Нова Брезница

Нова Брезница
Нова Брезница Местоположба на Нова Брезница во Македонија Нова Брезница на карта
Координати 41°53′17″N 21°16′41″E
Регион	Скопски
Општина	Сопиште
Население	33 жит. (поп. 2021)[1]
Шифра на КО	25095
Надм. вис.	713 м
Слава	Свети Никола
Нова Брезница на општинската карта Атарот на Нова Брезница во рамките на општината
Нова Брезница на Ризницата

Нова Брезница (порано нарекувана Пуста Брезница) — село во Општина Сопиште, во околината на градот Скопје.

Географија и местоположба

Селото е дел од областа Торбешија. На север е Сува Гора, а на југ Караџица.

Историја

Селото се споменува во турските пописни дефтери од 1467/68 година, како дел од Скопскиот Вилает и имало 23 семејства и 1 вдовица, сите христијани.^[2]

Во XIX век, селото е дел од нахијата Каршијак во Скопската каза во Отоманското Царство.

Според податоците од 1878 година, во селото имало 16 домаќинства во 62 жители христијани (Македонци)^[3]

Население

Население во минатото

Година Нас. ±% 1948 938 —     1953 1.025 +9.3% 1961 1.125 +9.8% 1971 908 −19.3% 1981 276 −69.6%	Година Нас. ±% 1991 92 −66.7% 1994 80 −13.0% 2002 85 +6.2% 2021 33 −61.2%

Според опширните османлиски дефтери за населението на Скопската Каза од 1832/33 година, селото било христијанско, каде имало 30 христијански домаќинства. На овој попис биле забележани 87 мажи христијани, со 6 новороденчиња. Се проценува дека селото во тој период имало 186 жители.^[4]

Стефан Верковиќ во 1857 година го забележува со 92 жители.^[5]

Според статистиката на Васил К’нчов („Македонија, Етнографија и статистика“) од 1900 година, во Пуста Брезница живееле 540 жители, од кои 360 Македонци^[6] и 180 Албанци^[7].^[8] Според егзархискиот секретар Димитар Мишев („La Macédoine et sa Population Chrétienne“) во 1905 година во Пуста Брезница имало 256 Македонци^[6], под врховенството на Бугарската егзархија.^[9]

На Етнографската карта на Битолскиот Вилает од 1901 г. Пуста Брезница се води како чисто македонско село во Кичевската каза на Битолскиот санџак со 30 куќи.^[10]

После Втората балканска војна, 1913 г. селото влегува во границите на Србија, како дел од општина Говрлево и има 535 жители.^[11]

Според германска карта издадена во 1941 година, а заснована на пописот на Кралство Југославија во 1931 година, селото имало 700 Македонци.^[12]

Според пописот од 2002 година, во селото имало 85 жители, од кои 83 Македонци, 1 Србин и 1 друг.^[13]

Според последниот попис од 2021 година, во селото живееле 33 жители, од кои 25 Македонци и 8 лица без податоци.^[14]

Според проценка од 2024 година селото Нова Брезница имало население од околу 50 жители.

Во табелата во продолжение е направен преглед на населението во сите пописни години:

Година	1900	1905	1948	1953	1961	1971	1981	1991	1994	2002	2021
Население	540	256	938	1.025	1.125	908	276	92	80	85	33

Извор за 1900 г.: Македонија. Етнографија и статистика.^[15]; за 1905 г.: La Macédoine et sa Population Chrétienne.^[16]; за 1948-2002 г.: Државен завод за статистика на РМ.^[17]; за 2021 г.: Државен завод за статистика на РМ.^[18]

Родови

Нова Брезница (порано Пуста Брезница) — македонско село.

Според истражувањата од 1950 година. Родови во селото биле:

• Доселеници: Синадиновци (18 к.) први доселеници. Една нивна гранка се вика Марковски. Доселени се кон крајот на XVIII век од селото Здуње во Порече. Таму имаат истоимени роднини; Бошковци (3 к.) гранка се од родот Синадиновци, со кои биле еден род порано; Трпевци (16 к.) доселени се на почетокот на XIX век од селото Томино Село во Порече. Подалечно потекло имаат од сега раселениот град Закамен во Малесија. Го знаат следното родословие: Китан (жив на 60 г. во 1950 година) Коце-Петре-Станко-Трпе, кој се доселил; Ѓоревци (7 к.), Миленковци (11 к.) и Ѓоргијовци (10 к.) доселени се од Манастирец во Порече (денес Горни и Долни). Во родот Ѓоревци се знае следното родословие: Цветан (жив на 57г. во 1950 година) Ѓоргија-Анѓеле-Ѓоре, кој се доселил. Во родот Миленковци се знае следното родословие: Миладин (жив на 54г. во 1950 година) Билбил-Трајко-Миленко, кој се доселил во селото; Велковци (14 к.) се делат на Тасевци и Велевци. Доселени се од селото Здуње во Порече; Крстевци (4 к.) доселени се од селото Брест во Порече. Го знаат следното родословие: Вељан (жив на 58г. во 1950 година) Мате-Саве-Крсте, кој се доселил; Стевановци (8 к.) доселени се од селото Ковач во Порече. Го знаат следното родословие: Стојко (жив на 40г. во 1950 година) Стојан-Ристо-Стеван, кој се доселил; Здравевци (8 к.) доселени се од Бабуна во Велешко; Стојчевци (5 к.) доселени се од Брезница во Порече; Стаменковци (2 к.) доселени се од Белица во Порече; Василевци (5 к.) и Плавичовци (7 к.) доселени се од раселеното село Букурци во клисурата на реката Треска. Во првиот род се знае следното родословие: Дукадин (жив на 44 г. во 1950 година) Иван-Јован, кој се доселил во селото.^[19]

