początkowo: 2 działka kal. 25 mm 2M-3M (1 x II) 2 zrzutnie bg lub 6-24 miny obecnie: zestaw artyleryjsko – rakietowy ZU-23-2MR Wróbel II 2 wyrzutnie rakiet bliskiego zasięgu PPZR Grom 2 tory minowe dla 6 min wz. 08/39 (OS) lub 24 min JaM miejsce pod instalację dwóch zrzutni na 24 bomby głębinowe (2 x 12)[1]
Projektowanie nowego typu trałowców redowych rozpoczęto w 1970 roku w Biurze Projektowo-Konstrukcyjnym Stoczni Północnej i jednocześnie w Biurze Projektowym Stoczni Marynarki Wojennej. Głównym konstruktorem okrętów (pod jawnym kryptonimem „Indyk” i numerem projektu 207) był mgr inż. Roman Kraszewski, a następnie mgr inż. Janusz Jasiński, zaś nadzór wojskowy nad budową sprawował kmdr Kazimierz Perzanowski[2][3]. Trudność budowy dużego kadłuba z laminatów spowodowała, że musiano nawiązać współpracę z Instytutem Budowy Okrętów w Zagrzebiu oraz wykonać pełnowymiarowy model części kadłuba trałowca – blok doświadczalny składający się z dwóch przedziałów wodoszczelnych z zainstalowanym silnikiem głównym, zespołem prądotwórczym wraz z koniecznymi instalacjami i wyposażeniem (żurawik, relingi, włazy, tory minowe itp.)[6][7][a]. W drugiej połowie lat 70., przy pomocy jugosłowiańskich specjalistów i sprzętu, na bloku przeprowadzono badania wytrzymałości kadłuba na wybuchy podwodne i określono wielkości pól fizycznych emitowanych przez urządzenia okrętowe[6].
W 1979 roku przystąpiono do budowy jednostki doświadczalnej projektu 207D[b] (przyszłego „Gopła”), na podstawie projektu technicznego powstałego w Instytucie Okrętowym Politechniki Gdańskiej i Biurze Projektowo-Konstrukcyjnym Stoczni Północnej[10]. Jednostkę przekazano Marynarce Wojennej w grudniu 1981 roku i poddano trwającym rok próbom i badaniom eksploatacyjnym, po zakończeniu których podjęto decyzję o budowie prototypu – ORP „Gardno”[10][11].
Trałowiec zbudowany został w Stoczni Marynarki Wojennej w Gdyni (numer stoczniowy 207P/2)[2][4]. Stępkę okrętu położono 4 maja 1982 roku[4], a zwodowany został 23 czerwca 1983 roku[4][12][c]. Przekazanie jednostki Marynarce Wojennej odbyło się 20 grudnia 1983 roku, a uroczyste podniesienie bandery nastąpiło 31 marca 1984 roku[4][14]. Trałowiec otrzymał nazwę pochodzącą od jeziora Gardno[12]. Matką chrzestną jednostki była Krystyna Fabisz[4]. Koszt budowy okrętu proj. 207P wynosił w 1986 roku 645 mln zł, w tym 115,6 mln zł w dewizach (1,27 mln rubli)[13].
Załoga okrętu składa się z 30 osób – 4 oficerów, 6 podoficerów i 20 marynarzy[6][16].
Służba
ORP „Gardno” z oznaczeniem burtowym 631 wszedł w skład 13. Dywizjonu Trałowców 9. Flotylli Obrony Wybrzeża, stacjonując na Helu, a jego pierwszym dowódcą został kpt. mar. Marian Kazubek[4]. W październiku 1985 roku okręt został przeniesiony do 12. Dywizjonu Trałowców 8. Flotylli Obrony Wybrzeża w Świnoujściu[4][20]. W dniach 25-30 sierpnia 1995 roku trałowce OORP „Gardno”, „Necko”, „Nakło” i zbiornikowiec ORP „Bałtyk” wzięły udział w polsko-holenderskich ćwiczeniach na Morzu Północnym[21]. Od 31 października do 6 listopada 1998 roku okręt (wraz z bliźniaczym ORP „Resko”) uczestniczył w międzynarodowych ćwiczeniach sił przeciwminowych Baltic Endeavour ’98, pod dowództwem kmdr. ppor. Andrzeja Wojtkowiaka[22]. W roku 2000 jednostka uczestniczyła w polsko-niemiecko-francuskich manewrach obrony przeciwminowej Baltica 2000 (maj)[23], ćwiczeniach przeciwminowych Open Spirit 2000 (5 września – oczyszczanie toru podejściowego do portu w Rydze, pod dowództwem kmdr. ppor. Andrzeja Wojtkowiaka)[24][25], a także w manewrach Baltic Endeavour 2000 na wodach Zatoki Kilońskiej (23-28 października, razem z „Jamno”)[26][27]. W dniach 9-13 października 2002 roku ORP „Gardno” wraz z bliźniaczymi trałowcami „Necko”, „Nakło” i „Drużno” brał udział w operacji przeciwminowej w Zatoce Pomorskiej z okrętami duńskimi (Passex 2002)[28][29].
