1792

Rządzący państwami w 1792

Król Polski	1764 Stanisław August Poniatowski 1795
Emir Afganistanu	1772 Timur Szah Durrani 1793
Współksiążęta Andory	1785 Josep de Boltas 1795 1774 Ludwik XVI 1792
Arcyksiążę Austrii	1792 Franciszek II Habsburg 1804
Elektor Bawarii	1777 Karol Teodor 1799
Sułtan Brunei	1762 Omar Ali Saifuddin I 1795
Cesarz Chin	1735 Qianlong 1796
Król Czech	1790 Leopold II Habsburg 1792 1792 Franciszek II Habsburg 1835
Król Danii	1766 Chrystian VII 1808
Dalajlama	1758 Jamphel Gjaco 1804
Król Francji	1774 Ludwik XVI 1792
Król Gruzji	1762 Herakliusz II 1798
Król Hiszpanii	1788 Karol IV 1808
Stadhouder Holandii	1751 Wilhelm V Orański 1795
Szach Iranu	1789 Lotf Ali Chan 1794
Państwo Wielkich Mogołów	1759 Shah Alam II 1806
Król Irlandii	1760 Jerzy III Hanowerski 1820
Cesarz Japonii	1779 Kōkaku 1817
Kalif	1789 Selim III 1807
Patriarcha Konstantynopola	1789 Neofit VII 1794
Władca Korei	1776 Chŏngjo 1800
Książę Kurlandii i Semigalii	1769 Piotr Biron 1795
Emir Kuwejtu	1762 Abd Allah I 1814
Książę Liechtensteinu	1781 Alojzy I 1805
Sułtan Maroka	1790 Jazid ibn Muhammad 1792 1792 Maulaj Sulajman 1822
Książę Monako	1733 Honoriusz III 1793
Król Nepalu	1777 Rana Bahadur 1799
Król Norwegii	1784 Fryderyk VI 1814
Sułtan Omanu	1786 Hamid ibn Sa’id 1792 1792 Sultan ibn Ahmad 1804
Elektor Palatynatu	1742 Karol IV Teodor 1799
Papież	1775 Pius VI 1799
Książę Parmy i Piacenzy	1765 Ferdynand 1802
Król Portugalii	1777 Maria I 1816
Król Prus	1786 Fryderyk Wilhelm II 1797
Car Rosji	1762 Katarzyna II Wielka 1796
Cesarz Rzymski (niemiecki)	1790 Leopold II Habsburg 1792 1792 Franciszek II Habsburg 1806
Kapitanowie Regenci San Marino	1791 Antonio Onofri Girolamo Paoloni 1792 1792 Giuliano Gozi Giovanni Filippi 1792 1792 Giambattista Bonelli Marino Francesconi 1793
Elektor Saksonii	1763 Fryderyk August III 1806
Król Sardynii	1773 Wiktor Amadeusz III 1796
Król Szwecji	1771 Gustaw III 1792 1792 Gustaw IV Adolf 1809
Król Tajlandii	1782 Buddha Yodfa Chulalok 1809
Sułtan Turków	1789 Selim III 1807
Prezydent USA	1789 George Washington 1797
Doża Wenecji	1789 Ludovico Manin 1797
Król Węgier	1790 Leopold II 1792 1792 Franciszek 1835
Monarcha Wielkiej Brytanii	1760 Jerzy III 1820
Premier Wielkiej Brytanii	1783 William Pitt Młodszy 1801
Cesarz Wietnamu	1788 Quang Trung 1792 1792 Cảnh Thịnh 1802

Rok 1792 / MDCCXCII

stulecia: XVII wiek ~ XVIII wiek ~ XIX wiek
lata: 1782 « 1787 « 1788 « 1789 « 1790 « 1791 « 1792 » 1793 » 1794 » 1795 » 1796 » 1797 » 1802

