زبان‌های زنده دنیا مانند انگلیسی و آلمانی با استفاده از الفبای استاندارد جهانی به نام آی‌پی‌اِی قابل نمایش است. تنوع واکه‌ها در گویش راژی از جمله به لحاظ میزان انسداد چاکنای گویشور است.

پیشینه

این گویش از گویش‌های مرکزی ایران از دسته شمال غربی است و در حال حاضر تعداد زیادی از ساکنین شهر دلیجان و وَزوان و میمه و ابوزیدآباد در ۳۰ کیلومتری کاشان بدان سخن می‌گویند.[۷] واژه‌های زبان راجی در میان زبان‌های ایرانی با گویش‌های زبان فارسی خویشاوند آشکار نیز دارد. این خویشاوندان در زبان فارسی و همهٔ گویش‌های فارسی با اندکی دگرگونی در آواها فراوان هستند. زبان‌های کردی، بلوچی، گیلکی و نیشابوری از نزدیک‌ترین زبان‌ها به راجی هستند.[۷]

نزدیک‌ترین زبان به زبان راجی، سمنانی و سنگسری است.[۷]

این گویش مانند دیگر گویشهای مرکزی مورد مطالعه و توجه خاصی قرار نگرفته‌است و در این در حالیست که جنبه‌های مختلف آن چون ساخت واژه، ساخت نحوی و نظام آوایی آن دارای ویژگی‌های منحصر به فرد و قابل مطالعه‌ای است.[۸]

کتاب‌شناسی

  • واژه‌نامه راجی- نوشته حسین صفری
    • پژوهشی در گویش دلیجانی زبان راژی.
  • فرهنگ بیذوی- نوشته عباس، محمد و علی مزرعتی
    • پژوهشی در گویش ابوزیدآبادی زبان راژی.
  • کنایات، امثال و اصطلاحات گویش ابوزیدابادی، نوشته سید طیب رزاقی
    • پژوهشی در گویش ابوزیدآبادی زبان راژی.
  • گویش راجی هنجن- نوشته ابوالحسن آقاربیع
    • پژوهشی در گویش هنجنی زبان راژی
  • گلابند جوزغند -سروده عبداله یوسفی
    • تلاشی در گویش دلیجانی زبان راژی
  • جستاری در دستور زبان گوش ابوزیدآبادی- نوشته سید طیب رزاقی
    • پژوهشی در گویش ابوزیدآبادی زبان راژی (مقاله)
  • فرهنگنامه راژی - نوشته غلامرضا براتی
    • پژوهشی در گویش ابوزیدآبادی زبان راژی
  • توصیف فعل به زبان بیزاویی- نوشته سید ناصر سرافرازی
    • پژوهشی در گویش ابوزیدآبادی زبان راژی
  • فرهنگ گویش راجی نشلج، عباس حلواچی نشلجی

راجی در همدان

به ادعای برخی، گویش راجی همان گویش رازی است که در مناطقی همچون ری و همدان رواج داشته و حتی اشعاری باباطاهر عریان را به این گویش منسوب می‌کنند.[۹] به اعتقاد این عده از محققین، گویش مردم همدان و زبان کلیمیان همدان زبان «فهلوی» بوده‌است. آن‌ها در این زبان هنگام تلفظ واژه‌ها یا کلمات به آن‌ها کسره می‌داده‌اند و کلیمیان به این گویش، زبان راجی می‌گفته‌اند.[۹]

راجی در آران و بیدگل و کاشان

آران و بیدگل ، کاشان و محدوده فرهنگی آن و به روایت کاوش‌های باستان‌شناسی در تپه سیلک یکی از مهم‌ترین مناطق راجی زبان در فلات ایران است. عبدالرحیم کلانتر ضرابی نگارنده کتاب تاریخ کاشان در مورد زبان راجی مردم اطراف کاشان چنین می‌نویسد:[۱۰]

