Marynarka Wojenna

Marynarka Wojenna

Orzeł Marynarki Wojennej
Państwo	Polska
Siły zbrojne	Siły Zbrojne Rzeczypospolitej Polskiej
Nazwa skrócona	MW
Data utworzenia	24 marca 1568 (Komisja Morska) 1626 (Komisja Okrętów Królewskich) 1918
Prefiks	ORP
Bandera
Proporzec
Liczebność	6 950 (02.2022)[1]

Marynarka Wojenna (MW) – jeden z pięciu rodzajów Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, obok Wojsk Lądowych, Sił Powietrznych, Wojsk Specjalnych i Wojsk Obrony Terytorialnej.

Marynarka Wojenna przeznaczona jest do obrony interesów państwa na polskich obszarach morskich, morskiej obrony wybrzeża oraz udziału w lądowej obronie wybrzeża we współdziałaniu z innymi rodzajami sił zbrojnych w ramach strategicznej operacji obronnej. Na podstawie umów międzynarodowych, Marynarka Wojenna zobowiązana jest do utrzymywania zdolności do realizacji zadań związanych z zapewnieniem bezpieczeństwa zarówno w obszarze Morza Bałtyckiego, jak i poza nim. Podstawowym zadaniem Marynarki Wojennej jest obrona i utrzymanie morskich linii komunikacyjnych państwa podczas kryzysu i wojny oraz niedopuszczenie do blokady morskiej kraju. W czasie pokoju Marynarka Wojenna wspiera działania Straży Granicznej w obszarze morskich wód terytorialnych i wyłącznej strefy ekonomicznej.

Trzon struktury Marynarki Wojennej tworzą flotylle okrętów, Brygada Lotnictwa Marynarki Wojennej, a także brzegowe jednostki wsparcia i zabezpieczenia działań oraz ośrodki szkolne.

Historia

Początek wojenno-morskiej obecności Polski datuje się na 1463, kiedy to zaimprowizowane oddziały elbląsko-gdańskie pokonały flotę krzyżacką w bitwie na Zalewie Wiślanym. W 1561, w odpowiedzi na manifest królewski powstała zorganizowana flota kaperska, zwana także flotą strażników morza. Podjęto też wtedy budowę pierwszego polskiego okrętu – galeonu „Smok”. Od 1601 zaczęto budować pierwsze zawodowe siły morskie – królewską flotę wojenną, która prowadziła działania przeciwko Rosjanom i Szwedom. Największym i zarazem ostatnim zwycięstwem okrętów królewskich było pokonanie eskadry szwedzkiej w bitwie pod Oliwą.

Krótko po odzyskaniu niepodległości w 1918 rozpoczęto budowę Marynarki Wojennej. Zamieszczony w Monitorze Polskim nr 217 z dnia 30 listopada 1918 roku podpisany przez Naczelnika Państwa Józefa Piłsudskiego rozkaz stwierdzał: „Z dniem 28 listopada 1918 roku [rocznica bitwy pod Oliwą] rozkazuję utworzyć Marynarkę Polską, mianując jednocześnie pułkownika marynarki Bogumiła Nowotnego Szefem Sekcji Marynarki Wojennej przy Ministerstwie Spraw Wojskowych”.

W latach 20 XX w. trzon floty stanowiły poniemieckie trałowce i torpedowce. W trakcie wojny polsko-bolszewickiej marynarze uczestniczyli w działaniach lądowych na froncie. Znaczący rozwój Marynarki Wojennej nastąpił dopiero w latach 30 XX w., kiedy do służby trafiły, zbudowane głównie za granicą, nowoczesne niszczyciele, okręty podwodne i okręty minowe (trałowce, stawiacz min) oraz wodnosamoloty rozpoznawcze.

Podczas kampanii wrześniowej w 1939 polska Obrona Wybrzeża nie miała szans nawiązania równorzędnej walki z przeważającym Wehrmachtem, w tym Kriegsmarine. Dlatego tuż przed wybuchem wojny trzon polskiej floty w postaci trzech niszczycieli wysłano do Wielkiej Brytanii, gdzie stały się zaczątkiem Marynarki Wojennej u boku aliantów zachodnich. Większość okrętów pozostających w Polsce została zatopiona, dwóm okrętom podwodnym udało się przedostać do Wielkiej Brytanii, a pozostałe internowały się w Szwecji. Marynarze broniący półwyspu Helskiego poddali się jako jeden z ostatnich punktów obrony w kraju.

Od chwili zajęcia całego kraju przez wojska Rzeszy Niemieckiej i ZSRR okręty Marynarki Wojennej stały się jedynym wolnym terytorium podbitego państwa polskiego. Dzięki nim, po zajęciu kraju przez wojska dwóch agresorów Polska jako państwo istniejące de iure nie przestała egzystować de facto, zgodnie z prawem międzynarodowym okręty wojenne są bowiem uznawane za cząstkę terytorium państwa, którego noszą banderę, i nie podlegają jurysdykcji żadnego innego państwa (handlowe statki tej jurysdykcji podlegają).

Odznaka specjalna

Od 1939 do 1947 roku Marynarka Wojenna funkcjonowała w ramach polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, a jej skład opierał się na wydzierżawionych od Wielkiej Brytanii jednostkach, głównie niszczycielach i okrętach podwodnych. W tym czasie polskie okręty działały na Oceanie Atlantyckim oraz Morzu Śródziemnym, Północnym i Arktycznym, biorąc udział m.in. w konwojach atlantyckich i arktycznych oraz lądowaniu w Normandii.

Okres powojenny

Po II wojnie światowej do kraju powróciły jednostki pływające stanowiące własność Polski, jednak tworzona w powojennych realiach geopolitycznych Marynarka Wojenna rozwijała się w ścisłym powiązaniu ze Związkiem Radzieckim. Wszystkie istotne dla jej przyszłości decyzje podejmowane były w następstwie uzgodnień dokonywanych między Naczelnym Dowództwem WP a Naczelnym Dowództwem Armii Czerwonej^[2]. Wyrazem powiązania, a nawet całkowitego uzależnienia od Moskwy organizowanej w tych warunkach Marynarki Wojennej była pierwsza obsada jej najważniejszych stanowisk. Na czele Marynarki Wojennej stanęli obywatele Związku Radzieckiego i oficerowie radzieccy kontradmirał Nikołaj Abramow – Dowódca Marynarki Wojennej, komandor Iwan Szylingowski – Szef Sztabu Głównego MW i komandor Józef Urbanowicz – Zastępca Dowódcy Marynarki Wojennej do spraw polityczno-wychowawczych. Podobnie wszystkie kierownicze stanowiska, włącznie z prokuraturą, sądem i wszechwładnym VIII Oddziałem Informacji Wojskowej, pełnili oficerowie radzieccy. Ogółem na siedem istniejących w 1945 roku etatów admiralskich tylko dwa powierzono Polakom, jednak oni byli pod nadzorem radzieckich przełożonych. Byli to komandor Jerzy Kłossowski (szef Oddziału MW przy MON) i komandor Adam Mohuczy (Zastępca Szefa Sztabu Głównego Marynarki Wojennej)^[3].

Lata 50 XX w. były nasycone represjami okresu stalinowskiego. W sfingowanych procesach skazano bezpodstawnie stu pięćdziesięciu marynarzy, z czego ponad 20 zostało straconych (między innymi komandorzy Stanisław Mieszkowski, Jerzy Staniewicz, czy Zbigniew Przybyszewski za udział w rzekomym spisku komandorów). W więzieniu zmarł kontradmirał Adam Mohuczy, a wielu oficerom – w tym kontradmirałowi Włodzimierzowi Steyerowi, czy też komandor Bolesławowi Romanowskiemu i komandor porucznik Franciszkowi Dąbrowskiemu – zabroniono przebywania na wybrzeżu^[4].