Od 21 do 24 lutego 2005 roku jednostka (wraz z trałowcami „Bukowo” i „Dąbie”, okrętem transportowo-minowym „Lublin” i okrętem ratowniczym„Semko”) uczestniczyła w manewrach Passex 2005, zaś 7 marca w polsko-niemieckich ćwiczeniach obrony przeciwminowej na Zatoce Pomorskiej (razem z OORP „Dąbie” i „Sarbsko”)[30][31]. 4 maja „Gardno”, „Dąbie”, „Sarbsko” oraz okręt wsparcia logistycznego „Kontradmirał Xawery Czernicki” wzięły udział wspólnie z okrętami niemieckimi i francuskimi w manewrach obrony przeciwminowej Baltica 2005[32][33]. We wrześniu 2006 roku okręt wziął udział w ćwiczeniach Anakonda 2006[4][34]. 31 sierpnia 2007 roku dowódcą jednostki został kmdr ppor. Aleksander Urbanowicz[35]. W grudniu 2007 roku Gdyński Terenowy Oddział Techniki Morskiej Departamentu Zaopatrywania Sił Zbrojnych zawarł umowę ze Stocznią Marynarki Wojennej na remont eksploatacyjny i dokowy okrętu (wraz z bliźniaczymi trałowcami „Mielno”, „Wicko” i „Nakło”) na łączną kwotę 31,5 mln zł[36].
31 marca 2009 roku, podczas remontu stoczniowego, załoga okrętu obchodziła jubileusz 25-lecia służby ORP „Gardno” w Marynarce Wojennej (w uroczystości uczestniczyła m.in. matka chrzestna jednostki, Krystyna Fabisz)[35][f]. W czerwcu 2011 roku trałowce „Gardno”, „Nakło” i „Drużno” uczestniczyły w międzynarodowych ćwiczeniach BALTOPS 2011, a dokładnie rok później OORP „Gardno”, „Jamno” i „Mielno” wzięły udział w kolejnej edycji tych ćwiczeń[37][38]. W czerwcu 2013 roku trałowiec także uczestniczył w ćwiczeniach Baltops, tym razem w towarzystwie okrętu podwodnego „Orzeł”, okrętu dowodzenia siłami obrony przeciwminowej „Kontradmirał Xawery Czernicki” i bliźniaczych jednostek „Gopło”, „Mamry”, „Wdzydze”, „Bukowo” i „Hańcza”[39]. Oprócz współdziałania z okrętami obcych marynarek, ORP „Gardno” brał udział w licznych manewrach i ćwiczeniach 8. Flotylli Obrony Wybrzeża i Sił Zbrojnych RP, m.in. Wargacz-12 (maj 2012 roku) czy Anakonda-12 (wrzesień 2012 roku)[40][41].
Podczas długoletniej służby modernizacji poddano uzbrojenie i wyposażenie radioelektroniczne okrętu: w połowie lat 80. stanowisko 2M-3M kal. 25 mm zastąpiono podwójnym zestawem działek przeciwlotniczych ZU-23-2M Wróbel (z zapasem amunicji wynoszącym 1592 naboje), a radar TRN-823 został zastąpiony nowszym SRN-302[10][42]. W pierwszej dekadzie XXI wieku dokonano niemal zupełnej wymiany wyposażenia radioelektronicznego, które w 2012 roku składało się z sonaru MG-79, radaru nawigacyjnego BridgeMaster E256/6/N, radiostacji i odbiorników HF Sailor 5000, Rohde & Schwarz(inne języki) EK 896, EKD 300 i EKD 500 oraz radiostacji VHF Rohde & Schwarz XT M3SR 4400 i RS 6115/2 Brzęczka[4][43].
