Litwini

Ten artykuł dotyczy narodu. Zobacz też: Litwini w znaczeniu historycznym.
Litwini
Lietuviai
Ilustracja
Mendog, Giedymin, Kiejstut Giedyminowicz, Witold Kiejstutowicz, Władysław II Jagiełło, Barbara Radziwiłłówna, Mikołaj Radziwiłł Czarny, Wawrzyniec Gucewicz, Simonas Daukantas, Maciej Wołonczewski, Mikalojus Konstantinas Čiurlionis, Antanas Baranauskas, Vydūnas, Jonas Basanavičius.
Populacja

4,3 mln

Miejsce zamieszkania

Litwa: 2 561 300[1] (2011)
Stany Zjednoczone: 654 004[2] (2011)
Wielka Brytania: 140 000
Irlandia: 120 000
Brazylia: 100 000[3]
Rosja: 31 377[4] (2010)
Kanada: 46 690[5] (2006)
Argentyna: 40 000[6]
Białoruś: 30 000[7]
Niemcy: 30 000
Łotwa: 24 479[8] (2011)
Norwegia: 47 304[9]
Australia: 15 000
Ukraina: 7207[10] (2001)
Urugwaj: 10 000
Polska: 8000[11] (2011)
Szwecja: 8000
Kazachstan: 7000
Dania: 3000
Francja: 2500

Język

litewski

Religia

katolicyzm

Grupa

Bałtowie

Mapa rozmieszczenia ludności etnicznie litewskiej w XIX wieku

     ponad 50% Litwinów

     30% – 50% Litwinów

     20% – 30% Litwinów

     10% – 20% Litwinów

     5% – 10% Litwinów

     3% – 5% Litwinów

     1% – 3% Litwinów

Litwini (lit. lietuviai) – naród bałtycki zamieszkujący głównie Litwę, a również Wielką Brytanię, USA, Irlandię, Brazylię i inne kraje, posługujący się językiem litewskim.

Nazwa Litwini jest pochodna od Litwy, która to nazwa geograficzna została po raz pierwszy zapisana w formie Litua w ok. 1008–1009 r., w związku ze śmiercią misjonarza Brunona z Kwerfurtu.

Litwini powstali ze związku kilku pomniejszych grup plemiennych, wśród których najważniejszą rolę odgrywali Auksztoci i Żmudzini.

Powszechnie podaje się, że Litwini są najpóźniej schrystianizowanym narodem Europy; nastąpiło to w XIV – XV wieku[12]. Obecnie większość Litwinów to katolicy obrządku rzymskiego.

Po okresie polonizacji – przede wszystkim elit, w związku z funkcjonowaniem Rzeczypospolitej Obojga Narodów, od II poł. XIX w., Litwini rozbudowują własną kulturę i język. W okresie międzywojennym język litewski został poddany zabiegom oczyszczenia z wpływów języków słowiańskich (głównie polskiego), ocenianych jako nadmierne.

Aktualnie liczbę Litwinów szacuje się na ok. 4,3 miliona, z uwzględnieniem emigracji, głównie do Stanów Zjednoczonych.

Litwini w Polsce zamieszkują Suwalszczyznę, głównie okolice Puńska i Sejn.

Przypisy

  1. ↑ Lietuvos Statistikos Departamentas: Lietuvos statistikos metraštis 2012. [dostęp 2012-12-04]. (lit.).
  2. ↑ U.S. Census Bureau: American FactFinder. [dostęp 2012-12-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-03-15)]. (ang.).
  3. ↑ Pagal TLE, 1983 m. Brazilijoje gyveno apie 35 tūkst. lietuvių; VLE rašoma, kad 1951 m. Brazilijoje gyveno apie 245 tūkst. lietuvių, o 2000 m. – apie 850 tūkst. lietuvių ir lietuvių kilmės žmonių.
  4. ↑ Федеральная служба государственной статистики: НАЦИОНАЛЬНЫЙ СОСТАВ НАСЕЛЕНИЯ РОССИЙСКОЙ ФЕДЕРАЦИИ. [dostęp 2012-12-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-04)]. (ros.).
  5. ↑ Statistics Canada: Ethnic Origin. [dostęp 2012-12-04]. (ang.).
  6. ↑ Pagal VLE.
  7. ↑ Baltarusijos valstybinio universiteto (Minskas) Tautinių santykių tyrimo laboratorijos skaičiavimais (1994 m., vadovas − prof. Uralskij), Baltarusijoje gyvena per 300 tūkst. lietuvišką savo kilmę pripažįstančių žmonių, iš kurių apie 30 tūkst. save laiko lietuviais (iš tų 30 tūkst. apie 24 tūkst. gyvena lietuvių etninėse žemėse).
  8. ↑ Latvijas statistika: Resident Population in Statistical Regions, Cities under State Jurisdiction and Counties by EthnicitY, Gender, Legal Marital Status and Age Group on March 1, 2011. [dostęp 2012-12-04]. (ang.).
  9. ↑ Immigrants and Norwegian-born to immigrant parents. 2021-03-09.
  10. ↑ Державний комітет статистики України: Розподіл населення за національністю та рідною мовою. [dostęp 2012-12-04]. (ukr.).
  11. ↑ Główny Urząd Statystyczny: Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2011. Raport z wyników. [dostęp 2012-12-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-05-05)]. (pol.).
  12. ↑ W rzeczywistości znacznie później chrześcijaństwo przyjęły ludy ugrofińskie i samojedzkie zamieszkujące wschodnie i północne krańce kontynentu: Lapończycy, Komiacy, Udmurci, Nieńcy i in., których część do dnia dzisiejszego wyznaje tradycyjne wierzenia lub ich elementy.