Η Μάλη[5] (παλαιότερες ονομασίες: Μάλι, Μάλα), είναι μικρός ορεινός οικισμός κοντά στα Φιλιατρά και υπάγεται διοικητικά στον Δήμο Τριφυλίας, του Νομού Μεσσηνίας.
Τοποθεσία
Το χωριό βρίσκεται ανατολικά των Φιλιατρών σε υψόμετρο 956[1]-980[2] μέτρων και απέχει περίπου 20 χιλιόμετρα από τις ακτές του Ιονίου Πελάγους. Είναι σε απόσταση περίπου 19 χιλιόμετρα από τα Φιλιατρά, και απέχει από την Πλάτη, η οποία βρίσκεται στα δυτικά του οικισμού, περίπου 9,5 χιλιομέτρα.
Ιστορία
Το χωριό, που βρίσκεται σε βαθούλωμα στη σκιά του όρους του Αγίου Κωνσταντίνου (υψόμετρο 1.225 μέτρα) στα βόρειά του, το ύψωμα Αγ. Βαρβάρα στα δυτικά του και τα υψώματα Μαύρο Λόγγο Νόκα, Αστρά και την Μαρτζένα στα ανατολικά του έχει μακραίωνη ιστορία. Σύμφωνα με την πιθανότερη εκδοχή πιθανολογείται ότι πήρε την ονομασία του από οικιστή που ήταν αλβανικής ή αρβανίτικης καταγωγής, καθώς η λέξη «Μάλη» στα αλβανικά σημαίνει «μεγάλο βουνό».[2]
Το χωριό κατά την περίοδο των Βιλλεαρδουίνων και του Πριγκιπάτου της Αχαΐας ήταν υπό την κεντρική διοίκηση, που ασκείτο από την πρωτεύουσα του πριγκιπάτου, στην Ανδραβίδα. Την περίοδο της Τουρκοκρατίας ανήκε στην Κόλη των Κοντοβουνίων μαζί με άλλα 32 χωριά της ευρύτερης περιοχής.[2]
Κατά την Επανάσταση του 1821, οι κάτοικοι του χωριού μαζί με τους υπόλοιπους ορεσίβιους κατοίκους της περιοχής, επονομαζόμενοι και ως Αρκαδινοί, βρέθηκαν στο πλευρό του Γέρου του ΜοριάΘεόδωρου Κολοκοτρώνη. Στην Μάλη, στη συνέχεια, ο Δημήτριος Κολιόπουλος, γνωστός ως Πλαπούτας, έστησε το «ορδί» του για την αντιμετώπιση του Ιμπραήμ και όταν ο Παπαφλέσσας, το 1825, πολεμούσε κατά την Μάχη στο Μανιάκι τον Ιμπραήμ, ο Πλαπούτας με 3.000 οπλοφόρους βρισκόταν στρατοπεδευμένος στην Μάλη.[2]
Η Μάλη θα βρεθεί ξανά στο προσκήνιο το 1866, όταν ο Σωτήριος Σωτηρόπουλος, τότε υπουργός Οικονομικών (μεταγενέστερα, το 1893, διετέλεσε και πρωθυπουργός), παραθερίζοντας σε κτήμα του στον Αγρίλη έπεσε θύμα απαγωγής από τη ληστοσυμμορία των Λαφαζάνη – Παπακυριτσόπουλου, που δρούσε στην ευρύτερη περιοχή με έδρα την Ολυμπία. Τον έβαλαν δέσμιο στο υπόγειο της οικογένειας Κωστάκη στο τότε Κατσίμπαλι (μεταγενέστερα Εξωχικό, σήμερα το Εξοχικό) και στη συνέχεια μεταφέρθηκε στην Μάλη, παραμένοντας ως όμηρος για 36 μέρες, από όπου και αφέθηκε ελεύθερος, μετά την πληρωμή λύτρων από την οικογένειά του. Από ευγνωμοσύνη προς τους κατοίκους του χωριού, οι οποίοι του παρείχαν περίθαλψη, παρά τη φρούρηση των ληστών, στο διάστημα της ομηρίας του, αργότερα κατά την θητεία του ως πρωθυπουργός χρηματοδότησε την κατασκευή δρόμου από τα απόκρημνα βουνά της Μάλης, μέσω της Αγίας Μαύρας και της Κερασίτσας (το χωριουδάκι αυτό σήμερα δεν κατοικείται) προς τα Φιλιατρά.[2]
Διοικητική ιστορία
