Βελιμάχι Αχαΐας

Συντεταγμένες: 37°58′38″N 21°45′38″E

Βελιμάχι
Βελιμάχι Βελιμάχι
Διοίκηση
Χώρα	Ελλάδα
Περιφέρεια	Δυτικής Ελλάδας
Δήμος	Ερυμάνθου
Δημοτική Ενότητα	Τριταίας
Γεωγραφία
Γεωγραφικό διαμέρισμα	Πελοποννήσου
Νομός	Αχαΐας
Υψόμετρο	593
Πληθυσμός
Μόνιμος	63
Έτος απογραφής	2021
Σχετικά πολυμέσα

Ο Ι.Ν. της Παναγιάς (13ος αι.) σε βράχο στο Βελιμάχι Αχαΐας.

Άποψη της λιμνοδεξαμενής Ντασκά κοντά στο Βελιμάχι Αχαΐας.

Η λιμνοδεξαμενή Ντασκά κοντά στο Βελιμάχι Αχαΐας.

Το Βελιμάχι (ή και Βελημάχι) είναι μικρό χωριό της Αχαΐας, στην περιοχή της Τριταίας, και υπάγεται στο νεοπαγή Δήμο Ερυμάνθου^[1]. Βρίσκεται χτισμένο στους πρόποδες του Ερύμανθου σε υψόμετρο περίπου 590 μέτρων. Κατά την απογραφή του 2011 το χωριό βρέθηκε να έχει πληθυσμό 69 μόνιμους κατοίκους.

Γενικά στοιχεία

Γειτονιές του χωριού είναι οι: Κορύτα, Λελούδη, Κάτω Ρούγα, Τσιγγαναίικα, Τσιρμαίικα^[2]. Οικογενειακά επίθετα που απαντώνται στο χωριό είναι π.χ. Αναστασόπουλος, Ανδρικόπουλος, Διαμαντόπουλος, Κακαφώνης, Καραγιάννης, Καρακάσης, Καρνάρης, Κωνσταντινόπουλος, Ντάβλας, Παπασπυρόπουλος, Τσαουρδάς, Φωτόπουλος κ.λπ. Γνωστό τοπωνύμιο του χωριού είναι η περιοχή Ντασκά, στην οποία κατασκευάστηκε το 2014 το ομώνυμο φράγμα-λιμνοδεξαμενή.

Οι μεγαλύτερες εκτάσεις του χωριού είναι δημόσιοι βοσκότοποι. Οι μόνιμοι κάτοικοι του χωριού ασχολούνται κυρίως με τη γεωργία, την κτηνοτροφία και τη δασοκομία^[3].

Στην πρώην κοινότητα ανήκει και η Μονή των Αγίων Πάντων. Το χωριό έχει άλλους πέντε ναούς^[2]: τον κοιμητηριακό Άγιο Γεώργιο^[4], τον Άγιο Ανδρέα, τον Άγιο Αθανάσιο, τον Άγιο Νικόλαο και το Γενέθλιον της Θεοτόκου (Παναγίτσα).

Ιστορικά στοιχεία

Σχετικά με το όνομα του χωριού υπάρχει μια ερμηνεία ότι ίσως να έχει αλβανική προέλευση και να σημαίνει εύφορη κορυφή^[3][5].

Το 1713 προεστός του χωριού ήταν ο Ιω. Τσαλαμιδάς^[6]. Ο οικισμός απείχε δύο ώρες και ένα τέταρτο δρόμο στα 1885 από την Προστοβίτσα, την τότε έδρα του Δήμου Τριταίας^[7]. Στα 1903 ο Χρήστος Κορύλλος αναφέρει ότι ότι το χωριό απείχε τρεις ώρες δρόμο από την Προστοβίτσα και ότι είχε σχολείο (γραμματείο)^[8].

Κατά την περίοδο της δημογραφικής του ακμής αναφέρεται ότι κάτοικοι του χωριού έφυγαν και δημιούργησαν το χωριό Βελιμάχι στη Γορτυνία Αρκαδίας^[3].

Διοικητική εξέλιξη

Την 20/04/1835 προσαρτάται στον τότε Δήμο Ερυμανθίας^[1]. Με το ΦΕΚ 5Α της 08/03/1841 αποσπάται από το Δήμο Ερυμανθίας και προσαρτάται στον τότε Δήμο Τριταίας^[1]. Με το ΦΕΚ 256Α της 28/08/1912 αποσπάται από το Δήμο Τριταίας και ορίζεται έδρα της κοινότητας Βελιμαχίου^[1][9]. Με το ΦΕΚ 244Α της 04/12/1997, σύμφωνα με τη Διοικητική Μεταρρύθμιση "Καποδίστριας", προσαρτάται στο Δήμο Τριταίας μέχρι το 2010 που εντάχθηκε στο Δήμο Ερυμάνθου (ΦΕΚ 87Α - 07/06/2010) βάσει της Διοικητικής Μεταρρύθμισης "Καλλικράτης"^[1].

Δημογραφική εξέλιξη

Το 1689 στη βενετική απογραφή Corner ονομάζεται Velimislu και εμφανίζεται να έχει 49 κατοίκους^[6]. Αναφέρεται επίσης το 1699 στον κατάλογον χωρίων Πατρών^[6]. Στα 1700 αναφέρεται στη βενετική απογραφή Grimani ως Velimagli και έχει πληθυσμό 17 οικογένειες (68 κάτοικοι)^[3][6].