Културни и природни знаменитости

Цркви^[20]

• Црква „Св. Никола“ — главната селска црква. Обновена во 1990 година;^[21]
• Црква „Св. Талалеј“;

Археолошки наоѓалишта

• Фоја — некропола од доцниот среден век;

Пештери

• Ледена - пештера на н.в.од 990 м;
• Блажева пештера;

Личности

Личности родени во Нова Брезница:

• Блаже Стојановски (1922-1944) — македонски партизан, борец за слобода на Македонија и учесник во НОВ
• Апостол Димевски (1924-1945) — македонски партизан, борец за слобода на Македонија и учесник во НОВ
• Дуке Атанасовски (1925-1945) — македонски партизан, борец за слобода на Македонија и учесник во НОВ
• Блажо Милевски (1926-1945) — македонски партизан, борец за слобода на Македонија и учесник во НОВ
• Цветко Бошковски (1928-1945) — македонски партизан, борец за слобода на Македонија и учесник во НОВ
• Бошко Стојковски. Македонски партизан учесник во НОВ сремски фронт.. 1924-2022.
• Радим Трајковски (1913-1997) - македонски партизан, борец за слобода на Македонија, учесник во НОВ на Сремски фронт.
• Миљадин Трајковски - Комита во Османлиско време и потоа Македонски партизан, учесник во НОВ.
• Ицо Трајковски - Македонски партизан, учесник во НОВ.

Поврзано

• Торбешија
• Општина Сопиште
• Сопиште

Наводи

1. „Пописна слика на населените места во Македонија, Попис 2021“. Државен завод за статистика. Посетено на 22 декември 2022.
2. Турски документи за историјата на македонскиот народ кн.4, Методија Соколоски, д-р Александар Стојановски, Скопје 1971, стр.496
3. „Македония и Одринско. Статистика на населението от 1873 г.“ Македонски научен институт, София, 1995, с. 94-95.
4. Османлиски документи за историјата на Македонија - пописи од XIX век на христијанското население - Скопски Санџак, каза Скопје. Скопје: д-р Емил Крстески. 2021.
5. Верковиќ, Стефан (1889). Топографическо-этнографическій очеркъ Македоніи. Санкт Петербург.
6. Македонците биле забележани како Бугари. sfn error: no target: CITEREFМакедонците_биле_забележани_како_Бугари (help)
7. Албанците биле забележани како Арнаути. sfn error: no target: CITEREFАлбанците_биле_забележани_како_Арнаути (help)
8. Кънчов, В. Македония. Етнография и статистика, София, 1900, с.256
9. D.M.Brancoff. "La Macédoine et sa Population Chrétienne". Paris, 1905, р.116-117.
10. Михајловски, Роберт, уред. (2017). Етнографска карта на Битолскиот вилает (PDF). Каламус. стр. 36.
11. Речник на местата во ослободената област Стара Србија по службени податоци. Белград: Мил. Ант. Вујиќ. 1914.
12. „200K Volkstumskarte Jugoslawien“.^{[мртва врска]}
13. Попис на населението, домаќинствата и становите во Република Македонија, 2002 - Книга X
14. „Оваа категорија опфаќа лица коишто учествуваат во вкупното резидентно население, но поради нивно одбивање да бидат попишани, неможност да бидат најдени на својата адреса на живеење и непотполност во работата на попишувачите не биле официјално попишани, туку за нив податоците биле преземени од административни извори и затоа не учествуваат во изјаснувањето за етничка припадност, вероисповед и мајчин јазик (Прочитајте повеќе...).“
15. К’нчов, Васил. „Македонија. Етнографија и статистика“. Софија, 1900
16. Brancoff, D.M. „La Macédoine et sa Population Chrétienne“. Paris, 1905.
17. „Население по возраст и по пол, по населени места, според пописите спроведени во Република Македонија по Втората светска војна“. Државен завод за статистика.
18. „Вкупно резидентно население на Република Северна Македонија според етничката припадност, по населени места, Попис, 2021“. Државен завод за статистика.
19. Трифуноски, Јован (1958). Слив Маркове Реке - антропогеографска. Скопје: Филозофски факултет.
20. Јелена Павловска, Наташа Ниќифоровиќ и Огнен Коцевски (2011). Валентина Божиновска (уред.). Карта на верски објекти во Македонија. Менора - Скопје: Комисија за односи во верските заедници и религиозните групи. ISBN 978-608-65143-2-7.
21. „Камбана од Ватикан ќе бие во Нова Брезница“. Вечер. Посетено на 2013-01-06.^{[мртва врска]}

Надворешни врски

• Сателитска снимка на Нова Брезница на Карти на Гугл