Η παλαιότερη επίσημη ονομασία του χωριού ήταν Μάλι, όπως αναφέρεται το 1835. Από το 1896 αναφερόταν και ως Μάλα, μέχρι και το 1912, ενώ από το 1913 έγινε διόρθωση του ονόματος σε Μάλη.[6][7] Πάντως το χωριό συναντάται με παρόμοιες ονομασίες και σε προγενέστερες βιβλιογραφικές πηγές-αναφορές. Ο οικισμός αναφέρεται, σε διάφορες απογραφές των Βενετών Προνοητών της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας της Βενετίας, οι οποίες έγιναν στο χρονικό διάστημα της τριακονταετίας (1683/84-1715), κατά την οποία οι Βενετοί κατείχαν την Πελοπόννησο. H Μάλη (Mali), ανήκε, το 1689, στην επαρχία της Αρκαδίας (ή Αρκαδιάς, δηλαδή την περιοχή της σημερινής Κυπαρισσίας), η οποία ήταν μια από τις 4 επαρχίες, στις οποίες χωριζόταν τότε το διαμέρισμα της Μεθώνης (επαρχία Φαναριού, επαρχία Αρκαδιάς, επαρχία Ναβαρίνου και επαρχία Μεθώνης).[8] Ο οικισμός Μάλι προσαρτήθηκε στον παλαιό Δήμο Τριπύλης το 1835.[9] Το 1840[10] αποσπάται από τον Δήμο Τριπύλης και προσαρτάται στον παλαιό Δήμο Κυπαρισσίας, ως το 1842,[11] που επανέρχεται ξανά στον Δήμο Τριπύλης. Η Μάλη αναφέρεται, το 1853 στον β΄ τόμο των «Ελληνικών» του Ιάκωβου Ρίζου Ραγκαβή ως χωριό του Δήμου Τριπύλης της Επαρχίας Τριφυλίας με πληθυσμό 301 κατοίκων, με βάση την απογραφή του 1851.[12] Το 1899, αναφερόμενο και ως Μάλα, μεταφέρεται από το Νομό Μεσσηνίας και υπάγεται στον Νομό Τριφυλίας,[13] για μια περίπου δεκαετία, ως το 1909, που επανέρχεται ξανά στον Νομό Μεσσηνίας,[14] ως οικισμός της Επαρχίας Τριφυλίας. Το 1912 ως Μάλα αποσπάται από τον Δήμο Τριπύλης και ορίζεται έδρα της Κοινότητας Μάλας,[15][16] ενώ το 1913[17] το όνομα του οικισμού και της κοινότητας διορθώνεται σε Μάλη και Κοινότητα Μάλης αντίστοιχα. Το 1940 στην Κοινότητα Μάλης προσαρτάται και ο οικισμός Κερασέα, ο οποίος καταργήθηκε το 1991.[18] Η Μάλη παρέμεινε έδρα της ομώνυμης κοινότητας, από το 1912 ως το 1997, όταν τότε, στα πλαίσια των αλλαγών που επήλθαν στη τοπική αυτοδιοίκηση, μέσω του σχεδίου «Καποδίστριας», υπήχθη στον κατηργημένο Δήμο Φιλιατρών,[19] ως το 2010. Από το 2011, μετά τις νέες αλλαγές του σχεδίου «Καλλικράτης» ανήκει πλέον στον νέο Δήμο Τριφυλίας.[5][20] Ο δήμος αυτός, συστάθηκε με το Πρόγραμμα Καλλικράτης με την συνένωση των προϋπαρχόντων δήμων Αετού, Αυλώνος, Γαργαλιάνων, Κυπαρισσίας, Φιλιατρών και την κοινότητα Τριπύλας.
Κάτοικοι
Ο οικισμός, με βάση την απογραφή του 2011, έχει 17 μόνιμους κατοίκους, οι οποίοι απασχολούνται κυρίως με την κτηνοτροφία[2] και με διάφορες αγροτικές εργασίες.
Ο οικισμός αποτελείται κυρίως από κατοικίες και αγροικίες. Οι κάτοικοι του χωριού απασχολούμενοι ως επί το πλείστον με την κτηνοτροφία έχουν ιδρύσει τον "Σύλλογο Κτηνοτρόφων των Κοντοβουνίων", ο οποίος έχει την έδρα του στο χωριό και διοργανώνει διάφορες ετήσιες εκδηλώσεις.
↑ 2,02,12,22,32,42,52,6Πηγή: Το άρθρο του δικηγόρου Νίκου Α. Παναγιωτόπουλου-Βέλμαχου, με τίτλο "Μάλη. Το όμορφο πετρόχτιστο χωριό των Κοντοβουνίων", στο περιοδικό "Flash της Μεσσηνίας", τεύχος 279, Νοέμβριος 2012, σελ. 26-32.
