Polska
1920
1939
Romuald Traugutt
14 sierpnia
1923
2 Pułk Strzelców Polskich na Syberii
płk Józef Werobej
ppłk dypl. Adam Nadachowski
Kobryń
wojsko
piechota
30 Poleska Dywizja Piechoty
83 Pułk Strzelców Poleskich im. Romualda Traugutta (83 pp) – oddział piechoty Wojska Polskiego.
16 lipca 1920 roku w Grupie został sformowany 2 Syberyjski pułk piechoty[1]. 14 października 1921 roku oddział został przemianowany na 83 Syberyjski pułk piechoty, a 10 marca 1922 roku na 83 pułk piechoty.
Pułk stacjonował w garnizonie Kobryń[5][6], na terenie Okręgu Korpusu Nr IX[7]. Wchodził w skład 5 Dywizji Strzelców Polskich (1919–1920), Brygady Syberyjskiej (1920–1921) i 30 Poleskiej Dywizji Piechoty (1921–1939).
19 maja 1927 roku Minister Spraw Wojskowych, marszałek Polski Józef Piłsudski ustalił i zatwierdził dzień 14 sierpnia, jako datę święta pułkowego[8].
Na podstawie rozkazu wykonawczego Ministerstwa Spraw Wojskowych do Departamentu Piechoty o wprowadzeniu organizacji piechoty na stopie pokojowej PS 10-50 z 1930 roku, w Wojsku Polskim wprowadzono trzy typy pułków piechoty. 83 pułk piechoty zaliczony został do typu I pułków piechoty (tzw. „normalnych”). W każdym roku otrzymywał około 610 rekrutów. Stan osobowy pułku wynosił 56 oficerów oraz 1500 podoficerów i szeregowców. W okresie zimowym posiadał batalion starszego rocznika, batalion szkolny i skadrowany, w okresie letnim zaś batalion starszego rocznika i dwa bataliony poborowych[9].
W kampanii wrześniowej 1939 walczył w składzie macierzystej dywizji (Armia „Łódź”)[13].
Po zakończeniu walk, były dowódca Armii „Łódź” – gen. dyw. Juliusz Rómmel w „Rozkazie pochwalnym dla 30 Dywizji Piechoty” nadał order Virtuti Militari IV klasy płk. dypl. Adamowi Nadachowskiemu i mjr. Mieczysławowi Olęderczykowi, order Virtuti Militari V klasy: mjr. Stefanowi Gieranowskiemu i mjr. Stanisławowi Kalinowskiemu. Ponadto dowódca armii do dyspozycji dowódcy 83 pułku piechoty przekazał 30 orderów Virtuti Militari V klasy dla żołnierzy pułku[14].
7 czerwca 1923 roku Prezydent RP Stanisław Wojciechowski dekretem L. 692.23 zatwierdził chorągiew 83 pp[15].
14 sierpnia 1923 roku w Kobryniu biskup polowy Stanisław Gall wręczył pułkowi chorągiew ufundowaną przez społeczeństwo ziemi słonimskiej[13]. Sztandar zaginął w niewyjaśnionych okolicznościach już po wojnie[16].
Według innej wersji, na rozkaz generała Cehaka sztandar pocięto na 8 części które wręczono por. Krajewskiemu, por. Nowakowskiemu, por. Zamiechowskiemu, ppor. Kawebergowi, ppor. Potockiemu (dwie części), st. sierż. Ratajowi i plut. Pawlaczykowi. W listopadzie 1939 czterej oficerowie postanowili pozostawić swoje części sztandaru w Białej Podlaskiej u por. Władysława Andrzejczaka przy Brzeskiej 36. 28 lipca 1959 por. Andrzejczak wydobył części sztandaru ze schowka, a 5 sierpnia przedstawiciele 83 pułku przekazali 4 części do Muzeum Wojska Polskiego. 28 sierpnia piątą część sztandaru przekazał do Muzeum starszy sierżant Józef Rataj[17].
8 listopada 1928 roku Minister Spraw Wojskowych, marszałek Polski Józef Piłsudski zatwierdził wzór i regulamin odznaki pamiątkowej 83 pp[18]. Odznaka o wymiarach 40x40 mm ma kształt równoramiennego krzyża o ramionach pokrytych zieloną emalią. Na środku umieszczona jest tarcza ze srebrnym godłem wz. 1927, okolona biało emaliowanym kołem z napisem „DLA CIEBIE POLSKO” i „DLA TWOJEJ CHWAŁY”. Na ramionach krzyża wpisano: pierwotną nazwę pułku „2 SYB”, rok powstania „1918” i ustanowienia odznaki „1928” oraz obecny numer i inicjały „83.p.p.”. Ramiona krzyża złączone są odcinkami koła połączonymi z tarczą środkową złotymi literami „S”. Jednoczęściowa – oficerska, wykonana w srebrze, emaliowana. Wykonawcą odznaki był Wiktor Gontarczyk z Warszawy[5].
Biogramy ofiar zbrodni katyńskiej znajdują się między innymi w bazach udostępnionych przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego[21] oraz Muzeum Katyńskie[22][c][d].