W czasach Układu Warszawskiego Marynarka Wojenna przygotowywała się do operacji desantowej na Półwyspie Jutlandzkim, w związku z czym masowo wcielano okręty desantowe, uzupełnione o rozbudowane siły lekkie w postaci kutrów torpedowych, rakietowych oraz trałowców. Do trzonu floty zaliczały się także niszczyciele i okręty podwodne oraz samoloty myśliwskie i śmigłowce zwalczania okrętów podwodnych. Kolejne generacje uzbrojenia stanowiły jednostki pływające i statki powietrzne radzieckiej lub polskiej produkcji.

III Rzeczpospolita Polska

Od początku ostatniej dekady XX wieku trwa degradacja Marynarki Wojennej. W związku ze zmianą doktryny obronnej niemal całkowicie wycofano środki desantowe i lekkie siły uderzeniowe oraz zlikwidowano lotnictwo uderzeniowe. Od 1992 do 1995 wybudowano 3 niedozbrojone korwety rakietowo-artyleryjskie, z których jedna, ORP „Grom”, dopiero w grudniu 2007 r. została wyposażona w pociski przeciwokrętowe. W latach 2000–2005 do służby wprowadzono przestarzałe okręty podarowane przez kraje NATO fregaty rakietowe (Stany Zjednoczone) i okręty podwodne (Norwegia), które zastąpiły radzieckie jednostki tej samej generacji. Okres III Rzeczypospolitej jest okresem stałej degradacji Marynarki Wojennej połączonej z utratą możliwości bojowych i wykonywania zadań operacyjnych^[5]. Marynarka Wojenna od początku RP, lat 90 XX w. jest pominięta w zakresie priorytetów modernizacyjnych i finansowania, środki przeznaczane na MW są mniejsze niż na dużo mniej liczebne Wojska Specjalne^[5]. Od czasu przyjęcia Polski do Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego do tylko licząc do 2013 roku zlikwidowano ponad 100 okrętów bojowych i pomocniczych (62%), zaś stan osobowy Marynarki Wojennej zmniejszono o 36% do ok. 11 tys. marynarzy.

Najważniejszymi działaniami Marynarki Wojennej po 1989 były operacje na rzecz interesu wojennego USA „Pustynna Burza” (1990–1991), „Iracka Wolność” (2002–2003) oraz „Aktywny Wysiłek” (2005–2006). W 2016 po raz pierwszy dowództwo okrętu MW powierzono kobiecie^[6].

Podstawy prawne

Podstawami prawnymi utworzenia powietrznego segmentu polskich Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej są Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej oraz akty prawne niższego rzędu, w tym przede wszystkim ustawa o obronie Ojczyzny z dnia 11 marca 2022 r. (Dz.U. z 2022 r. poz. 2305). Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o obronie Ojczyzny, w skład Sił Zbrojnych wchodzą jako ich rodzaje: Wojska Lądowe, Siły Powietrzne, Marynarka Wojenna, Wojska Specjalne oraz Wojska Obrony Terytorialnej, zaś na podstawie art. 20 ust. 1 oraz art. 21 ust. 1 tej samej ustawy, jednostkami wojskowymi i związkami organizacyjnymi należącymi wcześniej do Sił Powietrznych dowodzi Dowódca Generalny Rodzajów Sił Zbrojnych wraz z Dowódcą Operacyjnym Rodzajów Sił Zbrojnych. Przepis ten nie narusza jednak postanowień prawa w zakresie cywilnego zwierzchnictwa nad Siłami Zbrojnymi przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, sprawowanego za pośrednictwem Ministra Obrony.

Zadania^[7]

Operacyjne

• zapewnienie wczesnego wykrycia symptomów zagrożenia bezpieczeństwa państwa od strony morza;
• realizacja programowych zadań szkolenia bojowego jednostek i przygotowanie sił do realizacji zadań w czasie zagrożenia i wojny;
• utrzymanie wysokiej gotowości bojowej i mobilizacyjnej do realizacji zadań osłony operacyjnej morskiej granicy państwa i polskich obszarów morskich;
• wsparcie Straży Granicznej w ochronie morskiej granicy państwowej i polskiej strefy ekonomicznej;
• udział w ratowaniu życia w polskiej strefie ratownictwa SAR (Search and Rescue) oraz ratownictwo załóg samolotów we współdziałaniu z Wojskami Lotniczymi i Obrony Powietrznej;
• zapewnienie bezpieczeństwa żeglugi na polskich obszarach morskich przez Biuro Hydrograficzne Marynarki Wojennej istniejące obecnie na zasadach instytucji i urzędu państwowego;
• demonstrowanie obecności morskiej w strefie zainteresowania państwa (32,8 tys. km² Wyłącznej Strefy Ekonomicznej i ponad 140 tys. km² obszaru zainteresowania Państwa);
• udział w ochronie ekologicznej polskich obszarów morskich;
• utrzymywanie gotowości do udziału w misjach pokojowych organizacji międzynarodowych oraz uczestniczenia w programie „Partnerstwo dla pokoju”, a także współpracy bilateralnej i multilateralnej z siłami morskimi innych państw;
• realizacja zadań polskiej morskiej racji stanu (demonstrowanie bandery, utrzymywanie więzi ze środowiskami polonijnymi).
• odparcie uderzeń przeciwnika z kierunku morskiego;
• zwalczanie sił przeciwnika w strefie obrony Marynarki Wojennej we współdziałaniu z innymi rodzajami sił zbrojnych;
• utrzymanie panowania na morzu w przybrzeżnej strefie obrony;
• udział w obronie przeciwdesantowej wybrzeża morskiego we współdziałaniu z wojskami lądowymi i wojskami lotniczymi – zwalczanie desantów morskich przeciwnika.

Sojusznicze

• zapewnienie systematycznego monitoringu sytuacji morskiej w strefie obrony i rejonach przyległych, samodzielnie i we współdziałaniu z siłami morskimi nadbałtyckich państw NATO;
• zapewnienie bezpieczeństwa żeglugi na liniach komunikacji morskiej przechodzących wzdłuż strefy obrony Marynarki Wojennej;
• utrzymywanie ciągłości funkcjonowania systemu ratownictwa morskiego w polskiej strefie odpowiedzialności SAR, zgodnie z normami międzynarodowymi i NATO;
• utrzymanie w gotowości sił i środków zdolnych do natychmiastowego reagowania w sytuacjach incydentalnych na morzu lub przeciwdziałania nagle powstałym zagrożeniom w strefie obrony, do czasu rozwinięcia sił Sojuszu;
• wydzielenie określonego składu sił okrętowych i lotnictwa morskiego do wielonarodowego zgrupowania morskich sił reagowania Sojuszu.

Organizacja

Gdynia

Hel

Kołobrzeg

Świnoujście

Legenda
Porty wojenne:
podległe 3. FO: Gdynia, Hel
podległe 8. FOW: Kołobrzeg, Świnoujście