Wydarzenia w Polsce

• 1 stycznia – uroczyste poświęcenie kościoła św. Piotra i Pawła w Lachowicach.
• 14 kwietnia – Franciszek Wielopolski został pierwszym prezydentem Krakowa.
• 16 kwietnia – Ignacy Wyssogota Zakrzewski został pierwszym prezydentem Warszawy.
• 27 kwietnia – w Petersburgu, pod kontrolą Rosji, zawiązano konfederację, ogłoszoną dopiero w Targowicy nad Siwuchą 14 maja. Utworzyli ją magnaci niezadowoleni z reform Sejmu Wielkiego i pragnący przywrócenia dawnego porządku.
• 2 maja – założono cmentarz ewangelicko-augsburski w Warszawie.
• 14 maja – w Targowicy nad Siwuchą ogłoszono zawiązanie przez polskich magnatów konfederacji przeciwko reformom Sejmu Wielkiego.
• 18 maja:
  • Katarzyna II wydała manifest przeciwko władzom Rzeczypospolitej.
  • wojska rosyjskie wkroczyły do Rzeczypospolitej, rozpoczęła się wojna polsko-rosyjska (II rozbiór Polski).
• 20 maja – otwarto i poświęcono Cmentarz Powązkowski w Warszawie.
• 26 maja – wojna polsko-rosyjska: klęska wojsk litewskich w bitwie pod Opsą.
• 29 maja – zawieszono obrady Sejmu Wielkiego.
• Po zajęciu Krakowa przez wojska rosyjskie odbyła się w kościele Mariackim uroczysta wotywa dla uczczenia zwycięstwa Targowicy.
• 1 czerwca – wojna polsko-rosyjska: zdymisjonowano naczelnego wodza armii litewskiej księcia Ludwika Wirtemberskiego, któremu udowodniono zdradę i działania na korzyść armii rosyjskiej.
• 10 czerwca – wojna polsko-rosyjska: zwycięstwo wojsk litewskich w bitwie pod Stołpcami.
• 11 czerwca – wojna polsko-rosyjska: klęska wojsk litewskich w bitwie pod Mirem.
• 14 czerwca – wojna polsko-rosyjska: porażka Polaków w bitwie pod Boruszkowcami.
• 18 czerwca – wojna polsko-rosyjska: zwycięska bitwa pod Zieleńcami ks. Józefa Poniatowskiego nad wojskami rosyjskimi.
• 22 czerwca – Stanisław August Poniatowski ustanowił Order Virtuti Militari dla uczczenia zwycięstwa pod Zieleńcami.
• 25 czerwca – w Ostrogu na Wołyniu po raz pierwszy wręczono Ordery Virtuti Militari. Udekorowano nimi 15 oficerów i żołnierzy biorących udział w zwycięskiej bitwie pod Zieleńcami z Rosjanami.
• 4 lipca – wojna polsko-rosyjska: zwycięstwo Rosjan w bitwie pod Zelwą.
• 14 lipca – wojna polsko-rosyjska: zwycięstwo Rosjan w bitwie pod Wojszkami.
• 18 lipca – wojna polsko-rosyjska: nierozstrzygnięta bitwa pod Dubienką wojsk polskich pod dowództwem Tadeusza Kościuszki z armią rosyjską.
• 23 lipca:
  • akces króla Stanisława Augusta Poniatowskiego do Targowicy zakończył wojnę polsko-rosyjską w obronie konstytucji 3 maja.
  • wojna polsko-rosyjska: porażka wojsk litewskich w bitwie pod Brześciem.
• 24 lipca – wojna polsko-rosyjska: zwycięstwo wojsk litewskich w bitwie pod Krzemieniem.
• 12 września – Maciej Bajer został prezydentem Krakowa.

• Powstała pierwsza kopalnia węgla kamiennego w Jaworznie.
• Walerian Bogdanowicz wystąpił z projektem przejęcia przez skarb państwa części majątków ziemskich należących do kleru polskiego oraz poddania seminariów kontroli Komisji Edukacji Narodowej^[1].