Συγκεντρωτικά, η δημογραφική εξέλιξη του οικισμού σύμφωνα με τις εθνικές απογραφές^[10][11] είναι η εξής:

1830	1835	1844	1848-1851	1861	1879	1889	1896	1907	1920	1928	1940	1951	1961	1971	1981	1991	2001	2011
13 οικογ.[3][12]	23 οικογ. - 97 κατ.[3]	126 κατ.[3]	19 οικογ. - 90 κατ.[3][12]	125 κατ.[3]	133[3]	114[3]	132[3][8]	148[3]	195[3]	150[3]	201[3]	219[3]	136[3]	94[3]	104[3]	111[3]	80[3][13]	69[14]

Πρόεδροι της Κοινότητας Βελιμαχίου

• Κωνσταντίνος Τσαουρδάς^[15]: 1978-1986
• Ιωάννης Γιαννικόπουλος^[15]: 1986-1990
• Διαμαντής Διαμαντόπουλος^[15][16]: 1990-1998

Δείτε επίσης

• Άγιοι Πάντες Τριταίας
• Λιμνοδεξαμενή Ντασκά

Παραπομπές και υποσημειώσεις

1. Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές Βελιμαχίου Αχαΐας, eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 07/11/2017.
2. Λουλούδης 2010, σελ. 229.
3. Λουλούδης 2010, σελ. 228.
4. Ο Χρήστος Κορύλλος αναφέρει ότι πρόκειται για ονομαστό ιερό ναό με ετήσια θρησκευτική πανήγυρη. Κορύλλου 1903, σελ. 85.
5. Θανασουλόπουλος 2007, σελ. 38, 62.
6. Τριανταφύλλου 1995, σελ. 305.
7. Νουχάκης 1885, σελ. 62.
8. Κορύλλου 1903, σελ. 85.
9. Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές Κοινότητας Βελιμαχίου Αχαΐας, eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 07/11/2017.
10. Ψηφιακή βιβλιοθήκη της Ε.Σ.Υ.Ε./ΕΛ.ΣΤΑΤ.. dlib.statistics.gr. Ανακτήθηκε: 24/10/2017.
11. Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές στην Τ.Α. - Δημοσιεύματα απογραφών. eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 24/10/2017.
12. Τριανταφύλλου 1995, σελ. 304.
13. Μόνιμος πληθυσμός: 78 κάτοικοι. Βλ. Ε.Σ.Υ.Ε. - Μόνιμος Πληθυσμός της Ελλάδος. Απογραφή 2001
14. ΕΛ.ΣΤΑΤ. - Μόνιμος πληθυσμός της Ελλάδος. Απογραφή 2011
15. Αποτελέσματα εκλογών Κοινότητας Βελιμαχίου Αχαΐας. eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 15/6/2021.
16. Πετρόπουλος 2017, σελ. 144.

Πηγές

• Αποτελέσματα της Απογραφής Πληθυσμού-Κατοικιών 2011 που αφορούν στο Μόνιμο Πληθυσμό της Χώρας, Εφημερίδα της Κυβερνήσεως της Ελληνικής Δημοκρατίας, τχ. 2ο, φ. 3465 (28 Δεκεμβρίου 2012).
• Ε.Σ.Υ.Ε. - Μόνιμος Πληθυσμός της Ελλάδος. Απογραφή 2001, Αθήνα 2004. ISBN 960-86704-8-9.
• Χρήστου Π. Κορύλλου, Χωρογραφία της Ελλάδος. Α'. Νομός Αχαΐας, Εκ του Τυπογραφείου των Καταστημάτων "Ανέστη Κωνσταντινίδου", Εν Αθήναις 1903.
• Νέος χωρογραφικός πίναξ. Συνταχθείς και εκδοθείς εγκρίσει του Υπουργείου των Στρατιωτικών υπό Ιωάννου Εμ. Νουχάκη ανθυπασπιστού του Πεζικού, Εκ του Τυπογραφείου του Υπουργείου των Στρατιωτικών, Εν Αθήναις 1885.
• Γεώργιος Αθ. Πετρόπουλος, Η Τριταία διαχρονικά, Πάτρα 2017, 2η έκδοση αναθεωρημένη-επαυξημένη.

Βιβλιογραφία

• Κώστας Θανασουλόπουλος, Τα τοπωνύμια της Αχαΐας ως ιστορικές μνήμες του μεσαιωνικού εποικισμού της, Εκδόσεις Περί τεχνών, Πάτρα 2007. ISBN 978-960-6684-27-2.
• Λουλούδης, Θεόδωρος Η. (2010). Αχαΐα. Οικισμοί, οικιστές, αυτοδιοίκηση. Πάτρα: Νομαρχιακή Επιχείρηση Πολιτιστικής Ανάπτυξης Ν.Α. Αχαΐας. 
• Κώστας Ν. Τριανταφύλλου, Ιστορικόν Λεξικόν των Πατρών, Τόμος Α', Τυπογραφείο Πέτρου Χρ. Κούλη, Πάτρα 1995, Τρίτη Έκδοση, λήμμα Βελιμάχι.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές Βελιμαχίου Αχαΐας, eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 07/11/2017.
• Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές Κοινότητας Βελιμαχίου Αχαΐας, eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 07/11/2017.
• Βελιμάχι Αχαΐας, moriasnow.gr