اصل زبان مردم این حدود همین است که در این اوراق نگارش بافته ولی مردم بلوک را غیر از این زبان که زبان واقعی آنهاست زبانی دیگر هست که اهل شهراز فهم معانی آن بی‌خبرند و آنرا زبان رایجی می‌گویند که باباطاهر عریان در اشعار خود فی الجمله از این زبان اشعاری نموده‌است:

الهی دل بلا بی دل بلا بیگنه چشمان کر و دل مبتلا بی
اگر چشمم نبیند روی زیباچه داند دل که دلبر در کجا بی

نمونه‌ها

  • از فرالاوی شاعر هم‌زمان رودکی شعری بازمانده‌است که در این شعر کلمه دخش که به زبان راجی دشت معنا می‌دهد، به کار رفته‌است.[۱۱]
من عاملم و معاملی تواین کار مرا با تو بود دخش

در این زبان کلمه دلیجان به صورت دلیگون تلفظ می‌گردد.

از نمونه‌های زبان راجی در اشعار باباطاهر عریان[نیازمند منبع]

به آهی گنبد خضرا بسوجم فلک را جمله سر تا پا بسوجم
بسوجم ار نه کارم را بساجی چه فرمائی بساجی یا بسوجم

_________________________

شعر زیو رُاژی (زبان راژی) اثر غلامرضا براتی:

زیو رُاژی هَامَا، هَم شوخَا وو نَاچ دَاس نَاکی راژی دمَادی، بَیکَا مَاچ
غلا وو کوفتَر، پرِزگ و مُاریجِه چولو وو بَامِنِه، کَاو وو کَارگِجه
زیو رُاژی دَ نُمو پرَندِیَن اِسمیو پیشتَر تا هَا بمَندیَن
اِسبَا وو سَکتورَا، کَاتّار و پَلَی غوچ و نَاخجیر، گورکنَا وو کَارگدَی
نُمو رو کو وو کَمَر دَ اَتَجن اِچِرا شَاروبرَا دَ نَارجَن
اَلَف‌اِسبِ، شاتَالَا وو چَارموکَا اَلَف اِشگار، پالپهَ وو بَندوکَا
اِسم بَازی اَلَفَن سَاهرامودَ نَاچَاهَا ژورِه بواجَن: یاد مو دَ
اَگَ نی زیو راژی نیاداریم نَیجَا دَ نی وو نَا آزار نَاوینیم
راژی، غَالَاهَا وو داری دَاورمو دَاسمونَاگیری، اِکِشی جَاورمو

_________________________

معنی شعر زیو رُاژی (زبان راژی)

  • (زبان راژی ما، هم زیباست و هم خوب

دست کسی که راژی سخن می‌گوید، باید بوسید)

  • (کلاغ و کبوتر، پرستو و گنجشک

کاکُلی و جغد، کبک و مرغ‌خانگی)

  • (در زبان راژی اینها پرنده‌اند

نام‌هایشان از گذشته تا کنون مانده‌اند)

  • (سگ و شغال، کفتار و پلنگ

قوچ و آهو، گورکن و کرگدن)

  • (اینها در کوه و کمر می‌دوند

هیچگاه در شهر و پیرامُن آن دیده نمی‌شوند)

  • (گیاهِ‌سگ، شاتره و چَرموک

گیاهِ‌شکار، خُرفه و بَندَک)

  • (نام برخی گیاهان یا اجزای گیاهان در بیابان‌های ماست

چه خوب است که بچه‌ها بگویند: ما را یاد دهید)

(اگر این زبان راژی را نگاه داریم

اینهمه از این و آن آسیب نمی‌بینیم)

  • (گویش راژی، دژ است و پیرامون ما را دارد

یاریگر ماست، جُور ما را می‌کشد)

