|
4-a de junio
La 4-a de junio estas la 155-a tago de la jaro (la 156-a en superjaroj) laŭ la Gregoria kalendaro. 210 tagoj restas.
Je la 4-a de junio okazis, interalie:
Eventoj
- 774: Karolo la Granda konkeris Pavion
- 1039: Henriko la 3-a iĝis rego de Germanio
- 1055: Papo Viktoro la 2-a kunvokis en Florenco sinodon de episkopoj, kiun krom 120 episkopoj partoprenis la imperiestro
- 1133: Papo Inocento la 2-a eldonis buleon Sacrosanta Romana, kiu agnoskis estrecrajton de magdeburga ĉefepiskopejo super planataj polaj diocezoj en Pomerio
- 1294: Litovoj sub gvido de grandprinco Vytėnis atingis Łęczyca, kie ili bruligis murzonitan urbon, konstruitan de pola princo
- 1365: Arles: Karolo la 4-a kroniĝis kiel reĝo de Burgonjo
- 1391: Pogromo de judoj en Sevilo - miloj estis murditaj kaj transvivinta plimulto baptiĝis
- 1411: Reĝo Karolo la 6-a atribuis monopolon al pretigo de ŝafofromaĝo rokforto al loĝantoj de Roquefort-sur-Soulzon
- 1487: Taĉmentoj de tronpretendanto Lambert Simnel alvenis de Irlando al Anglio, kie la 16-an de junio ili estis frakasitaj de la reĝo Henriko la 7-a
- 1500: Kievo estis liberigita de ĉiuj komercaj devoj laŭ la Magdeburga juro
- 1584: Walter Raleigh fondis sur insulo unuan anglan kolonion en Nordameriko - apud bordo de la nuna Norda Karolino
- 1615: Sieĝo de Osako: soldataro de ŝoguno Tokugawa Ieyasu konkeris post sieĝo Osakan burgon
- 1629: Nederlanda ŝipo Batavia frakasiĝis apud la okcidenta Aŭstralio - inter 341 personoj 301 sukcesis atingi ĉirkaŭajn insulojn
- 1652: Dua tago de la masakro de ĉirkaŭ 3500 mil polaj militkaptitoj post la batalo de Batoh - laŭ ordono de ukraina hetmano Bohdan Ĥmelnickij
- 1666: Parizo: premiero de la komedio La mizantropo de Molière
- 1719: Granda Nordia Milito: venko de rusa ŝiparo super la sveda en mara batalo apud Osel
- 1760: Elpelo de la Akadianoj: plantistoj el Nov-Anglio alvenis por postuli teron en Nov-Skotio (Kanado), forprenitan de akadianoj
- 1783: Unua publika montro de varmaerbalono, konstruita de fratoj Montgolfier
- 1783: En Sibiu reĝo Jozefo la 2-a eldonis dekreton abolante devojn de la servutulo kaj garantiante personan liberecon en Hungario
- 1792: Kapitano de Reĝa Mararmeo George Vancouver anoncis Puĝetan Fjiordon en Pacifika nordokcidento apartenanta por Britio
- 1794: Brita armeo konkeris Portoprincon sur Haitio
- 1896: Henry Ford finis Kvarciklon Ford, sian unuan benzinmovitan aŭton, kaj sukcese ĝin testis
- 1802: Regno de Sardio: reĝo Karlo Emanuelo la 4-a de Savojo abdikis favore al sia frato Viktoro Emanuelo la 1-a de Savojo
- 1814: Franca Ĉarto de 1814 de Ludoviko la 18-a ekvalidis
- 1817: Imperiestro Francisko la 1-a konfirmis statuton de la Fondaĵo Ossolineum, fondita en Lvovo de pola grafo, verkisto, historiisto kaj tradukisto Józef Maksymilian Ossoliński
- 1848: Partoprenantoj de Slava Kunveno kolektiĝis ĉe la statuo al Sankta Venceslao sur Praga Ĉevala Merkato, la hodiaŭa Venceslaa Placo, kie solena meso estis celebrita en la malnovslavlingva liturgio
- 1878: Otomana Imperio vendis insulon Kipro al Unuiĝinta Reĝlando de Granda Britio kaj Irlando
- 1887: Malfermo de la Pasteur-Instituto en Parizo
- 1911: Romo: sur Kapitolo oni inaūguris Vittorianon - monumento honore al la reĝo de unuiĝinta Italio, kun la Tombo de la Nekonata Soldato
- 1912: Masaĉuseco kiel unua usona subŝtato enkondukis minimuman salajron
- 1913: Emily Davison, aktivulo de virina balotrajto en Britio, estis mortige vundita kiam ŝi estis piedpremita de la ĉevalo de reĝo Georgo la 5-a ĉe Epsom-Derbio
- 1917: Unua disdono de la usona Premio Pulitzer - i.a. en kategorio de ĵurnalismo pro la gazeto "Novjorka Mondo"