W marcu 2017 roku Komenda Portu Wojennego Świnoujście ogłosiła zwycięzcę przetargu na remont bieżący i dokowy ORP „Gardno”, którym została Stocznia Remontowa Nauta (zakres podstawowy 3,3 mln zł, opcja 1,8 mln zł, gwarancja 2 lata)[44]. Jednostka nadal służy w polskiej flocie, a jej dowódcą jest od 3 listopada 2016 roku kmdr ppor. Bartłomiej Radwański (stan na 2018 rok)[45][46].
Uwagi
↑Blok doświadczalny miał masę 35 ton, długość 9,81 m, szerokość 6,72 m i wysokość 4,1 m[6][8].
↑Conway’s All The World’s Fighting Ships 1947-1995 podaje wyporność standardową 203 tony i pełną 225 ton[15], zaś według J. Ciślaka i Jane’s Fighting Ships wyporność pełna wynosi 216 ton[6][12].
↑W ciągu 25 lat służby okręt pokonał dystans ponad 83 tys. Mm[35].
Marcin Chała. BALTOPS 2012, czyli Gdynia i okręty. „Morze, Statki i Okręty”. Nr 7-8 (125), 2012. Magnum-X. ISSN1426-529X.
Jarosław Ciślak: Polska Marynarka Wojenna 1995: okręty, samoloty i śmigłowce, uzbrojenie, organizacja. Wyd. I. Warszawa: Lampart & Bellona, 1995, seria: Ilustrowana Encyklopedia Techniki Wojskowej, 6. ISBN 83-86776-08-0.
Conway’s All The World’s Fighting Ships 1947-1995. Robert Gardiner, Stephen Chumbley (red.). Annapolis: Naval Institute Press, 1996. ISBN 1-55750-132-7. (ang.).
Janusz Janik. „INDYK” z Gdyni. 30 lat trałowców projektu 207. Cz. 1. „Morze, Statki i Okręty”. Nr 1 (130), 2013. Magnum-X. ISSN1426-529X.
Janusz Janik. „INDYK” z Gdyni. 30 lat trałowców projektu 207. Cz. 2. „Morze, Statki i Okręty”. Nr 2 (131), 2013. Magnum-X. ISSN1426-529X.
Witold Koszela: Okręty Floty Polskiej. T. II. Oświęcim: Wydawnictwo Napoleon V, 2017. ISBN 978-83-65746-68-9.
Kronika Polskiej Marynarki Wojennej. „Morza, Statki i Okręty”. Nr 5 (24), 2000. Magnum-X. ISSN1426-529X.
Kronika Polskiej Marynarki Wojennej. „Morza, Statki i Okręty”. Nr 6 (25), 2000. Magnum-X. ISSN1426-529X.
Kronika Polskiej Marynarki Wojennej. „Morza, Statki i Okręty”. Nr 6 (37), 2002. Magnum-X. ISSN1426-529X.
Kronika Polskiej Marynarki Wojennej. „Morza, Statki i Okręty”. Nr 2 (50), 2005. Magnum-X. ISSN1426-529X.
Kronika Polskiej Marynarki Wojennej. „Morza, Statki i Okręty”. Nr 3 (51), 2005. Magnum-X. ISSN1426-529X.
Kronika Polskiej Marynarki Wojennej. „Morze, Statki i Okręty”. Nr 2 (74), 2008. Magnum-X. ISSN1426-529X.
Kronika Polskiej Marynarki Wojennej. „Morze, Statki i Okręty”. Nr 5 (89), 2009. Magnum-X. ISSN1426-529X.
Stephen Saunders (red.): Jane’s Fighting Ships 2009-2010. London: Jane’s Information Group Ltd, 2009. ISBN 0-7106-2888-9. (ang.).
Mieczysław Serafin: Polska Marynarka Wojenna 1945-2007. Kronika wydarzeń. Gdynia: Zespół Redakcyjno-Wydawniczy Marynarki Wojennej, 2008. ISBN 978-83-88698-03-3.