یادکرد

  1. حیدری، حسین؛ فلاحیان وادقانی، علی؛ ۱۳۹۳؛ بررسی و تحلیل دو نظریه دربارهٔ پیشینه یهودیان کاشان در تاریخ ایران؛ مجله تاریخ و تمدن اسلامی؛ ۱۰ (۱۹): ۵۹–۸۵. N1061
  2. براتی، غلامرضا؛ ۱۳۹۹؛ فرهنگنامه راژی- گویش کهن ایرانی در جنوب خاوری کاشان؛ تهران؛ نشر جهاد دانشگاهی. صفحات ۱۱۹، ۶۳۳، ۸۱۹، ۹۲۹، ۹۸۳ و ۹۸۹
  3. کلانتر ضرابی، عبدالرحیم (۱۳۷۸). تاریخ کاشان. تهران: سپهر. شابک ۹۶۴-۰۰-۰۵۲۲-۵ مقدار |شابک= را بررسی کنید: checksum (کمک).، صفحهٔ ۴۶۳
  4. دوبیتی‌های بومی سرایان ایران، محمد احمد پناهی سمنانی، ۱۳۷۹، انتشارات سروش، شابک: ۹۶۴۴۳۵۴۱۹۲، صفحه ۲۵ و ۲۶، بخش اول راجی یا رازی
  5. رزاقی، طیب_ جستاری در دستور زبان گویش ابوزیدآبادی_ مقدمه
  6. براتی، غلامرضا؛ ۱۳۹۹؛ فرهنگنامه راژی- گویش کهن ایرانی در جنوب خاوری آران و بیدگل؛ تهران؛ نشر جهاد دانشگاهی. صفحهٔ ۳۶
  7. ۷٫۰ ۷٫۱ ۷٫۲ واژه‌نامه راجی (گویش دلیجان)[پیوند مرده]
  8. "واژه‌نامه راجی: گویش دلیجان/ حسین صفری؛ با پیشگفتار و یاوری فریدون جنیدی". کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی. Archived from the original on 26 September 2015.
  9. ۹٫۰ ۹٫۱ «گفتار کوتاهی در باب تاریخچه زبان و گویش در ایران زمین». بایگانی‌شده از اصلی در ۸ اکتبر ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۱۷ مه ۲۰۰۹.
  10. کلانتر ضرابی، عبدالرحیم (۱۳۷۸). تاریخ کاشان. تهران: امیرکبیر.، صفحهٔ ۲۴۵
  11. واژه‌نامه راجی (گویش دلیجان)[پیوند مرده]

منابع

by Habib Borjian (Author) https://www.amazon.com/Raji-Dialect-Jowshaqan-Habib-Borjian/dp/3862884252

Read other articles:

Pushmataha Area Council (#691)OwnerBoy Scouts of AmericaHeadquartersColumbus, MississippiCountryUnited StatesFounded1925Council PresidentTripp Hairston Websitehttp://www.pushmataha.org/ Scouting portal The Pushmataha Area Council is part of the Boy Scouts of America. It renders service to Scout units in ten counties of North Mississippi, providing skills training and character development to boys and girls between the ages of 5 and 18. The council also serves boys and girls between the a...

 

Danau Weekuri Danau Weekuri Danau Weekuri adalah danau air asin yang terletak di Desa Kalena rongo, Kecamatan Kodi Utara, Kabupaten Sumba Barat Daya, Nusa Tenggara Timur.[1][2] Danau Weekuri terletak sekitar 60 kilometer dari ibu kota kabupaten, Tambolaka.[1] Nama Weekuri berasal dari bahasa Sumba wee yang berarti air dan kuri yang berarti parutan atau percikan.[2] Danau Weekuri dipercaya terbentuk dari air laut yang terpercik melalui karang sehingga menembus k...

 

For other uses, see Comic strip (disambiguation). Funny pages redirects here. For the 2022 film, see Funny Pages (film). Short serialized comics Comic stripWinsor McCay's Little Nemo (1905), an American Sunday comic strip featuring a heightened use of perspective, a sequential narrative in panel tiers, and dream-like plotsComicsSpeech balloon Comics studies Education Glossary History by country Methods Cartooning Fumetti Media formats Comic book Comic strip Digital comic Gag cartoon Trade pap...

