Władcy Turcji

Imperium Osmańskie

Dynastia Osmanów

• Sulejman Szach (XIII w.)
• Ertogrul (druga połowa XIII w.)

#	Sułtan	Portret	Od	Do	Tugra	Uwagi
1	Osman I (Bej)		c. 1299	c. 1324	–	Syn Ertogrula i Halime Hatun; Rządził do śmierci[1].
2	Orhan I (Bej)		c. 1324	c. 1360		Syn Osmana I i Malhun Hatun; Rządził do śmierci[2].
3	Murad I Hüdavendigar (Sułtan od 1383)		c. 1360	1389		Syn Orhana I i Nilüfer Hatun; Rządził do śmierci; Zabity podczas bitwy na Kosowym Polu[3].
4	Bajazyd I Błyskawica		1389	1402		Syn Murada I i Gülçiçek Hatun; Schwytany podczas bitwy pod Ankarą (de facto koniec panowania); Zmarł w niewoli w Akşehir 8 marca 1403[4].
Interregnum (1402–1413)
5	Mehmed I		1413	1421		Syn Bajazyda I i Devlet Hatun; Rządził do śmierci[5].
6	Murad II		1421	1444		Syn Mehmeda I i Emine Hatun[6]; Abdykował z własnej woli na rzecz syna, Mehmeda II[7].
7	Mehmed II Zdobywca		1444	1446		Syn Murada II i Hüma Hatun[8]; Oddał tron ojcu[7].
(6)	Murad II		1446	3 lutego 1451		Drugie panowanie; Zmuszony do powrotu na tron po buncie janczarów; Rządził do śmierci[6].
(7)	Mehmed II Zdobywca		3 lutego 1451	3 maja 1481		Drugie panowanie; Zdobył Konstantynopol w 1453; Rządził do śmierci.
8	Bajazyd II		19 maja 1481	25 kwietnia 1512		Syn Mehmeda II i Sitti Mükrime Hatun; Abdykował; Zmarł w pobliżu Didimoticho 26 maja 1512[9].
9	Selim I Groźny (Kalif od 1517)		25 kwietnia 1512	21 września 1520		Syn Bajazyda II i Gülbahar Hatun; Rządził do śmierci[10].
10	Sulejman I Wspaniały		30 września 1520	6 lub 7 września 1566		Syn Selima I i Hafsa (Hafize); Rządził do śmierci[11].
11	Selim II Pijak		29 września 1566	21 grudnia 1574		Syn Sulejmana I i Roksolany; Rządził do śmierci[12].
12	Murad III		22 grudnia 1574	16 stycznia 1595		Syn Selima II i Nurbanu; Rządził do śmierci[13].
13	Mehmed III		27 stycznia 1595	20 lub 21 grudnia 1603		Syn Murada III i Safiye; Rządził do śmierci; Zamordowany[14].
14	Ahmed I		21 grudnia 1603	22 listopada 1617		Syn Mehmeda III i Handan Sultan; Rządził do śmierci[15].
15	Mustafa I		22 listopada 1617	26 lutego 1618		Syn Mehmeda III i Halime; Zdetronizowany na rzecz swojego bratanka Osmana II[16].
16	Osman II		26 lutego 1618	19 maja 1622		Syn Ahmeda I i Mahfiruz Hatice; Rządził do śmierci; Zamordowany przez janczarów[17].
(15)	Mustafa I		20 maja 1622	10 września 1623		Drugie panowanie; Powrócił na tron po zamordowaniu jego bratanka; Zdetronizowany i uwięziony aż do śmierci Stambule 20 stycznia 1639[16].
17	Murad IV		10 września 1623	8 lub 9 lutego 1640		Syn Ahmeda I i Kösem Sultan (Mahpeyker); Rządził do śmierci[18].
18	Ibrahim I		9 lutego 1640	8 sierpnia 1648		Syn Ahmeda I i Kösem Sultan (Mahpeyker); Zdetronizowany podczas zamachu stanu prowadzonego przez wielkiego muftiego; Zamordowany w Stambule 18 sierpnia 1648[19].
19	Mehmed IV		8 sierpnia 1648	8 listopada 1687		Syn Ibrahima I i Turhan Hatice; Zdetronizowany po przegranej pod Nagyharsány; Zmarł w Edirne 6 stycznia 1693[20].
