Nagroda Wolfa

Nagroda Wolfa

Przyznający	Fundacja Wolfa
Państwo	Izrael
Pierwsze rozdanie	1978
Strona internetowa

Nagroda Wolfa – nagroda przyznawana przez Fundację Wolfa w Izraelu za wybitne osiągnięcia na rzecz ludzkości i przyjaźni między narodami. Corocznie od 1978, komitety złożone z międzynarodowych ekspertów przyznają 5–6 nagród w następujących dziedzinach: chemia, fizyka, matematyka, medycyna, rolnictwo i sztuka. Nagrody w sztuce są przyznawane na przemian w architekturze, muzyce, malarstwie i rzeźbiarstwie. Laureat otrzymuje dyplom i 100 000 USD.

Do 2021 nagrodę otrzymało 345 naukowców i artystów^[1].

Nagroda Wolfa jest zaliczana do trzech najbardziej prestiżowych nagród w każdej z dziedzin, w których jest przyznawana^{[potrzebny przypis]}.

Laureaci

Wyróżnieni z chemii

• 1978: Carl Djerassi
• 1979: Herman Mark(inne języki)
• 1980: Henry Eyring(inne języki)
• 1981: Joseph Chatt(inne języki)
• 1982: John Polanyi, George Pimentel(inne języki)
• 1983/1984: Herbert Gutowsky(inne języki), Harden McConnell(inne języki), John Waugh(inne języki)
• 1984/1985: Rudolph Marcus
• 1986: Elias Corey, Albert Eschenmoser(inne języki)
• 1987: David Phillips(inne języki), David Blow(inne języki)
• 1988: Joshua Jortner(inne języki), Raphael Levine(inne języki)
• 1989: Duilio Arigoni(inne języki), Alan Battersby(inne języki)
• 1990: nagrody nie przyznano
• 1991: Richard Ernst, Alexander Pines(inne języki)
• 1992: John Pople
• 1993: Ahmed Zewail
• 1994: Richard Lerner(inne języki), Peter Schultz(inne języki)
• 1995: Gilbert Stork, Samuel Danishefsky(inne języki)
• 1996: nagrody nie przyznano
• 1998: Gerhard Ertl, Gabor Somorjai(inne języki)
• 1999: Raymond Lemieux(inne języki)
• 2000: Frank Albert Cotton
• 2001: Henri Kagan(inne języki), Ryōji Noyori, Barry Sharpless
• 2002/2003: nagrody nie przyznano
• 2004: Harry Gray(inne języki)
• 2005: Richard Zare(inne języki)
• 2006/2007: Ada Jonath, George Feher(inne języki)
• 2008: William Moerner, Allen Bard
• 2009: nagrody nie przyznano
• 2010: nagrody nie przyznano
• 2011: Krzysztof Matyjaszewski, Stuart Rice(inne języki), Ching Tang(inne języki)^[2]
• 2012: Paul Alivisatos(inne języki), Charles Lieber(inne języki)
• 2013: Robert Langer
• 2014: Chi-Huey Wong
• 2015: nagrody nie przyznano
• 2016: Kyriacos Costa Nicolaou(inne języki), Stuart Schreiber(inne języki)
• 2017: Robert G. Bergman(inne języki)
• 2018: Omar M. Yaghi, Makoto Fujita(inne języki)
• 2019: Stephen Buchwald(inne języki), John Hartwig(inne języki)
• 2020: nagrody nie przyznano
• 2021: Leslie Leiserowitz(inne języki), Meir Lahav(inne języki)
• 2022: Bonnie Bassler(inne języki), Carolyn Bertozzi, Benjamin Cravatt(inne języki)

