Şuatzkali Kilisesi

Şuvaskal Cami

Görsel Kaynak: Ardahan'ın Köyleri (facebook.com)
Temel bilgiler
Konum	Gönülaçan, Posof
Koordinatlar	41°34′24″K 42°43′45″D
İnanç	Doğu Ortodoks Kilisesi
Mezhep	Doğu Ortodoks Kilisesi
Durum	1909'da yıkıldı; yerine Gönülaçan Köyü Camii inşa edildi.
Mimari
Mimari tür	Gürcü mimarisi
Tamamlanma	15-16. yüzyıl

Şuatzkali Kilisesi (Gürcüce: შუაწყლის ეკლესია), tarihsel Samtshe bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Posof ilçesine bağlı Gönülaçan inşa edilmiş bir Gürcü kilisesidir. Kilise yıkılmış ve yerinde Gönülaçan Köyü Camii inşa edilmiştir.^[1]

Tarihçe

Şuatzkali (შუაწყალი) köyü, bir Gürcü yerleşimiydi ve Osmanlılar bu yerleşimi 16. yüzyılın ortalarında ele geçirdi. "Orta dere" anlamına gelen Şuatzkali köyünün nüfusu, 1595 tarihli ve Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı Osmanlı tahrir defterine göre 9 haneden oluşuyordu.^[2] Bu dönemden kalan Şuatzkali Kilisesi, bugünkü köy yerleşimin kuzey kısmında yer alıyordu. Köylülerin verdiği bilgiye göre kilisenin yapısı 1910 yılında kadar varlığını korumuştur. Bu tarihte kilise sökülmüş ve taşlarıyla Şuaskal Camii inşa edilmiştir. Kilisenin çevresinde ayrıca bir mezarlık bulunuyordu.^[1]

Mimari

Şuatzkali kilisesinden geriye caminin duvarlarındaki kesme taşlar kalmıştır. Caminin batı cephesinin üst kısmındaki iki taşta Asomtavruli harflerle Gürcüce bir yazıt bulunmaktadır. Bir taşın kırılıp iki parça halinde duvarın farklı yerlerinde kullanıldığı anlaşılmaktadır. Sekiz harften oluşan yazıtta "ქ(რისტ)ე, შ(ეიწყალ)ე პაპი" (İsa, Papi'yi bağışla) ibaresi bulunmaktadır. Söz konusu yazıt 15-16. yüzyıla tarihlenmiş olup Şuatzkali Kilisesi'nin bu yüzyıllarda inşa edildiği öngörülmektedir.^[1]

Kaynakça

1. ^ 2019 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce: ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2019 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2021, s. 106. 8 Haziran 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9746-3-2
2. "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1947-1958, 3 cilt; III. cilt: s. 439". 27 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2023.