Chinese scholar (1909–1966?) In this Chinese name, the family name is Chu. You can help expand this article with text translated from the corresponding article in Chinese. (March 2023) Click [show] for important translation instructions. Machine translation, like DeepL or Google Translate, is a useful starting point for translations, but translators must revise errors as necessary and confirm that the translation is accurate, rather than simply copy-pasting machine-translated text into...

 

Конрад Недзведзький Загальна інформаціяГромадянство  Республіка ПольщаНародження 2 січня 1985(1985-01-02) (38 років)ВаршаваЗріст 180 смВага 80 кгВебсторінка konradniedzwiedzki.plСпортКраїна  ПольщаВид спорту ковзанярський спортДисципліна ковзанярський спорт на довгій доріжці[d] ...

 

Hof van Beroep voor het 3e circuitCourt of Appeals for the Third Circuit Het James A. Byrne United States Courthouse, zetel van het hof Type Hof van Beroep Werktalen Engels Jurisdictie Delaware New Jersey Pennsylvania Amerikaanse Maagdeneilanden Zittingsplaats(en) James A. Byrne U.S. CourthousePhiladelphia, Pennsylvania Geschiedenis Opgericht 16 juni 1891 Samenstelling Samenstelling 1 president13 rechters10 senior rechters President D. Brooks Smith Circuitrechter Samuel Alito Website ca3.usco...

Dit artikel geeft een overzicht van de geschiedenis van de prostitutie in Amsterdam. Ca. 1400 – 1578: pogingen tot regulering Zie ook: Geschiedenis van de prostitutie Augustinus van Hippo (354-430): verwijder de hoeren uit de samenleving, en je zorgt ervoor dat de zinnelijke lusten alles totaal zullen ontregelen[1]. De houding van de christelijke kerk, ook in Nederland, tegenover prostitutie was nog altijd die van Augustinus (5e eeuw) en Thomas van Aquino (13e eeuw): prostitutie is ...

 

American college football season 1924 Centre Praying Colonels footballSouthern championSIAA co-championConferenceSouthern Intercollegiate Athletic AssociationRecord5–1–1 (1–0 SIAA)Head coachRobert L. Myers[1] (2nd season)Home stadiumFarris StadiumUniformSeasons← 19231925 → 1924 Southern Intercollegiate Athletic Association football standings vte Conf Overall Team W   L   T W   L   T Centre + 1 – 0 – 0 5 – 1 &#...

 

7th-century King of Mercia EowaKing of MerciaReignc. 626 – 5 August 642 ADPredecessorCearlSuccessorPendaDied5 August 642 AD at the Battle of MaserfieldIssueAlweoOsmodDynastyIclingasFatherPybba Eowa (or Eawa) (d. 642) was a son of the Mercian king Pybba and a brother of the Mercian king Penda; he was possibly King of Northern Mercia, as the 8th-century Historia Brittonum reports that he was co-ruler with his brother Penda. Battle of Maserfield Main article: Battle of Maserfield Historia...

سيمون نوانكو   معلومات شخصية الميلاد 7 مايو 1992 (العمر 31 سنة)اونيتشا  الطول 1.98 م (6 قدم 6 بوصة)[1][1] مركز اللعب مهاجم الجنسية نيجيريا  معلومات النادي النادي الحالي بينيفينتو(معارًا من ساليرنيتانا) مسيرة الشباب سنوات فريق Guo FC بورتيمونينسي المسيرة الاحترا...

 

American television personality This article uses bare URLs, which are uninformative and vulnerable to link rot. Please consider converting them to full citations to ensure the article remains verifiable and maintains a consistent citation style. Several templates and tools are available to assist in formatting, such as reFill (documentation) and Citation bot (documentation). (September 2022) (Learn how and when to remove this template message) This biography of a living person relies too muc...

 

Terra on Mars MOLA map showing boundaries of Terra Sabaea and other regions Terra Sabaea is a large area on Mars. Its coordinates are 2°N 42°E / 2°N 42°E / 2; 42 and it covers 4,700 kilometres (2,900 mi) at its broadest extent. It was named in 1979 after a classic albedo feature on the planet. Terra Sabaea is fairly large and parts of it are found in five quadrangles: Arabia quadrangle, Syrtis Major quadrangle, Iapygia quadrangle, Ismenius Lacus quadrangle, an...