• Dowództwo Operacyjne Rodzajów Sił Zbrojnych w Warszawie
  • Centrum Operacji Morskich – Dowództwo Komponentu Morskiego w Gdyni
• Dowództwo Generalne Rodzajów Sił Zbrojnych w Warszawie
  • 3 Flotylla Okrętów w Gdyni^[8]
    • dywizjon Okrętów Podwodnych w Gdyni
    • dywizjon Okrętów Bojowych w Gdyni
    • dywizjon Okrętów Wsparcia w Gdyni
    • dywizjon Zabezpieczenia Hydrograficznego w Gdyni
    • grupa Okrętów Rozpoznawczych w Gdyni
    • dywizjon Pomocniczych Jednostek Pływających w Gdyni
    • Morska Jednostka Rakietowa w Siemirowicach
    • 9 Dywizjon Przeciwlotniczy w Ustce
    • 43 Batalion Saperów w Rozewiu
    • Komenda Portu Wojennego w Gdyni
    • Ośrodek Szkolenia Żeglarskiego Marynarki Wojennej w Gdyni
    • okręt muzeum ORP Błyskawica
    • Zespół Redakcyjno-Wydawniczy MW
    • Klub Marynarki Wojennej „Riwiera” w Gdyni
    • Poligon Kontrolno-Pomiarowy MW
  • 8 Flotylla Obrony Wybrzeża w Świnoujściu^[9]
    • 2 dywizjon Okrętów Transportowo-Minowych w Świnoujściu
    • 12 dywizjon Trałowców w Świnoujściu
    • 13 dywizjon Trałowców w Gdyni
    • 8 Batalion Saperów w Dziwnowie
    • 8 Dywizjon Przeciwlotniczy w Dziwnowie
    • Komenda Portu Wojennego w Świnoujściu
    • Klub 8 FOW
  • Brygada Lotnictwa Marynarki Wojennej w Gdyni^[10]
    • 43 Baza Lotnictwa Morskiego w Gdyni
    • 44 Baza Lotnictwa Morskiego w Siemirowicach
    • Akademia Marynarki Wojennej w Gdyni
  • Biuro Hydrograficzne Marynarki Wojennej w Gdyni
  • 6 Ośrodek Radioelektroniczny w Gdyni
  • Centrum Szkolenia Marynarki Wojennej w Ustce
    • Szkoła Podoficerska Marynarki Wojennej w Ustce
    • Ośrodek Szkolenia Nurków i Płetwonurków Wojska Polskiego w Gdyni
    • Orkiestra Reprezentacyjna Marynarki Wojennej Rzeczypospolitej Polskiej w Gdyni

Dowództwo

Z dniem 1 stycznia 2014 na podstawie ustawy o zmianie ustawy o urzędzie Ministra Obrony Narodowej oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2013 r. poz. 852) dowództwo uległo likwidacji, a jego zadania przejęło Dowództwo Generalne Rodzajów Sił Zbrojnych.

Marynarką Wojenną dowodził Dowódca Marynarki Wojennej, który wykonywał swoje zadania przy pomocy Dowództwa Marynarki Wojennej.

• Dowódca Marynarki Wojennej – wakat
• Szef Sztabu – zastępca dowódcy – wakat
• Szef Szkolenia – wakat

Uzbrojenie i wyposażenie

Okręty

Okręt jest to jednostka pływająca należąca do Marynarki Wojennej, nosząca należną jej banderę Marynarki Wojennej, dowodzona przez oficera Marynarki Wojennej wpisanego na listę oficerów, posiadająca załogę podlegającą dyscyplinie wojskowej^[11].

Okręty Marynarki Wojennej podlegają wyłącznie władzom Rzeczypospolitej Polskiej i posiadają immunitet^[11]. Poza wyjątkami wskazanymi w ratyfikowanych przez Rzeczpospolitą Polską przepisach prawa międzynarodowego organy obcego państwa nie mogą wykonywać w stosunku do okrętów aktów władczych ani ingerować w ich życie wewnętrzne. Wszelkie próby ingerencji stosunku do okrętów powinny być zdecydowanie odparte, a w razie zagrożenia życia załogi, bądź siłowego naruszenia immunitetu przysługującego okrętowi należy postępować zgodnie z zasadami użycia siły (ang. „Rules Of Engagement”) oraz przepisami prawa międzynarodowego^[11]. Wyjątek stanowi udział w składzie sił sojuszniczych, w stosunku do których obowiązują dokumenty sojusznicze, pod warunkiem, że nie są sprzeczne z przepisami narodowymi. Na obcych wodach wewnętrznych, morzach terytorialnych i w strefach ekonomicznych oraz w portach zagranicznych jednostki pływające MW zobowiązane są do przestrzegania przepisów lokalnych państwa nadbrzeżnego.

Okręty bojowe

Okręty bojowe - jednostki bojowe przeznaczone do wykonywania zadań bojowych (np. rakietowych, artyleryjskich, torpedowych) oraz walki z przeciwnikiem. Okręty bojowe w Polsce noszą banderę wojenną i są upoważnione do noszenia prefiksu ORP przed nazwą.^[12]

Okręty specjalne

Okręty specjalne - zaadoptowane lub specjalnie skonstruowane jednostki przeznaczone do wykonywania zadań (np. rozpoznawczych, szkolnych, hydrograficznych) w ramach zabezpieczenia działań całej MW. Okręty specjalne w Polsce noszą noszą banderę wojenną i są uprawnione do noszenia prefiksu ORP przed nazwą.^[13]

Zdjęcie	Nazwa	Typ	Numer	Wyporność [t]	Służba od	Uwagi
	Fregaty
	ORP Gen. K. Pułaski ORP Gen. T. Kościuszko	Oliver Hazard Perry[14]	272 273	3658	2000 2002	Okręty zostały przejęte od US Navy. ORP Gen. K. Pułaski zwodowany w 1979. ORP Gen. T. Kościuszko zwodowany w 1978. Przeznaczony do zastąpienia przez zamówione fregaty projektu Miecznik[15]
	Korwety
	ORP Kaszub	proj. 620[16]	240	1090	1987	Korweta zwalczania okrętów podwodnych.
	ORP Ślązak	proj. 621M	241	2200	2019	Budowany pierwotnie jako korweta wielozadaniowa, ukończony jako korweta patrolowa.
	Małe okręty rakietowe
	ORP Orkan ORP Piorun ORP Grom	proj. 660M (Orkan)[17]	421 422 423	369	1992 1994 1995
	Okręty podwodne
	ORP Orzeł	proj. 877 Paltus (NATO: Kilo)[18]	291	2460 nawodna 3180 podwodna	1986
	Niszczyciele min
	ORP Kormoran ORP Albatros ORP Mewa	proj. 258 (Kormoran II)	601 602 603	830	2017 2022 2023	Podpisano umowę na dostarczenie trzech kolejnych niszczycieli min typu Kormoran II (projektu 258) dla Marynarki Wojennej RP wraz z pakietami wsparcia logistycznego. Zamówione jednostki mają zostać dostarczone w latach 2026–2027[19].
	Trałowce
	ORP Gopło	proj. 207DM (Gopło)[20]	630	225	1982
	ORP Gardno ORP Bukowo ORP Dąbie ORP Jamno ORP Mielno ORP Wicko ORP Resko ORP Sarbsko ORP Necko ORP Nakło ORP Drużno ORP Hańcza	projektu 207P (Gardno)	631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642	216	1984 1985 1986 1986 1987 1987 1988 1988 1989 1990 1990 1991
	ORP Mamry ORP Wigry ORP Śniardwy ORP Wdzydze	proj. 207M (Mamry)[21]	643 644 645 646	216	1992 1993 1994 1994
	Okręty transportowo-minowe
	ORP Lublin ORP Gniezno ORP Kraków ORP Poznań ORP Toruń	proj. 767 (Lublin)[22]	821 822 823 824 825	1745	1989 1990 1990 1991 1991
	Kutry transportowe
	KTr 851 KTr 852 KTr 853	proj. 716[23]	851 852 853	176	1988 1991 1991
Okręty specjalne
	Okręty dowodzenia
	ORP Kontradmirał Xawery Czernicki[24]	proj. 890	511	2390	2001	Zwodowany w 1991 jako pływająca stacja demagnetyzacyjna. W latach 2001–2008 okręt wsparcia logistycznego. Okręt przeszedł remont i modernizację w latach 2019–2021[25].
	Zbiornikowce
	ORP Bałtyk[26]	proj. ZP-1200	Z-1	3050	1991	Wyremontowany i zmodernizowany w 2016 roku[27].
	Okręty rozpoznania radioelektronicznego
	ORP Nawigator ORP Hydrograf	proj. 863 (Nawigator)[28]	262 263	1675	1975 1976	Przeznaczony do zastąpienia przez zamówione okręty projektu Delfin[29]
	Okręty ratownicze
	ORP Piast ORP Lech	proj. 570 (Piast)[30]	281 282	1810	1974 1974	ORP Piast został wyremontowany w 2024 roku[31].
	ORP Zbyszko ORP Maćko	proj. 5002 (Zbyszko)[32]	R-14 R-15	374	1991 1992	Oba zostały zmodernizowane w 2016 roku[33].
	Okręty hydrograficzne
	ORP Heweliusz ORP Arctowski	proj. 874 (Heweliusz)[34]	265 266	1145	1982 1982	ORP Arctowski został wyremontowany i zmodernizowany w 2022 roku[35].
	Okręty szkolne
	ORP Iskra	barkentyna proj. B79/II	253	498	1982
	ORP Wodnik[36]	proj. 888 (Wodnik)	251	1800	1976	Wyremontowany i zmodernizowany w 2020 roku[37].
	Okręty-muzeum
	ORP Błyskawica	Grom	H34	2782	1937	W służbie liniowej do 1975, okręt-muzeum od 1976.