20	Sulejman II		8 listopada 1687	22 czerwca 1691		Syn Ibrahima I i Saliha Dilâşub; Rządził do śmierci[21].
21	Ahmed II		22 czerwca 1691	6 lutego 1695		Syn Ibrahima I i Hatice Muazzez; Rządził do śmierci[22].
22	Mustafa II		6 lutego 1695	22 sierpnia 1703		Syn Mehmeda IV i Emetullah Rabia Gülnûş; Zdetronizowany podczas buntu janczarów; Zmarł w Stambule 8 stycznia 1704[23].
23	Ahmed III		22 sierpnia 1703	1 lub 2 października 1730		Syn Mehmeda IV i Emetullah Rabia Gülnûş; Zdetronizowany podczas buntu janczarów, prowadzonego przez Patronę Halila; Zmarł 1 lipca 1736[24].
24	Mahmud I		2 października 1730	13 grudnia 1754		Syn Mustafy II i Saliha Sebkati; Rządził do śmierci[25].
25	Osman III		13 grudnia 1754	29 lub 30 października 1757		Syn Mustafy II i Şehsuvar; Rządził do śmierci[26].
26	Mustafa III		30 października 1757	21 stycznia 1774		Syn Ahmeda III i Emîne Mihrişah Kadınefendi; Rządził do śmierci[27].
27	Abdülhamid I		21 stycznia 1774	6 lub 7 kwietnia 1789		Syn Ahmeda III i Rabiâ Şermi  Kadınefendi; Rządził do śmierci[28].
28	Selim III		7 kwietnia 1789	29 maja 1807		Syn Mustafy III i Mihrişah; Zdetronizowany z powodu reform podczas buntu janczarów; Zamordowany w Stambule 28 lipca 1808[29].
29	Mustafa IV		29 maja 1807	28 lipca 1808		Syn Abdülhamida I i Nükhet-Seza Hânımefendi; Zdetronizowany przez powstanie pod przywództwem Alemdara Mustafy Pashy; Ścięty w Stambule 17 listopada 1808[30].
30	Mahmud II		28 lipca 1808	1 lipca 1839		Syn Abdülhamida I i Nakşidil; Rozwiązał korpus janczarów w 1826; Rządził do śmierci[31].
31	Abdülmecid I		1 lipca 1839	25 czerwca 1861		Syn Mahmuda II i Bezmiâlem; Rządził do śmierci[32].
32	Abdülaziz		25 czerwca 1861	30 maja 1876		Syn Mahmuda II i Pertevniyal; Zdetronizowany przez ministrów; Znaleziony martwym (samobójstwo lub morderstwo) pięć dni później[33].
33	Murad V		30 maja 1876	31 sierpnia 1876		Syn Abdülmecida I i Şevkefza; Zdetronizowany z powodu choroby; Przebywał w areszcie domowym w Pałacu Çırağan, gdzie zmarł 29 sierpnia 1904[34].
34	Abdülhamid II Wielki Chan		31 sierpnia 1876	27 kwietnia 1909		Syn Abdülmecida I i Tirimüjgan Kadınefendi; Zdetronizowany po Incydencie 31 marca; Uwięziony w Pałacu Beylerbeyi, gdzie zmarł 10 lutego 1918[35].
35	Mehmed V		27 kwietnia 1909	3 lipca 1918		Syn Abdülmecida I i Gülcemal Kadınefendi; Rządził jako figurant do śmierci[36].
36	Mehmed VI		4 lipca 1918	1 listopada 1922		Syn Abdülmecida I i Gülüstü Kadınefendi; Rozwiązanie sułtanatu; Opuścił Stambuł 17 listopada 1922; Zmarł na wygnaniu w San Remo 16 maja 1926[37].
Rozwiązanie Imperium Osmańskiego (1922–1923)
–	Abdülmecid II (tylko kalif)		18 listopada 1922	3 marca 1924	–	Syn Abdülaziza i Hayran-ı Dil Kadınefendi; Wybrany kalifem przez Wielkie Zgromadzenie Narodowe Turcji; Wygnany po rozwiązaniu kalifatu; Zmarł w Paryżu 23 sierpnia 1944.

