Województwo podlaskie – jednostka podziału administracyjnego Polski, jedno z 16 województw. Położone jest w północno-wschodniej części kraju. Przez jego środek przepływa Narew. Siedzibą władz województwa jest Białystok. Na dzień 1 stycznia 2022 województwo miało około 1,1 mln mieszkańców[4]. Obejmuje obszar 20 187,02 km²[2].
Historia
Województwa z lat 1975–1998 z granicą obecnego województwa podlaskiego
Województwo posiada fragmenty pierwotnej Puszczy Białowieskiej oraz unikatowe bagna w dolinie Biebrzy i rozlewiska Narwi. Wyróżnikiem jest także wielokulturowość i wielowyznaniowość jego mieszkańców.
Geografia
Według danych z 1 stycznia 2014 r. powierzchnia województwa wynosiła 20 187,02 km², co stanowi 6,5% powierzchni Polski[5].
Położenie administracyjne
Województwo jest położone w północno-wschodniej Polsce i graniczy z[6]:
Krainy historyczne woj. podlaskiego i Polski na tle współczesnych granic administracyjnych
Położenie historyczne
W skład województwa podlaskiego wchodzą następujące krainy historyczno-etnograficzne:
Podlasie (większość powiatu białostockiego, powiat bielski, powiat hajnowski, powiat moniecki, część powiatu siemiatyckiego, część powiatu sokólskiego, wschodnia część powiatu wysokomazowieckiego). Ponadto część ziem regionu znajduje się poza granicami województwa podlaskiego; na obszarze województwa mazowieckiego i lubelskiego, na południe od Bugu (są to ziemie od Węgrowa po Międzyrzec Podlaski)
Suwalszczyzna (powiat augustowski, północna część powiatu grajewskiego, część powiatu sokólskiego, powiat sejneński, powiat suwalski). Pozostałe ziemie regionu znajdują się w granicach Litwy.
Mazowsze – ziemia łomżyńska i ziemia wiska (większość powiatu grajewskiego, powiat kolneński, powiat łomżyński, powiat zambrowski, zachodnia część powiatu wysokomazowieckiego, zachodnia część powiatu białostockiego)
Polesie (część powiatu siemiatyckiego). Pozostałe ziemie regionu znajdują się w granicach województwa lubelskiego, a także Białorusi i Ukrainy.
Ruś Czarna (mała część powiatu białostockiego i hajnowskiego na wschodzie) Pozostałe ziemie regionu znajdują się w granicach Białorusi.
Mazury (mała część powiatu grajewskiego, głównie wsie znajdujące się na północ od Grajewa za rzeką Ełk położone wzdłuż granicy z województwem warmińsko-mazurskim).
Topografia
W wymiarze północ-południe województwo rozciąga się na długości 237 km, to jest 2°07′50″. W wymiarze wschód-zachód rozpiętość województwa wynosi 170 km, co w mierze kątowej daje 2°32′29″.
Bardzo niska gęstość zaludnienia 61 os./km², największe zaludnienie (poza miastami) w zachodniej i środkowej części województwa podlaskiego; w Białymstoku i okolicach mieszka 1/3 ludności; niższy od średniej krajowej stopień urbanizacji 57,8%; wyższy przyrost naturalny 1,2, ujemne saldo migracji (0,6).
Podlaskie jest województwem najbardziej zróżnicowanym w Polsce pod względem etnicznym i kulturowym. Od stuleci sąsiadują tu różne narodowości i wyznania. Poza ludnością polską mieszkają tu:
Występuje tu najliczniejsze w Polsce skupisko ludności prawosławnej (ok. 95 tys., 63,1% wyznawców prawosławia w całym kraju)[10], w Grabarce znajduje się ośrodek pielgrzymek prawosławnych (dane z 2021 roku).