Pomocnicze jednostki pływające i bazowe środki pływające

Pomocnicza jednostka pływająca (PJP) w Marynarce Wojennej jest rodzajem okrętu nieuprawnionego do noszenia bandery wojennej i używania prefiksu ORP przed nazwą, zazwyczaj pełniąca pomocniczą rolę w stosunku do okrętów bojowych oraz specjalnych. Okręty te noszą banderę PJP.

Bazowe środki pływające (BŚP) to jednostki pływające o charakterze pomocniczym przeznaczone do obsługi i zabezpieczenia okrętów bojowych, specjalnych oraz pomocniczych jednostek pływających.^[38]

Zdjęcie	Nazwa	Typ	Wyporność (t)	Służba od	Uwagi
	Holowniki
	H-11 Bolko[39] H-12 Semko[40] H-13 Przemko[41] H-1 Gniewko[42] H-2 Mieszko[43] H-3 Leszko[44]	proj. B860	490	2020 2020 2021 2020 2020 2021
	H-6[45] H-8[45]	proj. H-960	332	1992 1993
	H-4[46] H-5[46] H-7[46]	proj. H-900/II	218	1980 1981 1981
	H-9[47] H-10[47]	proj. B820	153	1993
	Zbiornikowce
	Z-8[48]	proj. B-199	1225	1970
	Stacje demagnetyzacyjne
	SD-11[49] SD-13[49]	proj. B208	595	1971 1972
	Kutry
	K-4[50] K-10[50]	proj. 4234	46,0	1989	Kutry hydrograficzne[51].
	K-5 K-7 K-9	proj. 4142	45,0	1988 1988 1989	Kutry transportowo-pasażerskie. Przeznaczone do transportu ładunków i ludzi w portach i redach[52].
	K-20 K-21	proj. KH-K	12,25	1989 1990	Kutry holowniczo-komunikacyjne. Przeznaczone do obsługi pomostów pływających i prowadzenia prac holowniczych[53].
	Motorówki
	MH-1 MH-2 MH-3 MH-4	Wildcat 40	18,5	2015	Motorówki hydrograficzne[54].
	M-12 M-21 M-22	proj. M35/MW	28,6	1983 1983 1984	Motorówki cumownicze. Przeznaczone do prac manewrowych i holowniczych w portach[55].
	M-25 M-26	proj. Delfin		1971	Motorówki pomiarowe , bazują w Gdyni.
	M-34 Demon	proj. Conrad 1220M		1982	Motorówka regatowa (bazuje w Gdyni).
	Poławiacz torped
	K-8[56]	typ Kormoran	133	1971	Przeznaczony do poławiania torped z wody[57].
	Barki
	B-7	9235	615	1961	Służy do zbierania odpadów ropopochodnych z okrętów.
	B-3	BPZ-500A/MW		1988	Służy do przechowywania paliwa.
	B-11	BZ800		1979	Służy do przechowywania paliwa.

Jachty i łodzie szkolne oraz specjalne

Jachty i łodzie żaglowe motorowe służące do szkolenia kadry MW stacjonują w Ośrodku Szkolenia Żeglarskiego MW, Jacht Klubie MW "Kotwica" oraz Akademii MW. Jachty Marynarki Wojennej także biorą udział w regatach^[58].

Motorówki szkolne oraz specjalne MW:^[59]

• "M-34" "Demon" (wymieniony w PJP)
• "Dragon II"
• "S-10500K"
• "S-7500K/1"
• "S-7500K/2"
• "S-5200/1"
• "S-5200/2"
• Ponton "Zodiak"
• "Kraken"^[60]
• "Nurek"^[61]
• "Homar - 1"^[62]
• "Homar - 2"^[63]

nazwa	typ/projekt	służba od	długość	armator
Jachty pełnomorskie
"Hetman"[64]	Rassmusen	1937	15,50	Ośrodek Szkolenia Żeglarskiego MW
"Tornado II"[65]	Delphia 47	2013	14,10	Ośrodek Szkolenia Żeglarskiego MW
"Gdańsk"[66]		od 1996 do 2017		Ośrodek Szkolenia Żeglarskiego MW
"Gdynia"[67]	Delphia 40	2007	11,95	Ośrodek Szkolenia Żeglarskiego MW
"Rumia"[68]	Delphia 40.2	2008	11,95	Ośrodek Szkolenia Żeglarskiego MW
"Reda"[69]	Delphia 40.2	2008	11,95	Ośrodek Szkolenia Żeglarskiego MW
"Wejcherowo"[70]	Delphia 40.2	2008	11,95	Ośrodek Szkolenia Żeglarskiego MW
"Hel"[71]		od 1996 do 2017		Ośrodek Szkolenia Żeglarskiego MW
"Jastarnia"[72]		od 1996 do 2017		Ośrodek Szkolenia Żeglarskiego MW
"Ustka"[73]	Delphia 40.3	2014	11,95	Ośrodek Szkolenia Żeglarskiego MW
"Władysławowo"[74]	Delphia 40.3	2014	11,95	Ośrodek Szkolenia Żeglarskiego MW
"Sopot"[75]	Delphia 40	2007	11,95	Ośrodek Szkolenia Żeglarskiego MW
"Legia"[76]	kercz + opal	1968	14,30	JKMW "Kotwica"
"Tornado"[77]	Conrad 54	1974	16,70	JKMW "Kotwica"
"Sarmata II"[78]	TMS 11.50	1992	11,56	JKMW "Kotwica"
"Trefl"[79]	Carter 30	1976	9,13	JKMW "Kotwica"
"Hadar"[80]	Peterson 45	1980	13,25	JKMW "Kotwica"
"Nauticus"[81]	Peterson 45	1980	13,25	JKMW "Kotwica"
"Admirał Dickman"[82]	Delphia 40	2007	11,95	Akademia MW
Jachty przybżerzne
"Chylonia"[83]	Delphia 28	2007	8,80	Ośrodek Szkolenia Żeglarskiego MW
"Oksywie"[84]	Delphia 28	2007	8,80	Ośrodek Szkolenia Żeglarskiego MW
"Redłowo"[85]	Delphia 28	2007	8,80	Ośrodek Szkolenia Żeglarskiego MW
"Karwiny"[86]	Delphia 28	2007	8,80	Ośrodek Szkolenia Żeglarskiego MW
"Witomino"[87]	Delphia 28	2007	8,80	Ośrodek Szkolenia Żeglarskiego MW
"Caro II"[88]	Peterson 760T	1980	7,60	JKMW "Kotwica"
"Turkus"[89]	slup	1977	7,26	JKMW "Kotwica"
"Topaz"[90]	slup	1976	7,26	JKMW "Kotwica"
"Dobosz"[91]	Peterson 760R	1982	7,60	JKMW "Kotwica"
"Kier"[92]	Conrad 777	1992	7,77	JKMW "Kotwica"