Wydarzenia na świecie

• 9 stycznia – w Jassach został podpisany traktat pokojowy między Imperium Rosyjskim a Imperium Osmańskim. Turcja utraciła Jedysan i uznała aneksję Chanatu Krymskiego przez Rosję oraz rosyjskie zwierzchnictwo nad Gruzją.
• 16 marca – na balu maskowym postrzelono króla Szwecji Gustawa III (zmarł 29 marca).
• 20 marca – Zgromadzenie Prawodawcze ustanowiło zgilotynowanie jedyną formą wykonania kary śmierci w I Republice.
• 29 marca – Gustaw IV Adolf został królem Szwecji. 29 marca 1809 został zmuszony do abdykacji po klęskach wojennych i utracie Finlandii na rzecz Rosji.
• 2 kwietnia – Kongres Stanów Zjednoczonych przyjął ustawę (Coinage Act) powołującą Mennicę Stanów Zjednoczonych.
• 20 kwietnia – francuskie Zgromadzenie Prawodawcze wypowiedziało wojnę Austrii. Wybuchła wojna francusko-austriacka. Do Austrii dołączyły Prusy, a w następnym roku Wielka Brytania, Holandia, Hiszpania i Sardynia.
• 25 kwietnia:
  • Claude Joseph Rouget de Lisle napisał słowa i muzykę Marsylianki.
  • wykonano pierwszy wyrok śmierci przy użyciu gilotyny.
• 11 maja – kapitan Robert Gray odkrył ujście rzeki Kolumbia do Pacyfiku w Oregonie.
• 15 maja – I koalicja antyfrancuska: Francja wypowiedziała wojnę Królestwu Sardynii.
• 16 maja – otwarto Teatro La Fenice w Wenecji.
• 17 maja – powstała NYSE – Nowojorska Giełda Papierów Wartościowych.
• 21 maja – wybuch japońskiego wulkanu Unzen wywołał tsunami, które zabiło około 15 tys. osób w mieście Shimabara.
• 1 czerwca – Kentucky jako 15. stan dołączyło do Unii.
• 4 czerwca – George Vancouver przyłączył do korony brytyjskiej tereny wokół Puget Sound w dzisiejszym stanie Waszyngton na zachodnim wybrzeżu USA.
• 20 czerwca – rewolucja francuska: podczas demonstracji zorganizowanej w Paryżu przez żyrondystów tłum wtargnął do siedziby króla Ludwika XVI, który wraz z żoną został zwymyślany oraz zmuszony do założenia czapki frygijskiej.
• 5 lipca – Franciszek II Habsburg został wybrany na cesarza rzymsko-niemieckiego.
• 11 lipca – rewolucja francuska: we Francji powstał legion amazonek, który miał walczyć w obronie rewolucji z Austrią. Francuskie Zgromadzenie Ustawodawcze ogłosiło dekret Ojczyzna w niebezpieczeństwie.
• 9 sierpnia – Franciszek II Habsburg został koronowany na króla Czech.
• 10 sierpnia – rewolucja francuska: w Paryżu na siedzibę króla w Tuileries ruszył tłum robotników, gwardzistów i drobnomieszczaństwa zabijając kilkuset obrońców siedziby króla. Zastraszone tym wydarzeniem Zgromadzenie Prawodawcze postanowiło zawiesić króla w czynnościach do czasu, aż o jego losie zadecyduje nowy parlament, określiło, że w wyborach do nowego parlamentu, zwanego Zgromadzeniem Narodowym, mają prawo brać udział wszyscy żyjący z własnej pracy i pełnoletni obywatele.
• 26 sierpnia – za postawę w bitwie pod Dubienką Tadeusz Kościuszko otrzymał honorowe obywatelstwo Francji.
• 2 września – rewolucja francuska: w obliczu pruskiej inwazji i upadku twierdzy w Verdun, z poduszczenia Marata i Dantona lud Paryża dokonał samosądu na więzionych „wrogach ludu”. W Paryżu rozpoczęły się masakry wrześniowe aresztowanych przedstawicieli szlachty i duchowieństwa.
• 11 września – rewolucja francuska: w Paryżu rozpoczęło się trwające niemal tydzień plądrowanie upaństwowionych zbiorów królewskich (zdeponowanych w Hôtel de la Marine), w trakcie którego skradziono francuskie klejnoty koronne - w tym błękitny diament Bleu de France; przeszlifowany, pojawił się na rynku w 1830 roku, obecnie znany jest pod nazwą Hope.
• 20 września – I koalicja antyfrancuska: armia francuska zwyciężyła wojska pruskie pod Valmy.
• 21 września – rewolucja francuska: Ludwik XVI został formalnie zdetronizowany przez Konwent Narodowy. Zniesienie monarchii i powstanie republiki we Francji.
• 22 września – rewolucja francuska: aresztowanie króla Francji Ludwika XVI. Jest to data początkowa kalendarza rewolucyjnego.
• 12 października – w Nowym Jorku obchodzono pierwszy raz Dzień Kolumba (ang. Columbus Day).
• 13 października – wmurowano kamień węgielny pod budowę Białego Domu w Waszyngtonie.
• 6 listopada – armia francuska pokonała wojska austriackie pod Jemappes. Początek okupacji Belgii przez Francuzów.
• 5 grudnia – George Washington został po raz drugi wybrany prezydentem USA.
• 11 grudnia – rewolucja francuska: rozpoczął się proces Ludwika XVI.