UK building society in Ipswich Suffolk Building SocietyFormerlyIpswich Building SocietyTypeBuilding Society (Mutual)IndustryBankingFinancial servicesFoundedOctober 1849HeadquartersIpswich, England, UKNumber of locations9ProductsSavings, mortgages, investments, insuranceTotal assets£655 million GBP (2022), 7% on 2021Number of employeesc. 170Websitewww.suffolkbuildingsociety.co.uk The Suffolk Building Society is a UK building society based in Ipswich, Suffolk. It is a member of the Building So...

 

Microinjection of a fluorescent dye into Ciona intestinalis eggs positioned in a microwell array. Microinjection is the use of a glass micropipette to inject a liquid substance at a microscopic or borderline macroscopic level. The target is often a living cell but may also include intercellular space. Microinjection is a simple mechanical process usually involving an inverted microscope with a magnification power of around 200x (though sometimes it is performed using a dissecting stereo micro...

 

This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: Welland Stadium – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (February 2019) (Learn how and when to remove this template message) Welland StadiumLocationWelland, Ontario, CanadaOwnerThe City of WellandCapacity3,375SurfaceGrassConstructionOpened1989Renovated202...

Crowning of Norwegian monarch Coronation of Charles III John in Nidaros Cathedral 1818, by Jacob Munch Coronations in Norway were held from 1164 to 1906, mostly in the Nidaros Cathedral in Trondheim. Although a crowning ceremony was formerly mandated by the nation's constitution, this requirement was eliminated in 1908. However, Norwegian kings have since chosen voluntarily to take part in a ritual of benediction to mark their accession to the throne, during which the crown is present, but no...

 

In this Korean name, the family name is Lee. His ExcellencyLee Hong-koo이홍구26th Prime Minister of South KoreaIn office17 December 1994 – 18 December 1995PresidentKim Young-samPreceded byLee Yung-dugSucceeded byLee Soo-sung Personal detailsBorn (1934-05-09) 9 May 1934 (age 89)Gyeonggi Province, KoreaAlma materEmory University (BA)Yale University (MA, PhD) Lee Hong-kooHangul이홍구Hanja李洪九Revised RomanizationI HongguMcCune–ReischauerI Hongku Lee Hong-Koo (born May...

 

American football player (1872–1959) Alexander Wallis redirects here. For other uses, see Alexander Wallis (disambiguation). Alexander Hamilton Wallisc. 1892 at YaleYale BulldogsPositionTackleClassGraduatePersonal informationBorn:(1872-03-28)March 28, 1872Jersey City, New Jersey, U.S.Died:July 25, 1959(1959-07-25) (aged 87)New York City, U.S.Career historyCollege Yale (1890–1892) Career highlights and awards National championship (1891, 1892) Consensus All-American (1892) Alexand...

Norwegian music event This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: Oslo Jazzfestival – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (May 2020) (Learn how and when to remove this template message) Oslo International Jazz FestivalOslo JazzfestivalMarius Neset at Oslo Jazzfestival in 2015StatusActiveGenreJazz...

 

Sufi ist eine Weiterleitung auf diesen Artikel. Zum persischen Astronomen siehe Abd ar-Rahman as-Sufi. Zur deutschen Moderatorin, Autorin und Modedesignerin siehe Khadra Sufi, zum amerikanischen Ökonomen Amir Sufi. Sufismus oder Sufitum (auch Sufik, arabisch تَصَوُّف, DMG taṣawwuf) ist eine Sammelbezeichnung für Strömungen im Islam, die asketische Tendenzen und eine spirituelle Orientierung aufweisen, die oft mit dem Wort Mystik bezeichnet wird. Einen Anhänger bzw. Praktike...

 

Strategi Solo vs Squad di Free Fire: Cara Menang Mudah!