Lotnictwo Marynarki Wojennej

Zdjęcie	Nazwa	Pochodzenie	Liczba	Numery maszyn	Służba od	Uwagi
	Samoloty
	PZL M28B 1E Bryza	Polska	2	0404 0405	2001(1988) 2001(1988)[93]	Samoloty monitoringu ekologicznego. Pierwotnie były transportowe (M-28B Bryza-1TD), w 2001 zmodernizowane (M-28B Bryza-1E)[94]. 44 Baza Lotnictwa Morskiego[95].
	PZL M28B 1R Bryza	Polska	7	1022 1008 1017 1006 1114 1115 1116	1994 1999 1999 2000 2000 2000 2000[93]	Samoloty rozpoznawczo-patrolowe. Służba od 1994[96]. 44 Baza Lotnictwa Morskiego[95].
	PZL M28B 1RM Bryza Bis	Polska	1	0810	2008(1999)	Samoloty rozpoznawczo-patrolowe. Pierwotnie samolot o numerze 0810 wykorzystywany był w wersji M-28B Bryza-1R. W 2008 samolot został zmodernizowany do wersji M-28B Bryza-1RM bis[96]. 44 Baza Lotnictwa Morskiego[95].
	PZL An-28TD Bryza M28B Bryza	Polska	4	1117 1118 0723 1003	2001 2002 2012 2012	Samoloty transportowe. Numery 1117 i 1118 weszły do służby w 2001 i 2002, a numery 1003 i 0723 w 2012[97]. 43 Baza Lotnictwa Morskiego[95].
	Śmigłowce
	Mi-2D Mi-2R	ZSRR  Polska	4	5245 5348 5830 5828[98]	?(1977) 2010(1978) 2010(1978) 2010(1978)	Śmigłowce szkoleniowe i transportowo-łącznikowe. Najdłużej w MW eksploatowany jest śmigłowiec z numerem 5245. Trzy pozostałe przejęte od SP w 2010[99]. 2 szt. w 43 Bazie Lotnictwa Morskiego oraz 2 szt. w 44 Bazie Lotnictwa Morskiego[95].
	PZL W-3WARM Anakonda	Polska	8	0209 0304 0505 0506 0511 0813 0815 0906	1989 1989 1992 1992 1993 1998 1998 2002	Śmiglowce SAR. 6 szt. w 43 Bazie Lotnictwa Morskiego oraz 2 szt. w 44 Bazie Lotnictwa Morskiego[95].
	Kaman SH-2G Super Seasprite	Stany Zjednoczone	4	3543 3544 3545 3546	2002, 2003	Śmigłowce ASW. Wyprodukowane w 1992–1993, przejęte od US wraz z fregatami typu OHP w 2002 i 2003[100]. 43 Baza Lotnictwa Morskiego[95]. Docelowo (zakończenie wsparcia przez producenta i znaczne zużycie) będą zastąpione przez 4–8 szt. w ramach programu Kondor[101].
	Mi-14PŁ	ZSRR	3	1008 1010 1011	1981[102][103]	Śmigłowce ASW. W służbie od 1981. W 2018 rozpoczęto procedurę wydłużenia resursów dla wszystkich maszyn[104]. 44 Baza Lotnictwa Morskiego[95]. Docelowo będą zastąpione przez AW101[105].
	Mi-14PŁ/R	ZSRR	1	1009	2011(1981)[106][103]	Śmiglowce SAR, Mi-14PŁ przebudowane do wersji ratowniczej[107]. 44 Baza Lotnictwa Morskiego[95].
	Leonardo AW101	Wielka Brytania  Włochy	4		2023	Śmigłowce ASW/CSAR. Umowa 2019, dostawy 2023[108]. 44 Baza Lotnictwa Morskiego.

Broń przeciwlotnicza

Zdjęcie	Nazwa	Pochodzenie	Liczba	Uwagi	Przypisy
	armata przeciwlotnicza S-60MB	ZSRR  Polska		Wariant zmodernizowany. 4 armaty w każdej baterii.	[109][110][111]
	armata przeciwlotnicza ZU-23-2	ZSRR  Polska			[112]
	PPZR Grom	Polska			[109]

Stacje radiolokacyjne i systemy dowodzenia

Zdjęcie	Nazwa	Pochodzenie	Liczba	Uwagi	Przypisy
	NUR-22-N (3D)	Polska	3	Radiolokacyjna stacja wstępnego poszukiwania, po jednej sztuce na wyposażeniu 8 Dywizjonu Przeciwlotniczego, 9 Dywizjonu Przeciwlotniczego oraz Morskiej Jednostki Rakietowej	[113][114][115][116]
	TRS-15 Odra C	Polska	2	Stacja radiolokacyjna przeznaczona do wykrywania celów morskich o zasięgu do 50 km, na wyposażeniu Morskiej Jednostki Rakietowej	[117][118]
	Radary mobilne RM-100	Polska	3	Trudno wykrywalna, mobilna stacja radiolokacyjna RM-100, przeznaczona do wykrywania i automatycznego śledzenia celów nawodnych oraz określania ich współrzędnych	[119][120][121][122][123]
	Wozy dowodzenia i kierowania ogniem WD-95	Polska		Wozy dowodzenia systemu Blenda, na wyposażeniu dywizjonów przeciwlotniczych Marynarki Wojennej i baterii baz lotnictwa morskiego. 3 wozy w każdym dywizjonie i 1 w każdej baterii.	[111]
	Łowcza-3KN	Polska		Mobilne stanowisko dowodzenia obroną przeciwlotniczą	[124][125]
	Zestawy REGA-4	Polska		Zestaw automatyzacji dowodzenia dla dowódców drużyn przeciwlotniczych, zestawów artyleryjskich, holowanych i przewożonych oraz przenośnych zestawów rakietowych, na wyposażeniu dywizjonów przeciwlotniczych Marynarki Wojennej	[109][126]
	GCA-2000/GCA-2000M	Stany Zjednoczone	3	Radiolokacyjne systemy precyzyjnego wspomagania lądowania (PAR). Dla całości SZRP zakupiono 5 stacji w wersji GCA-2000 oraz 9 w wersji GCA-2000M. Na wyposażeniu lotnisk Brygady Lotnictwa Marynarki Wojennej.	[127][128][129]
	Zestawy WD-2001 Rega-1	Polska		Wóz dowodzenia baterii przeciwlotniczej na podwoziu samochodu terenowego Honker, na wyposażeniu Morskiej Jednostki Rakietowej	[112][130]

Morska Jednostka Rakietowa

Zdjęcie	Nazwa	Pochodzenie	Liczba	Struktura	Opis	Uwagi	Przypisy
	Naval Strike Missile	Norwegia	72 pociski	Dwa dywizjony ogniowe, łącznie 12 wyrzutni	przeciwokrętowy pocisk manewrujący	Każdy dywizjon ogniowy składa się z 6 wyrzutni, każda wyrzutnia posiada po 4 kontenery z pociskami NSM. Ograniczona możliwość zwalczania celów lądowych W 2023 roku zamówiono kolejne 2 dywizjony ogniowe wraz z kilkuset pociskami[131]	[132][133][134][135][136]

Symbole i insygnia

Bandery i flagi

Każda jednostka pływająca, wchodząca w skład Marynarki Wojennej, nosi należną jej banderę wojenną. Bandera wojenna przysługuje jednostce pływającej od daty wcielenia w skład Marynarki Wojennej do daty skreślenia z jej składu. Bandera wojenna podniesiona na jednostce pływającej jest znakiem przynależności tej jednostki do Marynarki Wojennej. W żadnym wypadku nie wolno opuścić bandery przed przeciwnikiem^[11]. Jeśli w czasie walki bandera zostanie zestrzelona lub zniszczona, natychmiast podnosi się następną. Okręt podwodny nie nosi bandery w położeniu podwodnym. Bandery i proporce podnoszone są na jednostkach pływających zgodnie z ceremoniałem morskim. Podobną rolę do bander pełnią w dowództwach, jednostkach wojskowych i na lotniskach flagi marynarki wojennej oraz lotnisk i lądowisk.