Uwagi

Tytuł sułtana używany był od panowania Orhana, Osman I posługiwał się tytułem beja. Daty panowania niektórych władców są dyskusyjne, np. według niektórych opracowań Murad II abdykował na korzyść Mehmeda II Zdobywcy już w latach 1444-1446, choć wiadomo skądinąd, iż faktyczną władzę Mehmed objął dopiero w 1451 r.

Przypisy

1. Osman Gazi. Tureckie Ministerstwo Kultury i Turystyki. [dostęp 2011-03-04].
2. Orchan Gazi. Tureckie Ministerstwo Kultury i Turystyki. [dostęp 2011-03-04].
3. Sułtan Murad Hüdavendigar Han. Tureckie Ministerstwo Kultury i Turystyki. [dostęp 2011-03-04].
4. Sultan Yıldırım Beyezid Han. Tureckie Ministerstwo Kultury i Turystyki. [dostęp 2011-03-04].
5. Sultan Mehmed Çelebi Han. Tureckie Ministerstwo Kultury i Turystyki. [dostęp 2011-03-04].
6. Sultan II. Murad Han. Tureckie Ministerstwo Kultury i Turystyki. [dostęp 2011-03-04].
7. Chronology: Sultan II. Murad Han. Tureckie Ministerstwo Kultury i Turystyki. [dostęp 2011-03-04].
8. Fatih Sultan Mehmed Han. Tureckie Ministerstwo Kultury i Turystyki. [dostęp 2011-03-04].
9. Sultan II. Bayezid Han. Tureckie Ministerstwo Kultury i Turystyki. [dostęp 2011-03-04].
10. Yavuz Sultan Selim Han. Tureckie Ministerstwo Kultury i Turystyki. [dostęp 2011-03-04].
11. Kanuni Sultan Süleyman Han. Tureckie Ministerstwo Kultury i Turystyki. [dostęp 2011-03-04].
12. Sultan II. Selim Han. Tureckie Ministerstwo Kultury i Turystyki. [dostęp 2011-03-04].
13. Sultan III. Murad Han. Tureckie Ministerstwo Kultury i Turystyki. [dostęp 2011-03-04].
14. Sultan III. Mehmed Han. Tureckie Ministerstwo Kultury i Turystyki. [dostęp 2011-03-04].
15. Sultan I. Ahmed. Tureckie Ministerstwo Kultury i Turystyki. [dostęp 2011-03-04].
16. Sultan I. Mustafa. Tureckie Ministerstwo Kultury i Turystyki. [dostęp 2011-03-04].
17. Sultan II. Osman Han. Tureckie Ministerstwo Kultury i Turystyki. [dostęp 2011-03-04].
18. Sultan IV. Murad Han. Tureckie Ministerstwo Kultury i Turystyki. [dostęp 2011-03-04].
19. Sultan İbrahim Han. Tureckie Ministerstwo Kultury i Turystyki. [dostęp 2011-03-04].
20. Sultan IV. Mehmed. Tureckie Ministerstwo Kultury i Turystyki. [dostęp 2011-03-04].
21. Sultan II. Süleyman Han. Tureckie Ministerstwo Kultury i Turystyki. [dostęp 2011-03-04].
22. Sultan II. Ahmed Han. Tureckie Ministerstwo Kultury i Turystyki. [dostęp 2011-03-04].
23. Sultan II. Mustafa Han. Tureckie Ministerstwo Kultury i Turystyki. [dostęp 2011-03-04].
24. Sultan III. Ahmed Han. Tureckie Ministerstwo Kultury i Turystyki. [dostęp 2011-03-04].
25. Sultan I. Mahmud Han. Tureckie Ministerstwo Kultury i Turystyki. [dostęp 2011-03-04].
26. Sultan III. Osman Han. Tureckie Ministerstwo Kultury i Turystyki. [dostęp 2011-03-04].
27. Sultan III. Mustafa Han. Tureckie Ministerstwo Kultury i Turystyki. [dostęp 2011-03-04].
28. Sultan I. Abdülhamit Han. Tureckie Ministerstwo Kultury i Turystyki. [dostęp 2011-03-04].
29. Sultan III. Selim Han. Tureckie Ministerstwo Kultury i Turystyki. [dostęp 2011-03-04].
30. Sultan IV. Mustafa Han. Tureckie Ministerstwo Kultury i Turystyki. [dostęp 2011-03-04].
31. Sultan II. Mahmud Han. Tureckie Ministerstwo Kultury i Turystyki. [dostęp 2011-03-04].
32. Sultan Abdülmecid Han. Tureckie Ministerstwo Kultury i Turystyki. [dostęp 2011-03-04].
33. Sultan Abdülaziz Han. Tureckie Ministerstwo Kultury i Turystyki. [dostęp 2011-03-04].
34. Sultan V. Murad Han. Tureckie Ministerstwo Kultury i Turystyki. [dostęp 2011-03-04].
35. Sultan II. Abdülhamid Han. Tureckie Ministerstwo Kultury i Turystyki. [dostęp 2011-03-04].
36. Sultan V. Mehmed Reşad Han. Tureckie Ministerstwo Kultury i Turystyki. [dostęp 2011-03-04].
37. Sultan VI. Mehmed Vahdettin Han. Tureckie Ministerstwo Kultury i Turystyki. [dostęp 2011-03-04].

Encyklopedie internetowe (lista w projekcie Wikimedia):

• SNL: sultanar_i_Det_osmanske_riket