Wyróżnieni z fizyki

• 1978: Chien-Shiung Wu
• 1979: George Eugene Uhlenbeck, Giuseppe Occhialini(inne języki)
• 1980: Michael E. Fisher(inne języki), Leo P. Kadanoff(inne języki), Kenneth G. Wilson
• 1981: Freeman J. Dyson, Gerardus ’t Hooft, Victor F. Weisskopf
• 1982: Leon M. Lederman, Martin Perl
• 1983/1984: Erwin L. Hahn(inne języki), sir Peter B. Hirsch(inne języki), Theodore H. Maiman
• 1984/1985: Conyers Herring(inne języki), Philippe Nozieres(inne języki)
• 1986: Mitchell J. Feigenbaum, Albert J. Libchaber(inne języki)
• 1987: Herbert Friedman(inne języki), Bruno B. Rossi, Riccardo Giacconi
• 1988: Roger Penrose, Stephen W. Hawking
• 1989: nagrody nie przyznano
• 1990: Pierre-Gilles de Gennes, David J. Thouless
• 1991: Maurice Goldhaber, Valentine L. Telegdi
• 1992: Joseph H. Taylor Jr.
• 1993: Benoît Mandelbrot
• 1994/1995: Witalij Ginzburg, Yoichiro Nambu
• 1995/1996: nagrody nie przyznano
• 1997: John Archibald Wheeler
• 1998: Jakir Aharonow, sir Michael V. Berry
• 1999: Dan Shechtman
• 2000: Raymond Davis Jr., Masatoshi Koshiba
• 2001: nagrody nie przyznano
• 2002/2003: Bertrand I. Halperin(inne języki), Anthony J. Leggett
• 2004: Robert Brout(inne języki), Francois Englert, Peter W. Higgs
• 2005: Daniel Kleppner(inne języki)
• 2006/2007: Albert Fert, Peter Grünberg
• 2008: nagrody nie przyznano
• 2009: nagrody nie przyznano
• 2010: John Clauser, Alain Aspect, Anton Zeilinger
• 2011: Maximilian Haider(inne języki), Harald Rose(inne języki), Knut Urban(inne języki)
• 2012: Ja’akow Bekenstein
• 2013: Peter Zoller, Ignacio Cirac(inne języki)
• 2014: nagrody nie przyznano
• 2015: James D. Bjorken(inne języki), Robert P. Kirshner(inne języki)
• 2016: Josef Imry(inne języki)
• 2017: Michel Mayor, Didier Queloz
• 2018: Charles Henry Bennett, Gilles Brassard(inne języki)
• 2019: nagrody nie przyznano
• 2020: Rafi Bistritzer, Pablo Jarillo-Herrero, Allan MacDonald
• 2021: Giorgio Parisi
• 2022: Ferenc Krausz, Paul Corkum, Anne L’Huillier
• 2023: nagrody nie przyznano
• 2024: Martin Rees

Wyróżnieni z matematyki

• 1978: Israel Gelfand, Carl Ludwig Siegel
• 1979: Jean Leray, André Weil
• 1980: Henri Cartan, Andriej Kołmogorow
• 1981: Lars Ahlfors, Oscar Zariski(inne języki)
• 1982: Hassler Whitney(inne języki), Mark Krejn
• 1983/1984: Shiing-shen Chern, Paul Erdős
• 1984/1985: Kunihiko Kodaira, Hans Lewy(inne języki)
• 1986: Samuel Eilenberg, Atle Selberg
• 1987: Kiyoshi Itō, Peter Lax
• 1988: Friedrich Hirzebruch, Lars Hörmander
• 1989: Alberto Calderón(inne języki), John Milnor
• 1990: Ennio de Giorgi(inne języki), Ilya Piatetski-Shapiro(inne języki)
• 1991: nagrody nie przyznano
• 1992: Lennart Carleson, John G. Thompson
• 1993: Michaił Gromow, Jacques Tits
• 1994/1995: Jürgen Moser(inne języki)
• 1995/1996: Robert Langlands, Andrew Wiles
• 1996/1997: Joseph B. Keller(inne języki), Jakow Sinaj
• 1998: nagrody nie przyznano
• 1999: László Lovász, Elias M. Stein(inne języki)
• 2000: Raoul Bott, Jean-Pierre Serre
• 2001: Władimir Arnold, Saharon Szelach
• 2002/2003: Mikio Sato(inne języki), John Tate
• 2004: nagrody nie przyznano
• 2005: Grigorij Margulis, Siergiej Nowikow
• 2006/2007: Stephen Smale, Hillel Furstenberg
• 2008: Pierre Deligne, Phillip Griffiths, David Mumford
• 2009: nagrody nie przyznano
• 2010: Dennis Sullivan, Shing-Tung Yau
• 2011: nagrody nie przyznano
• 2012: Michael Aschbacher(inne języki), Luis Caffarelli
• 2013: Michael Artin(inne języki), George D. Mostow(inne języki)
• 2014: Peter Sarnak
• 2015: James Arthur(inne języki)
• 2016: nagrody nie przyznano
• 2017: Richard Schoen(inne języki), Charles Fefferman
• 2018: Alexander Beilinson, Władimir Drinfeld
• 2019: Jean-Francois Le Gall(inne języki), Gregory Lawler(inne języki)
• 2020: Simon Donaldson, Yakov Eliashberg(inne języki)
• 2021: nagrody nie przyznano
• 2022: George Lusztig
• 2023: Ingrid Daubechies
• 2024: Noga Alon, Adi Szamir