• Bandery i flagi MW
• 
  Bandera wojenna
• 
  Proporzec
• 
  Bandera pjp
• 
  Bandera Jacht Klubu MW „Kotwica”
• 
  Flaga Marynarki Wojennej
• 
  Flaga lotnisk MW

Znaki funkcyjne

Flagi i proporce funkcyjne podnosi się na okrętach i pomocniczych jednostkach pływających, gdy na ich pokładzie przebywa osoba, której przysługuje odpowiedni znak.

• Znaki funkcyjne MW
• 
  Proporzec Prezydenta RP
• 
  Flaga
  Ministra ON
• 
  Flaga
  marsz. Polski
• 
  Flaga
  Szefa SG WP
• 
  Flaga Dowódcy MW^[a]
• 
  Flaga adm.
• 
  Flaga Dowódcy Generalnego RSZ
• 
  Flaga adm. fl.
• 
  Flaga wadm.
• 
  Flaga kadm.
• 
  Flaga gen.
• 
  Proporzec Szefa Sztabu MW^[a]
• 
  Proporzec dowódcy flotylli okrętów
• 
  Proporzec dowódcy dywizjonu okrętów
• 
  Proporzec dowódcy grupy okrętów
• 
  Znak dowódcy okrętu

Mundury

Zobacz też

Zobacz multimedia związane z tematem: Marynarka Wojenna

• Polska Marynarka Handlowa
• obrona Wybrzeża w kampanii wrześniowej 1939
• Marynarka Wojenna (II RP)
• Polska Marynarka Wojenna
• Historia Marynarki Wojennej
• Okręty Marynarki Wojennej wycofane po 1947 roku
• Okręty Marynarki Wojennej wycofane do 1946 roku

