Maskuri Kilisesi (Gürcüce: მასკურის ეკლესია) veya Meksur Kilisesi, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Erzurum ilinin Tortum ilçesine bağlı ve eski adı Maskuri olan Cihanlı köyünde Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesidir.[1][2]
Tarihçe
Adı Cihanlı olarak değiştirilmiş olan yerleşimin eski adı Maskuri (მასკური), Megrelcede "akarsu kolu" anlamına gelir.[3] Nitekim Laz ve Megrel dillerinde "skuri" (სკური / სქური) "akarsu / dere" demektir.[4][5] Maskuri Kilisesi'nin bulunduğu Tao bölgesini Osmanlılar 16. yüzyılın ortalarında Gürcülerden ele geçirmiştir. Osmanlı idaresinin 1574 tarihli tahririne göre Meksur köyünün nüfusu 130 Hristiyan haneden oluşuyordu.[6] Sonraki dönemde köy halkının Müslüman olmasıyla Maskuri Kilisesi'nin cemaatini ve işlevini yitirdiği, zaman içinde yıkıldığı anlaşılmaktadır. Kilise son zamanlarda samanlık olarak kullanılmıştır
Mimari
Maskuri Kilisesi, Cihanlı köyünün güneybatısında bir yamaçta, doğu tarafı bir kayaya yaslanarak inşa edilmiştir. Tek nefli kilise, doğu-batı doğrultusunda dikdörtgen planlı bir yapıdır. Dolgu duvar tekniğiyle moloz taşlar ve kireç harcı kullanılarak inşa edilmiştir. Kaba ve düzgün kesme taşlarla duvar cepheleri kaplanmıştır. Kilisenin batı kısmı tamamen yıkılmıştır. Kilisenin samanlık olarak kullanılmasına bağlı olarak batı duvarı köylüler tarafından yeniden örülmüştür. Kilisenin girişi kuzey taraftadır. Yarım daire planlı apsis, yarım daire kemerle ana mekâna bağlanmıştır. Apsiste iki küçük niş bulunmaktadır. Kilisenin doğu duvarının üst kısmında mazgal tarzında küçük bir pencere yer alır. Bu pencerenin yatay istiflenmiş tuğlalarla örülmüş yarım kubbeyle örtülmüştür.[1][2]
Kaynakça
- ^ a b 2016 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2016 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2017, s. 169. 17 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9470-8-7
- ^ a b Fahriye Bayram - Turgay Yazar, "Artvin, Ardahan, Erzurum İli ve İlçelerinde Ortaçağ Gürcü Mimarisi Yüzey Araştırması-2011", 30. Araştırma Sonuçları Toplantısı, Çorum, 2013, II. Cilt, s. 321. 9 Kasım 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISSN 1017-7663
- ^ 2016 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2016 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2017, s. 169. 17 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9470-8-7
- ^ "Megrelce Sözlük (მეგრული ლექსიკონი)". 28 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kasım 2023.
- ^ "Lazca Sözlük (ლაზური ლექსიკონი)". 27 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kasım 2023.
- ^ Tao (ტაო), Mamaia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Merab Halvaşi, Cimşer Çhvimiani, Cemal Karalidze, Batum, 2020, s. 93. 2 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-25-828-2
|
|---|
| Ortodoks | | Ardahan | |
|---|
| Artvin | |
|---|
| Erzurum | |
|---|
| Kars | |
|---|
| Diğer | |
|---|
|
|---|
| Katolik | |
|---|
1Türkiye'deki tek faal Gürcü kilisesidir |
