Hoşureti Kilisesi (Gürcüce: ხოშურეთის ეკლესია), Hoşireti Kilisesi olarak da bilinir, tarihsel Eruşeti bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Hanak ilçesine bağlı ve eski adı Hoşureti olan Dilekdere köyünde Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesidir.[1][2]
Tarihçe
Hoşureti köyünün yer aldığı Eruşeti bölgesi, erken Gürcü Hristiyanlığının önemli merkezlerinden biriydi. Hoşureti Kilisesi, bu köyün kilisesi olarak 10. yüzyılda inşa edilmiştir. Osmanlılar 16. yüzyılın ikinci yarısında bu bölgeyi ve köyü Gürcülerden ele geçirmiştir. Ancak Osmanlı idaresinin 1595 tarihinde gerçekleştirdiği tahrirde Hoşureti köyü boşalmış olarak kaydedilmiştir. Nitekim Hoşureti, Çıldır Eyaleti'nin 1694-1732 dönemini kapsayan cebe defterinde bu köyün adı geçmemektedir. Bununla birlikte köyün yeniden meskun hale geldiği, 1878 yılında burada 8 hanenin yaşıyor olmasından anlaşılmaktadır.[3][4] Ancak bu yapının Osmanlı döneminde kilise olarak kullanılıp kullanılmadığına ilişkin kaynaklarda bilgi bulunmamaktadır.
Mimari
Hoşureti Kilisesi, köyün doğusunda yüksekçe bir yerde yer alır. Doğu-batı doğrultusunda dikdörtgen planlı (4 × 6 m) bir yapıdır. Kaba yonu ve düzgün kesme taşlarla dolgu duvar tekniğinde inşa edilmiştir. Kilisenin içi düzgün kesme taşlarla kaplıdır. Dış yüzey taşlarının büyük bölümü sökülmüştür. Güney cephede yer alan girişinin etrafı yıkılmış durumdadır. Doğuda dıştan düz duvarla sınırlandırılmış yarım daire planlı bir apsis bulunmaktadır. Bir kemerle ana mekâna açılan apsisin doğu duvarında, dikdörtgen biçimli olduğu anlaşılan bir pencere açıklığı yer alır. Batı duvarın üst seviyesinde de bir pencere açıklığı vardır. Doğu cephedeki pencerenin haç motifli alınlık taşı düşmüş olup kilisenin içinde bulunmaktadır. Ana yapının üstü yarım daire beşik tonozla, apsis ise yarım kubbeyle örtülmüştür.[1][5]
Kaynakça
- ^ a b 2014 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2014 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2015, s. 25. 11 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-7362-5
- ^ Fahriye Bayram ve Turgay Yazar, “Artvin, Erzurum, Ardahan İli ve İlçelerinde Ortaçağ Gürcü Mimarisi Yüzey Araştırmaları – 2009”, 28. Araştırma Sonuçları Toplantısı, Ankara, 2011, 1. Cilt, s. 4. 15 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISSN: 10177663
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; III. cilt (1958), s. 538". 15 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2023.
- ^ Defter-i Caba-i Eyalet-i Çıldır 1694-1732 (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayıma hazırlayan) Tsisana Abuladze, Tiflis, 1979, 326 sayfa.
- ^ Fahriye Bayram ve Turgay Yazar, “Artvin, Erzurum, Ardahan İli ve İlçelerinde Ortaçağ Gürcü Mimarisi Yüzey Araştırmaları – 2009”, 28. Araştırma Sonuçları Toplantısı, Ankara, 2011, 1. Cilt, s. 4. 15 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISSN: 10177663
|
|---|
| Ortodoks | | Ardahan | |
|---|
| Artvin | |
|---|
| Erzurum | |
|---|
| Kars | |
|---|
| Diğer | |
|---|
|
|---|
| Katolik | |
|---|
1Türkiye'deki tek faal Gürcü kilisesidir |