Uwagi

1. Zniesiona 1 stycznia 2014 (Dz.U. z 2013 r. poz. 1636).

Przypisy

1. prezentacji Informacje o budżecie resortu Obrony Narodowej, gov.pl, luty 2022, slajd 13.
2. Nawrot 2011 ↓, s. 11.
3. Nawrot 2011 ↓, s. 12.
4. MON: Historia MW, PRL.
5. PLP: Degradacja MW.
6. „Głos Szczeciński” – 30 listopada 2016, 1 grudnia 2016.
7. Zadania [online], Wojsko-Polskie.pl [dostęp 2021-12-08]  (pol.).
8. Jednostki podległe [online], Wojsko-Polskie.pl [dostęp 2021-12-08]  (pol.).
9. Struktura [online], Wojsko-Polskie.pl [dostęp 2021-12-08]  (pol.).
10. Strona główna [online], Wojsko-Polskie.pl [dostęp 2021-12-08]  (pol.).
11. Regulamin służby na okrętach Marynarki Wojennej. Marynarka Wojenna. s. 7. [dostęp 2012-10-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-08-06)].
12. Modrzewski (red.) 1987 ↓, strona. 447.  Tylko tytuł Brak numerów stron w książce
13. Marian Laprus (red.): Leksykon wiedzy wojskowej. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1979, s. 277. ISBN 83-11-06229-3 . Tylko tytuł ISBN w tytule Brak numerów stron w książce
14. Fregata [online], Wojsko-Polskie.pl [dostęp 2020-05-13]  (pol.).
15. Rusza budowa pierwszej fregaty MIECZNIK [online], www.wojsko-polskie.pl [dostęp 2024-02-29] .
16. Marynarka Wojenna [online], archiwum.mw.wp.mil.pl [dostęp 2020-05-13] .
17. Małe okręty rakietowe typu ORKAN. mw.mil.pl. [dostęp 2012-05-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-05-13)]. (pol.).
18. Marynarka Wojenna [online], archiwum.mw.wp.mil.pl [dostęp 2020-05-13] .
19. TomaszT. Dmitruk TomaszT., Trzy dodatkowe niszczyciele min typu Kormoran II zamówione [online], 26 czerwca 2022 .
20. Marynarka Wojenna [online], archiwum.mw.wp.mil.pl [dostęp 2020-05-13] .
21. Marynarka Wojenna [online], archiwum.mw.wp.mil.pl [dostęp 2020-05-13] .
22. Marynarka Wojenna [online], archiwum.mw.wp.mil.pl [dostęp 2020-05-13] .
23. Kutry transportowe [online], Wojsko-Polskie.pl [dostęp 2020-04-26]  (pol.).
24. Marynarka Wojenna [online], archiwum.mw.wp.mil.pl [dostęp 2020-05-13] .
25. „Czernicki” wraca po remoncie do służby – Defence24 [online], www.defence24.pl [dostęp 2021-02-05] .
26. Marynarka Wojenna [online], archiwum.mw.wp.mil.pl [dostęp 2020-05-13] .
27. ORP „Bałtyk” prawie jak nowy [online], polska-zbrojna.pl [dostęp 2020-04-26] .
28. Marynarka Wojenna [online], archiwum.mw.wp.mil.pl [dostęp 2020-05-13] .
29. Początek budowy pierwszego okrętu rozpoznania radioelektronicznego [online], www.wojsko-polskie.pl [dostęp 2024-02-29] .
30. Marynarka Wojenna [online], archiwum.mw.wp.mil.pl [dostęp 2020-05-13] .
31. ŁukaszŁ. Pacholski ŁukaszŁ., ORP Piast wraca do służby [online], Wydawnictwo militarne ZBIAM, 13 czerwca 2024 [dostęp 2024-06-13]  (pol.).
32. Marynarka Wojenna [online], archiwum.mw.wp.mil.pl [dostęp 2020-05-13] .
33. „Zbyszko” i „Maćko” – prawie jak nowi [online], polska-zbrojna.pl [dostęp 2021-04-11] .
34. Marynarka Wojenna [online], archiwum.mw.wp.mil.pl [dostęp 2020-05-13] .
35. ORP Arctowski wrócił do służby po remoncie [online], defence24.pl [dostęp 2022-04-08]  (pol.).
36. Marynarka Wojenna [online], archiwum.mw.wp.mil.pl [dostęp 2020-05-13] .
37. Zmodernizowany „Wodnik” powrócił do służby – Defence24 [online], www.defence24.pl [dostęp 2020-12-11] .
38. Pomocnicze Jednostki Pływające - Polska Marynarka Wojenna [online] [dostęp 2024-11-25] .
39. Uroczystość pierwszego podniesienia bandery na Holowniku H-11 Bolko [online], Wojsko-Polskie.pl [dostęp 2021-03-10]  (pol.).
40. Uroczystość pierwszego podniesienia bandery na Holowniku H-12 Semko [online], Wojsko-Polskie.pl [dostęp 2021-03-10]  (pol.).
41. Święto Marynarki Wojennej w 8 Flotylli Obrony Wybrzeża. Nowy holownik podniósł banderę – Defence24 [online], www.defence24.pl [dostęp 2021-06-27] .
42. Uroczystość pierwszego podniesienia bandery na holowniku H-1 Gniewko [online], Wojsko-Polskie.pl [dostęp 2021-03-10]  (pol.).
43. Uroczystość pierwszego podniesienia bandery na holowniku H-2 Mieszko [online], Wojsko-Polskie.pl [dostęp 2021-03-10]  (pol.).
44. Uroczystość pierwszego podniesienia bandery na holowniku H-3 Leszko [online], Wojsko-Polskie.pl [dostęp 2021-03-10]  (pol.).
45. H-8 – holownik uniwersalny Marynarki Wojennej [online], www.graptolite.net [dostęp 2021-03-10] .
46. Mistrzowie drugiego planu [online], Wydawnictwo militarne ZBIAM [dostęp 2021-01-29]  (pol.).
47. StanisławS. Biela StanisławS., Holowniki redowo-portowe typu B 820 [online] .
48. Marynarka Wojenna chce kupić zbiornikowce [online], trojmiasto.pl, 18 czerwca 2016 [dostęp 2021-01-29]  (pol.).
49. Sześciu chętnych na nowy okręt Marynarki Wojennej – Defence24 [online], www.defence24.pl [dostęp 2021-01-29] .
50. Grupa Kutrów i Motorówek dywizjonu Zabezpieczenia Hydrograficznego Marynarki Wojennej RP. – Nasz Bałtyk – morskie czasopismo [online], www.naszbaltyk.com [dostęp 2021-01-29] .
51. Ciślak 1995 ↓, s. 173.
52. Ciślak 1995 ↓, s. 172.
53. Ciślak 1995 ↓, s. 166–167.
54. Ciślak 2015 ↓, s. 20–21.
55. Ciślak 1995 ↓, s. 178.
56. Pierwsza kobieta-dowódca zespołu okrętów w Marynarce Wojennej [online], trojmiasto.pl, 14 lutego 2017 [dostęp 2021-01-29]  (pol.).
57. Ciślak 1995 ↓, s. 168.
58. AL /A./ REL AL /A./, Zakończenie 57. sezonu żeglarskiego w Marynarce Wojennej | PortalMorski.pl [online], www.portalmorski.pl [dostęp 2024-11-26]  (pol.).
59. ALFAA. BRAVO ALFAA., 70 lat Ośrodka Szkolenia Żeglarskiego Marynarki Wojennej [online], GospodarkaMorska.pl - portal morski, portal gospodarczy [dostęp 2024-11-26]  (pol.).
60. ALFAA. BRAVO ALFAA., Nowa łódź typu RIB w Akademii Marynarki Wojennej - GospodarkaMorska.pl [online], GospodarkaMorska.pl - portal morski, portal gospodarczy [dostęp 2024-12-08]  (pol.).
61. Motorówka Nurek - Forum Okrętów Wojennych [online], fow.pl [dostęp 2024-12-07] .
62. TomaszT. Grotnik TomaszT., Hydrograficzny Homar-2 dla Marynarki Wojennej [online], Wydawnictwo militarne ZBIAM, 1 listopada 2022 [dostęp 2024-12-07]  (pol.).
63. y, Mobilny Zestaw Hydrograficzny HOMAR-2 – Wsparcie dla Marynarki Wojennej RP [online], Portal Stoczniowy, 14 grudnia 2023 [dostęp 2024-12-10] .
64. s/y Hetman – Próchno i Rdza [online] [dostęp 2024-11-26]  (pol.).
65. Tornado II | The Tall Ships Races 2024 [online], tallships.szczecin.eu [dostęp 2024-11-26] .
66. ALFAA. BRAVO ALFAA., 70 lat Ośrodka Szkolenia Żeglarskiego Marynarki Wojennej [online], GospodarkaMorska.pl - portal morski, portal gospodarczy [dostęp 2024-11-26]  (pol.).
67. Jacht s/y Gdynia [online], www.rejsuj.pl [dostęp 2024-11-26] .
68. Jacht s/y Rumia, rejsuj.pl  (pol.).url
69. Jacht s/y Reda [online], www.rejsuj.pl [dostęp 2024-11-26] .
70. Jacht s/y Wejherowo [online], www.rejsuj.pl [dostęp 2024-11-26] .
71. ALFAA. BRAVO ALFAA., 70 lat Ośrodka Szkolenia Żeglarskiego Marynarki Wojennej [online], GospodarkaMorska.pl - portal morski, portal gospodarczy [dostęp 2024-11-26]  (pol.).
72. ALFAA. BRAVO ALFAA., 70 lat Ośrodka Szkolenia Żeglarskiego Marynarki Wojennej [online], GospodarkaMorska.pl - portal morski, portal gospodarczy [dostęp 2024-11-26]  (pol.).
73. HubertH. Bierndgarski HubertH., Marynarka Wojenna ma nowy jacht szkoleniowy. Nazywa się „Ustka”, ustka24.info, 12 maja 2014  (pol.).url
74. Jacht s/y Władysławowo [online], www.rejsuj.pl [dostęp 2024-11-26] .
75. Jacht s/y Sopot [online], www.rejsuj.pl [dostęp 2024-11-26] .
76. Nasze jachty [online], JKMW [dostęp 2024-11-26]  (pol.).
77. Nasze jachty [online], JKMW [dostęp 2024-11-26]  (pol.).
78. Nasze jachty [online], JKMW [dostęp 2024-11-26]  (pol.).
79. Nasze jachty [online], JKMW [dostęp 2024-11-26]  (pol.).
80. Nasze jachty [online], JKMW [dostęp 2024-11-26]  (pol.).
81. Nasze jachty [online], JKMW [dostęp 2024-11-26]  (pol.).
82. TomaszT. Chudzyński TomaszT., Na pokładzie s/y „Admirał Dickman” z Gdyni do Nowego Świata. Morzem do przekopu Mierzei Wiślanej, dziennikbaltycki.pl, 14 października 2022  (pol.).url
83. Jacht s/y Chylonia [online], www.rejsuj.pl [dostęp 2024-11-26] .
84. Jacht s/y Oksywie [online], www.rejsuj.pl [dostęp 2024-11-26] .
85. Portal żeglarski - aktualności, rejsy morskie, czarter jachtów, regaty - Tawerna Skipperów [online], www.tawernaskipperow.pl [dostęp 2024-11-26] .
86. Portal żeglarski - aktualności, rejsy morskie, czarter jachtów, regaty - Tawerna Skipperów [online], www.tawernaskipperow.pl [dostęp 2024-11-26] .
87. Portal żeglarski - aktualności, rejsy morskie, czarter jachtów, regaty - Tawerna Skipperów [online], www.tawernaskipperow.pl [dostęp 2024-11-26] .
88. Nasze jachty [online], JKMW [dostęp 2024-11-26]  (pol.).
89. Nasze jachty [online], JKMW [dostęp 2024-11-26]  (pol.).
90. Nasze jachty [online], JKMW [dostęp 2024-11-26]  (pol.).
91. Nasze jachty [online], JKMW [dostęp 2024-11-26]  (pol.).
92. Nasze jachty [online], JKMW [dostęp 2024-11-26]  (pol.).
93. PZL M28B Bryza w Wojsku Polskim [online], Gdzie zaczyna się wojsko…, 8 października 2010 [dostęp 2020-05-12]  (pol.).
94. Samolot monitoringu ekologicznego An-28E. Gdyńska Brygada Lotnictwa Marynarki Wojennej. [dostęp 2017-05-04]. (pol.).
95. Strona główna [online], Wojsko-Polskie.pl [dostęp 2020-07-21]  (pol.).
96. Samolot patrolowo-rozpoznawczy An-28B1R. Gdyńska Brygada Lotnictwa Marynarki Wojennej. [dostęp 2017-05-04]. (pol.).
97. Samolot transportowy An-28TD. Gdyńska Brygada Lotnictwa Marynarki Wojennej. [dostęp 2017-05-04]. (pol.).
98. Mi-2 Marynarka Wojenna | [online] [dostęp 2019-12-11]  (pol.).
99. Śmiglowiec transportowy Mi-2 [online], Wojsko-Polskie.pl [dostęp 2019-12-11]  (pol.).
100. Łukasz Pacholski: SH-2G – polskie modyfikacje. dziennikzbrojny.pl, 2011-11-13.
101. Dziewięciu chętnych na pokładowy śmigłowiec Kondor – Defence24 [online], defence24.pl [dostęp 2020-05-19] .
102. JarosławJ. Ciślak JarosławJ., Od Migów do patrolowych Bryz. 30 lat gdyńskich skrzydeł - część II [RAPORT] [online], defence24.pl, 9 listopada 2024 [dostęp 2024-11-11]  (pol.).
103. Szachownice i kotwice – BLMW na ratunek – Defence24 [online], www.defence24.pl [dostęp 2019-12-11] .
104. Wydłużono resurs ratowniczego Mi-14. Prace na śmigłowcach ZOP – Defence24 [online], www.defence24.pl [dostęp 2019-12-11] .
105. Umowa na dostawy AW101 podpisana [online], DziennikZbrojny.pl [dostęp 2020-06-24]  (pol.).
106. JarosławJ. Ciślak JarosławJ., Od Migów do patrolowych Bryz. 30 lat gdyńskich skrzydeł - część II [RAPORT] [online], defence24.pl, 9 listopada 2024 [dostęp 2024-11-11]  (pol.).
107. Śmigłowiec poszukiwawczo-ratowniczy Mi-14PŁ/R [online], Wojsko-Polskie.pl [dostęp 2019-12-11]  (pol.).
108. Śmigłowce AW101 już w Darłowie [FOTO] [online], defence24.pl, 8 grudnia 2023 [dostęp 2023-12-08]  (pol.).
109. Nowy dowódca H-8 i Grupy Jednostek Pływających [online], polska-zbrojna.pl [dostęp 2020-04-28] .
110. Następcy armat S-60 [online], polska-zbrojna.pl [dostęp 2018-05-29] .
111. Przegląd Sił Zbrojnych 1/2021.
112. Morska Jednostka Rakietowa – Magnum-x [online], www.magnum-x.pl [dostęp 2019-10-25] .
113. Morska Jednostka Rakietowa – Magnum-x [online], www.magnum-x.pl [dostęp 2021-01-21] .
114. Marynarka Wojenna [online], archiwum.mw.wp.mil.pl [dostęp 2021-01-21] .
115. Polskie radary w polskich rękach – Defence24 [online], www.defence24.pl [dostęp 2021-01-21] .
116. Radwar dla Marynarki Wojennej [online], www.altair.com.pl [dostęp 2021-01-21]  (ang.).
117. Morska Jednostka Rakietowa [online], www.jednostki-wojskowe.pl [dostęp 2021-01-21] .
118. MSPO 2018: Umowa na dostawy radarów Odra [online], DziennikZbrojny.pl [dostęp 2021-01-21]  (pol.).
119. Radar mobilny RM-100 [online], www.pitradwar.com [dostęp 2021-01-22] .
120. Radiolokacyjna Odra szykowana na wojnę [online], www.rp.pl [dostęp 2021-01-22]  (pol.).
121. Dostawa radarów mobilnych RM-100 [online], DziennikZbrojny.pl [dostęp 2021-01-22]  (pol.).
122. e-RAPORT MSPO 4/2016 – Morskie radary PIT-Radwar – Altair Agencja Lotnicza [online], www.altair.com.pl [dostęp 2021-01-22] .
123. „Efekt polonizacji” według gen. Kozieja: polskie radary ograniczeniem Morskiej Jednostki Rakietowej – Defence24 [online], www.defence24.pl [dostęp 2021-01-22] .
124. ŁOWCZA-3 w nowym systemie obrony powietrznej i przeciwlotniczej [online], web.archive.org, 27 grudnia 2014 [dostęp 2021-01-21] [zarchiwizowane z adresu 2014-12-27] .
125. Marynarka Wojenna [online], archiwum.mw.wp.mil.pl [dostęp 2021-01-21] .
126. PIT-RADWAR, System automatyzacji dowodzenia obroną przeciwlotniczą REGA – PIT-RADWAR [online], www.pitradwar.com [dostęp 2020-08-05] .
127. Radary precyzyjnego lądowania dla SZ RP – czy można było inaczej? – Defence24 [online], www.defence24.pl [dostęp 2021-04-16] .
128. GCA-2000 dla SZ RP [online], www.altair.com.pl [dostęp 2021-04-16]  (ang.).
129. WZE S.A. z umową na awaryjny serwis radiolokacyjnych systemów lądowania [online], Wydawnictwo militarne ZBIAM, 2 kwietnia 2021 [dostęp 2021-04-16]  (pol.).
130. Morska Jednostka Rakietowa [online], www.jednostki-wojskowe.pl [dostęp 2021-01-22] .
131. Znaczące wzmocnienie polskiej obrony wybrzeża [online], www.wojsko-polskie.pl [dostęp 2024-02-29] .
132. Pociski NSM do naprawy [online], Wydawnictwo militarne ZBIAM, 6 listopada 2020 [dostęp 2021-01-22]  (pol.).
133. Kongsberg naprawi pociski Morskiej Jednostki Rakietowej – Defence24 [online], defence24.pl [dostęp 2021-01-22] .
134. TomaszT. Dmitruk TomaszT., Ocena stanu realizacji Planu Modernizacji Technicznej Sił Zbrojnych RP na lata 2013–2022, 2017–2026 i 2021–2035. W zestawieniu uwzględniono także wybrane zadania zawarte w Planie Zakupu Środków Materiałowych. wg stanu na dzień 27 grudnia 2020 roku, „Dziennik Zbrojny”, 21 grudnia 2020 .
135. Morska Jednostka Rakietowa – Magnum-x [online], www.magnum-x.pl [dostęp 2021-01-22] .
136. Nadbrzeżny Dywizjon Rakietowy gotowy do działań – Defence24 [online], www.defence24.pl [dostęp 2021-01-22] .

