Dialectos do castelán

Dialectos principais do castelán.

O castelán conta con moitas variedades rexionais ou dialectos, que poden ser bastante diverxentes uns dos outros, especialmente no tocante á pronunciación e ao vocabulario, mais non tanto en canto á gramática. Malia que tódolos dialectos do castelán se adhiren ao mesmo estándar escrito, tódalas variedades faladas difiren da versión escrita en diferentes graos. Existen diferenzas entre os castelán peninsular e o castelán de América, ao mesmo tempo que existen diversas áreas dialectais tanto en España como en América Latina.

As principais diferenzas de pronunciación entre os dialectos do castelán inclúen:

1. O mantemento ou perda de diferenciación entre os fonemas /θ/ e /s/ (distinción vs. seseo e ceceo);
2. O mantemento ou perda de diferenciación entre os fonemas representados graficamente por ll e y (yeísmo);
3. O mantemento do [s] ao final de sílba vs. o seu debilitamento en [h] (chamado aspiración, ou de maneira máis precisa debucalización), ou a súa perda; e
4. A tendencia, en áreas de México central e das terras altas andinas, á neutralización (especialmente silenciando), ou a perda, de vogais sen acentuar, especialmente cando están en contacto con consoantes xordas.^[1][2][3]

Entre os trazos gramaticais, a variación máis salientable entre os dialectos é o uso da segunda persoa dos pronomes. En América Latina, a única forma do pronome de segunda persoa plural, tanto no rexistro formal como no informal, é "ustedes", mentres que en España, o pronome informal de segunda persoa plural é "vosotros", sendo "ustedes" usado soamente no tratamento formal. Para o pronome de segunda persoa en singular, algúns dialectos de América Latina empregan "tú", mentres que outros empregan a forma "vos".

Existen diferenzas significativas no vocabulario entre as diferentes variedades do castelán, en especial nos termos referidos a comida, obxectos do día a día e roupa. Moitas variedades de América Latina teñen unha considerable influencia léxica das linguas indíxenas de América.

Notas

1. (Cotton & Sharp 1988)
2. (Lope Blanch 1972, p. 222)
3. (Delforge 2008)

Véxase tamén

Bibliografía

• Real Academia Española (1973). Esbozo de una nueva gramática de la lengua española. Madrid: Espasa-Calpe. 
• Alonso, Dámaso; Canellada, María Josefa; Zamora Vicente, Alonso (1950). Vocales andaluzas. Nueva Revista de Filología Hispánica 4. pp. 209–230. doi:10.24201/nrfh.v4i3.159. 
• Baquero, Julia M.; Westphal, Germán F. (2014). Un análisis sincrónico del voseo verbal chileno y rioplatense. Forma y Función 27. pp. 11–40. doi:10.15446/fyf.v27n2.47558. Arquivado dende o orixinal o 24 de novembro de 2015. Consultado o 02 de decembro de 2020. 
• Bello, Andrés (1903). Gramática de la lengua castellana destinada al uso de los americanos. París: Roger & Chervoviz. 
• Canfield, D[elos] Lincoln (1981). Spanish Pronunciation in the Americas. Chicago: University of Chicago Press. ISBN 9780226092638. 
• Corominas, Joan (1987). Breve diccionario etimológico de la lengua castellana. Madrid: Gredos. 
• Cotton, Eleanor Greet; Sharp, John M. (1988). Spanish in the Americas. Washington: Georgetown University Press. ISBN 0-87840-360-4. 
• Delforge, Ann Marie (2008). "Unstressed Vowel Reduction in Andean Spanish" (PDF). En Colantoni, Laura; Steele, Jeffrey. Selected Proceedings of the 3rd Conference on Laboratory Approaches to Spanish Phonology. Somerville, Mass., USA: Cascadilla. pp. 107–124. 
• D'Introno, Francesco; Del Teso, Enrique; Weston, Rosemary (1995). Fonética yfonología actual del español. Madrid: Cátedra. 
• González Bueno, Manuela (1993). Variaciones en el tratamiento de las sibilantes: Inconsistencia en el seseo sevillano: Un enfoque sociolingüístico. Hispania 76. pp. 392–398. JSTOR 344719. doi:10.2307/344719. hdl:1808/17759. Arquivado dende o orixinal o 11 de outubro de 2017. Consultado o 02 de decembro de 2020. 
• Hualde, José Ignacio (2005). The Sounds of Spanish. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 9780521545389. 
• Kany, Charles E. (1951). American-Spanish Syntax. Chicago: University of Chicago Press. ISBN 9780758125439. 
• Lipski, John (1994). Latin American Spanish. Londres: Longman. ISBN 9780582087613. 
• Lope Blanch, Juan M. (1972). "En torno a las vocales caedizas del español mexicano" (PDF). Estudios sobre el español de México. Cidade de México: Universidad Nacional Autónoma de México. pp. 53–73. 
• Miyara, Alberto J. (2001). Diccionario argentino-español para españoles. (Online). 
• Moreno Fernández, Francisco (2009). La lengua española en su geografía. Madrid: Arco/Libros. ISBN 9788476357835. 
• Navarro Tomás, Tomás (1939). Desdoblamiento de fonemas vocálicos. Revista de Filología Hispánica 1. pp. 165–167. 
• Navarro Tomás, Tomás (2004). Manual de pronunciación española (28th ed.). Madrid: Concejo Superior de Investigaciones Científicas. ISBN 9788400070960. 
• Seco, Manuel (1986). Diccionario de dudas y dificultades de la lengua española. Madrid: Espasa-Calpe. 
• Velázquez Spanish and English Dictionary: Pocket Edition. El Monte, Cal., USA: Velázquez Press. 2006. ISBN 1-594-95003-2. 
• Webster's New World Concise Spanish Dictionary. Indianápolis: Wiley. 2006. ISBN 0-471-74836-6. 
• Whitley, M[elvin] Stanley (2002). Spanish-English Contrasts. Washington, D.C.: Georgetown University Press. ISBN 0878403817.