Organem administracji rządowej jest wojewoda, wyznaczany przez Prezesa Rady Ministrów. Siedzibą wojewody jest Białystok[12], gdzie znajduje się Podlaski Urząd Wojewódzki w Białymstoku. W ramach urzędu działa także delegatura w Łomży[13]. Obecnie wojewodą jest Jacek Brzozowski, a wicewojewodą Paweł Krutul[14][15][16].
Gospodarka
Odsetek pracujących według grup sekcji PKD2007 w powiatach województwa w 2012 roku
W 2012 r. produkt krajowy brutto woj. podlaskiego wynosił 36,1 mld zł, co stanowiło 2,2% PKB Polski. Produkt krajowy brutto na 1 mieszkańca wynosił 30,1 tys. zł (71,7% średniej krajowej), co plasowało podlaskie na 14. miejscu względem innych województw[17].
W 2010 r. produkcja sprzedana przemysłu w woj. podlaskim wynosiła 16,7 mld zł, co stanowiło 1,7% produkcji przemysłu Polski. Sprzedaż produkcji budowlano-montażowej w podlaskim wynosiła 4,8 mld zł, co stanowiło 3,0% tej sprzedaży Polski[18].
Przeciętne miesięczne wynagrodzenie mieszkańca woj. podlaskiego w 3. kwartale 2011 r. wynosiło 3220,88 zł, co lokowało je na 11. miejscu względem wszystkich województw[19].
We wrześniu 2019 r. liczba zarejestrowanych bezrobotnych w województwie obejmowała ok. 32,8 tys. mieszkańców, co stanowi stopę bezrobocia na poziomie 6,9% do aktywnych zawodowo[20].
Według danych z 2011 r. 11,0% mieszkańców w gospodarstwach domowych woj. podlaskiego miało wydatki poniżej granicy ubóstwa skrajnego (tzn. znajdowało się poniżej minimum egzystencji), co stanowiło największy odsetek względem innych województw[21].
Według danych z 31 grudnia 2012 r. w woj. podlaskim lasy obejmowały powierzchnię 618,4 tys. ha, co stanowiło 30,6% jego powierzchni. 32,7 tys. ha lasów znajdowało się w obrębie parków narodowych[22].
Województwo podlaskie posiada 17 pojazdów szynowych zakupionych przez Urząd Marszałkowski, z których 11 stanowią spalinowe zespoły trakcyjne i autobusy szynowe, a pozostałe to sześć elektrycznych zespołów trakcyjnych. Przewoźnikiem obsługującym tabor należący do Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podlaskiego jest Polregio.
Województwo podlaskie, jakkolwiek w niewielkim stopniu pokrywało się z aktualnym obszarem, istniało pod tą nazwą także w latach 1513–1795 (Województwo podlaskie (I Rzeczpospolita)) i 1816–1837. Poniżej jednostki administracyjne istniejące dawniej na obszarze aktualnego województwa podlaskiego.
↑Anna Godlewska, Renata Łapińska, Anna Rogalewska, Anna Szeszko: Narodowy Spis Powszechny Ludnoci i Mieszka 2021 Stan i struktura demograficzno-społeczna ludności w województwie podlaskim w świetle wyników NSP 2021. Dorota Żochowska (red.). Białystok: Główny Urząd Statystyczny, 2024, s. 67-68. ISBN 978-83-89643-81-0.
↑Anna Godlewska, Renata Łapińska, Anna Rogalewska, Anna Szeszko: Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszka 2021 Stan i struktura demograficzno-społeczna ludnoci w wojewdztwie podlaskim w wietle wynikw NSP 2021. Dorota Żochowska (red.). Białystok: Główny Urząd Statystyczny, 2024, s. 70-71. ISBN 978-83-89643-81-0.
↑(§ 9. Statut PUW w Białymstoku) Zarządzenie Nr 55/09 Wojewody Podlaskiego z dnia 19 maja 2009 r. (Dz. Urz. Woj. Podlaskiego z 2009 r., Nr 128, poz. 1437).
.svg)
_COA.svg){kind=small}
,_Biebrza_National_Park_(Poland).jpg)
.jpg)
,_po_1856_-_018.jpg)