Bibliografia

• Grzegorz Piwnicki, Bogdan Zalewski. „Polska wojskowa polityka morska od X do końca XX wieku” Dowództwo Marynarki Wojennej – Oddział Społeczno-Wychowawczy. Gdynia 2002. (ISBN 83-88698-25-7)
• Dariusz Nawrot. Historia Korpusu Oficerskiego Marynarki Wojennej II Rzeczypospolitej, Post Scriptum. „Zeszyty Naukowe Akademii Marynarki Wojennej”. 8 (NR 1 (184) 2011), s. 11, 2011. Gdynia: Akademia Marynarki Wojennej. ISSN 0860-889X. 
• Dariusz Nawrot. Polska Marynarka Wojenna i jej korpus oficerski w II wojnie światowej. „Zeszyty Naukowe Akademii Marynarki Wojennej”, 2002. Gdynia: Akademia Marynarki Wojennej. ISSN 0860-889X. brak numeru strony
• Historia MW: Polska Rzeczpospolita Ludowa. MON. [dostęp 2019-03-06].
• Polskie Lobby Przemysłowe zabiera głos w sprawie powstrzymania degradacji Marynarki Wojennej. gospodarkamorska.pl. [dostęp 2019-03-06].
• Jarosław Ciślak. Kutry i motorówki hydrograficzne Marynarki Wojennej. „Morze Statki i Okręty”. 5–6/2015, s. 16–21, 2015. Magnum X. ISSN 1426-529X. 
• Jarosław Ciślak: Polska Marynarka Wojenna 1995. Warszawa: Lampart & Bellona, 1995. ISBN 83-86776-08-0.
• Andrzej Nawodny: Holowniki Projektu B860. "Morze, Statki i Okręty" 11-12/2021. Magnum X. ISSN 1426-529
• Jerzy Modrzewski (red.): Encyklopedia techniki wojskowej. Wyd. II. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1987. ISBN 83-11-07275-2.

Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona internetowa Marynarki Wojennej
• Maciej Neumann: Powstanie i początki Polskiej Marynarki Wojennej w latach 1918–1939. Wiedza i Życie. [dostęp 2013-06-29]. (pol.).

Kontrola autorytatywna (marynarka wojenna):

• ISNI: 0000000111680177
• VIAF: 311409700
• LCCN: n50070317
• J9U: 987007526219305171