Wyróżnieni w sztuce

• 1981 malarstwo: Marc Chagall, Antoni Tapies
• 1982 muzyka: Vladimir Horowitz, Olivier Messiaen, Josef Tal
• 1983/1994 architektura: Ralph Erskine
• 1984/1995 rzeźbiarstwo: Eduardo Chillida
• 1986 malarstwo: Jasper Johns
• 1987 muzyka: Isaac Stern, Krzysztof Penderecki
• 1988 architektura: Fumihiko Maki, Giancarlo De Carlo
• 1989 rzeźbiarstwo: Claes Oldenburg
• 1990 malarstwo: Anselm Kiefer
• 1991 muzyka: Yehudi Menuhin, Luciano Berio
• 1992 architektura: Frank Gehry, Jørn Utzon, Denys Lasdun(inne języki)
• 1993 rzeźbiarstwo: Bruce Nauman
• 1994/1995 malarstwo: Gerhard Richter
• 1995/1996 muzyka: Zubin Mehta, György Ligeti
• 1996/1997 architektura: Frei Otto, Aldo van Eyck
• 1998 rzeźbiarstwo: James Turrell(inne języki)
• 1999 malarstwo: nagrody nie przyznano
• 2000 muzyka: Pierre Boulez, Riccardo Muti
• 2001 architektura: Alvaro Siza
• 2002/2003 malarstwo i rzeźbiarstwo: Louise Bourgeois
• 2004 muzyka: Mstisław Rostropowicz, Daniel Barenboim
• 2005 architektura: Jean Nouvel
• 2006/2007 malarstwo i rzeźbiarstwo: Michelangelo Pistoletto(inne języki)
• 2008 muzyka: Gia Kanczeli, Claudio Abbado
• 2009 nagrody nie przyznano
• 2010 architektura: David Chipperfield, Peter Eisenman
• 2011 malarstwo i rzeźbiarstwo: Rosemarie Trockel(inne języki)
• 2012 muzyka: Plácido Domingo, Simon Rattle
• 2013 architektura: Eduardo Souto de Moura
• 2014 rzeźbiarstwo: Olafur Eliasson
• 2015 muzyka: Jessye Norman, Murray Perahia
• 2016 architektura: Phyllis Lambert(inne języki)
• 2017 rzeźba: Laurie Anderson, Lawrence Weiner(inne języki)
• 2018 muzyka: Paul McCartney, Ádám Fischer(inne języki)
• 2019 architektura: Moshe Safdie
• 2020 malarstwo i rzeźbiarstwo: Cindy Sherman
• 2021 muzyka: Olga Neuwirth(inne języki)^[3], Stevie Wonder^[4]
• 2022 architektura: Yoshiharu Tsukamoto, Momoyo Kaijima, Elizabeth Diller
• 2024 muzyka: György Kurtág

Wyróżnieni z rolnictwa

• 1978: George F. Sprague(inne języki), John C. Walker(inne języki)
• 1979: Jay L. Lush(inne języki), sir Kenneth Blaxter(inne języki)
• 1980: Karl Maramorosch
• 1981: John O. Almquist(inne języki), Henry A. Lardy(inne języki), Glenn W. Salisbury(inne języki)
• 1982: Wendell L. Roelofs(inne języki)
• 1983/1984: Don Kirkham(inne języki), Cornellis T. de Witt
• 1984/1985: Robert H. Burris(inne języki)
• 1986: sir Ralph Riley(inne języki), Ernest R. Sears(inne języki)
• 1987: Theodor O. Diener(inne języki)
• 1988: Charles Thibault, Ernest John Christopher Polge(inne języki)
• 1989: Peter M. Biggs(inne języki), Michael Elliott(inne języki)
• 1990: Jozef Stefaan Schell(inne języki)
• 1991: Shang-Fa Yang(inne języki)
• 1992: nagrody nie przyznano
• 1993: John E. Casida(inne języki)
• 1994/1995: Carl B. Huffaker(inne języki), Perry L. Adkisson(inne języki)
• 1995/1996: Morris Schnitzer(inne języki), Frank J. Stevenson(inne języki)
• 1996/1997: Neal L. First(inne języki)
• 1998: Ilan Chet(inne języki), Baldur R. Stefansson(inne języki)
• 1999: nagrody nie przyznano
• 2000: Gurdev S. Khush(inne języki)
• 2001: Roger N. Beachy(inne języki), James E. Womack(inne języki)
• 2002/2003: R. Michael Roberts(inne języki), Fuller W. Bazer(inne języki)
• 2004: Yuan Longping(inne języki), Steven D. Tanksley(inne języki)
• 2005: nagrody nie przyznano
• 2006/2007: Ronald L. Phillips(inne języki), Michel A.J. Georges(inne języki)
• 2008: John Pickett(inne języki), James Tumlinson(inne języki), W. Joe Lewis(inne języki)
• 2009: nagrody nie przyznano
• 2010: David Baulcombe(inne języki)
• 2011: Harris A. Lewin(inne języki), James R. Cook(inne języki)
• 2012: nagrody nie przyznano
• 2013: Joachim Messing(inne języki), Jared Diamond
• 2014: Jorge Dubcovsky(inne języki), Leif Andersson(inne języki)
• 2015: Linda Saif(inne języki)
• 2016: Trudy Mackay(inne języki)
• 2017: nagrody nie przyznano
• 2018: Gene E. Robinson(inne języki)
• 2019: David Zilberman(inne języki)
• 2020: Caroline Dean(inne języki)^[5]
• 2022: Pamela Ronald
• 2024: Venkatesan Sundaresan, Joanne Chory, Elliot M. Meyerowitz