• W USA powstały Partia Federalistyczna i Partia Demokratyczno-Republikańska.

Urodzili się

• 7 stycznia – Henryk Marconi, polski architekt pochodzenia włoskiego (zm. 1863)
• 8 stycznia – Tomasz Paschalis Konarski, polski generał brygady kawalerii, uczestnik powstania listopadowego, emigrant (zm. 1878)
• 16 stycznia – Adam, hrabia Wirtembergii, generał Królestwa Polskiego (zm. 1847)
• 7 marca – John Herschel, angielski astronom i fizyk, pionier fotografii, wprowadził pojęcia „negatyw” i „pozytyw” (zm. 1871)
• 5 kwietnia – Stanisław Trębicki, polski generał brygady (zm. 1830)
• 10 maja – Willie Person Mangum, amerykański polityk, senator ze stanu Karolina Północna (zm. 1861)
• 21 maja – Gaspard-Gustave de Coriolis, francuski inżynier i matematyk (zm. 1843)
• 22 czerwca – Dominik od Matki Bożej, włoski pasjonista, błogosławiony katolicki (zm. 1849)
• 8 lipca – Teresa Sachsen-Hildburghausen, królowa Bawarii (zm. 1854)
• 10 lipca – George Dallas, amerykański polityk, wiceprezydent USA (zm. 1864)
• 20 lipca – Ignacy Prądzyński, polski generał (zm. 1850)
• 4 sierpnia – Percy Bysshe Shelley, angielski poeta (zm. 1822)
• 5 września – Pierre-Armand Dufrénoy, francuski geolog i mineralog, inżynier górniczy (zm. 1857)
• 16 września – Kajetan Morozewicz, polski prawnik, ekonomista, uczestnik powstania listopadowego (zm. 1869)
• 3 października – Józef Dionizy Minasowicz, polski poeta, tłumacz, teoretyk literatury, prawnik (zm. 1849)
• 18 października – Jakub Walenty Lewiński, polski generał, uczestnik powstania listopadowego (zm. 1867)
• 15 listopada – Isaac Toucey, amerykański polityk, sekretarz Marynarki Wojennej USA (zm. 1869)
• 1 grudnia – Nikołaj Łobaczewski, matematyk rosyjski (zm. 1856)
• 6 grudnia – Wilhelm II, król Holandii i wielki książę Luksemburga (zm. 1849)
• data dzienna nieznana:
  • Barbara Han A-gi, koreańska męczennica, święta katolicka (zm. 1839)

Zmarli

Święta ruchome

• Tłusty czwartek: 16 lutego
• Ostatki: 21 lutego
• Popielec: 22 lutego
• Niedziela Palmowa: 1 kwietnia
• Wielki Czwartek: 5 kwietnia
• Wielki Piątek: 6 kwietnia
• Wielka Sobota: 7 kwietnia
• Wielkanoc: 8 kwietnia
• Poniedziałek Wielkanocny: 9 kwietnia
• Wniebowstąpienie Pańskie: 17 maja
• Zesłanie Ducha Świętego: 27 maja
• Boże Ciało: 7 czerwca

Przypisy

1. Bolesław Kumor, Historia Kościoła. Czasy nowożytne. Kościół w okresie absolutyzmu i oświecenia. Katolicki Uniwersytet Lubelski Lublin 1985, s. 216.

Zobacz multimedia związane z tematem: 1792