Wyróżnieni z medycyny

• 1978: George Snell, Jean Dausset, Jon J. van Rood
• 1979: Roger Wolcott Sperry, Arvid Carlsson, Oleh Hornykiewicz
• 1980: César Milstein, Leo Sachs(inne języki), sir James L. Gowans(inne języki)
• 1981: Barbara McClintock, Stanley N. Cohen
• 1982: Jean-Pierre Changeux, Solomon H. Snyder(inne języki), sir James W. Black
• 1983/1984: nie przyznano
• 1984/1985: Donald F. Steiner(inne języki)
• 1986: Osamu Hayaishi(inne języki)
• 1987: Puedro Cuatrecasas(inne języki), Meir Wilchek(inne języki)
• 1988: Henri-Gery Hers(inne języki), Elizabeth F. Neufeld
• 1989: John Gurdon, Edward B. Lewis
• 1990: Maclyn McCarty
• 1991: Seymour Benzer
• 1992: M. Judah Folkman(inne języki)
• 1993: nie przyznano
• 1994/1995: Michael J. Berridge(inne języki), Yasutomi Nishizuka(inne języki)
• 1995/1996: Stanley Prusiner
• 1997: Mary Frances Lyon(inne języki)
• 1998: Michael Sela, Ruth Arnon(inne języki)
• 1999: Eric Kandel
• 2000: nie przyznano
• 2001: Awram Herszko, Alexander Varshavsky(inne języki)
• 2002/2003: Ralph L. Brinster(inne języki), Mario Capecchi, Oliver Smithies
• 2004: Robert A. Weinberg(inne języki), Roger Tsien
• 2005: Alexander Levitzki(inne języki), Anthony Rex Hunter, Anthony J. Pawson(inne języki)
• 2006/2007: nagrody nie przyznano
• 2008: Howard Cedar(inne języki), Aharon Razin(inne języki)
• 2009: nagrody nie przyznano
• 2010: Axel Ullrich(inne języki)
• 2011: Shin’ya Yamanaka, Rudolf Jaenisch(inne języki)
• 2012: Ronald M. Evans(inne języki)
• 2013: nagrody nie przyznano
• 2014: Nahum Sonenberg(inne języki), Gary Ruvkun, Victor Ambros
• 2015: John Kappler(inne języki), Philippa Marrack(inne języki), Jeffrey V. Ravetch(inne języki)
• 2016: Lewis C. Cantley(inne języki), Carl Ronald Kahn(inne języki)
• 2017: James P. Allison
• 2018: nie przyznano
• 2019: Jeffrey M. Friedman(inne języki)
• 2020: Emmanuelle Charpentier, Jennifer Doudna
• 2021: Joan Steitz(inne języki), Lynne Elizabeth Maquat(inne języki), Adrian Krainer(inne języki)
• 2024: José-Alain Sahel, Botond Roska

Przypisy

1. The Wolf Prize [online], Wolf Foundation [dostęp 2021-06-18]  (ang.).
2. The 2011 Wolf Prize in Chemistry. Wolf Foundation. [dostęp 2011-02-18]. Cytat: For deep creative contributions to the chemical sciences in the field of synthesis, properties and an understanding of organic materials (ang.).
3. The ViolinT.V. Channel The ViolinT.V., Winners Announced for Israeli's 2021 Wolf Prize for Music [online], The World's Leading Classical Music News Source. Est 2009., 11 lutego 2021 [dostęp 2021-06-18]  (ang.).
4. Stevie Wonder awarded Israel's prestigious Wolf Prize [online], www.yahoo.com [dostęp 2021-06-18]  (ang.).
5. Prestigious Wolf Prize honour for Professor Dame Caroline Dean [online], John Innes Centre, 14 stycznia 2020 [dostęp 2021-06-18]  (ang.).

Linki zewnętrzne

• Fundacja Wolfa

Kontrola autorytatywna (nagroda naukowa):

• GND: 4690663-0

Encyklopedie internetowe:

• DSDE: Wolf-prisen