- Unua mondmilito
- 1920: Surbaze de la Trianona traktato Hungario perdis 71% de sia teritorio kun aliro al maro kaj 63% de la loĝantaro - Karpata Rutenio transiris al Ĉeĥoslovakio
- 1921: Tria Silezia Ribelo: germanaj taĉmentoj komencis kontraŭofensivon konkerante Koźle-Port, Kłodnica kaj Kędzierzyn, nunaj kvartaloj de Kędzierzyn-Koźle
- 1923: Gulago: unuaj malliberuloj alvenis al la Solovecaj insuloj, kie estis kreita unu el la unuaj sovetiaj puntendaroj
- 1926: Pollando: Ignacy Mościcki iĝis prezidento (la lasta en la Dua Pola Respubliko)
- 1936: Léon Blum iĝis ĉefministro de Francio
- 1938: Francio: la 3-a Futbala Mondpokalo komenciĝis
- 1939: Holokaŭsto: regopovoj de Usono malpermesis akcepti vaporŝipon Saint Louis kun 963 judaj rifuĝintoj el Tria Regno - ili poste plejparte pereis en germanaj koncentrejoj
- Dua Mondmilito
- 1940: Germana okupado de Pollando: germana polico pafmortigis en Biała Podlaska 80 kaj en Celiny (proksime al Będzin) 19 personojn; Orienta Fronto: plurtaga evakuo de Brita Ekspedicia Korpuso kaj partoj de franca kaj belga armeoj de Dunkirko al Britio finiĝis - dum la diurno evakuiĝis 26 175 personoj, frumatene francaj ariergardoj retiriĝis al la haveno ne trovante transportilojn, evakuoplano rompiĝis; je la 9.00 germanoj okupis la havenon prenante al mallibero 40 mil francajn kaj belgajn soldatojn; fino de la operaco "Dinamo": 848 ŝipoj estis uzitaj por evakuo de 338 226 personoj, en tio 123 mil francoj; savo de 85% de Brita Ekspedicia Korpuso, preskaŭ sen armiloj, kaj ĉ. 30% francoj
- 1941: Politika Buroo de la Komunista Partio de Sovetunio akceptis dekreton de Konsilio de Popolaj Komisaroj pri transformo de la 238-a infanteria divizio de la Ruĝa Armeo, restanta en Meza Azio, al divizio konsistanta nur el poloj kaj pollingvanoj
- 1942: Germana polico pafekzekutis en apudvarsovia arbaro 50 malliberulojn alveturigitajn de malliberejo Pawiak kaj po 15 judojn en Maków Mazowiecki, Mława, Mielec, kaj 11 en Słomniki; dum deportado de judoj el geto en Krakovo estis pafmortigita de germanoj Mordeĥaj Gebirtig, poeto de la jida lingvo, kantisto kaj aktoro; japana admiralo Ĉuiĉi Nagumo ordonis atakon al Midvejinsuloj - Batalo de Midway komenciĝis; Ĉina Fronto (Ĝjangŝjio): japanoj konkeris Fuĝoŭo; Hispanio subskribis komercan pakton kun Italio, kaj Britio pakton kun Belgio
- 1943: Operaco Tannenberg: germanaj Sonderdienst kaj Ordnungspolizei en polaj vilaĝoj Krajno Pierwsze (proksime al Kielce) murdis 28 vilaĝanojn, kaj en Nasiechowice (proksime al Miechów) unue ekzekutis elektitojn laŭ sia listo, kaj poste, pro ilia fuĝado, arestis ĉirkaŭ 70 personojn (en tio 16 infanojn) kaj mortpafis ilin apud arbaro - komenco de la ekzekuto laŭ Speciala Kapt-ordona Libro de Poloj; pola ĉefministro en ekzilo informis publike pri eksplodo de ribelo en Varsovia geto; en Argentino okazis militista puĉo
- 1944: Gestapo pafmortigis en distrikto Żywiecki ne malpli ol 5 personojn alveturigitajn de Maków Podhalański; en koncentrejo Aŭŝvico mortis pro malsatego Bronisław Czech, pola skiisto, trifoja olimpika ĉampiono; post batalo de Monte Cassino usona 5-a Armeo de Armitaj Fortoj de Usono eniris Romon sen batalo, kvankam granda parto de germana 14-a Armeo retiriĝadis norden; germana submarŝipo U-505 estis kaptita de usonanoj apud Kaboverdo kune kun la libroj de ĉifroj - Enigma, la unua el 4 germanaj submarŝipoj konservitaj ĝis nun
- 1945: Egiptio: en Kairo komenciĝis kunsidoj de Araba Ligo pro eksplodo de bataloj en Sirio kaj Libano
- 1945: Pola generalo Tadeusz Komorowski omaĝe al generalo Stanisław Maczek donis al la urbo Haren, troviĝanta en la pola okupacia zono en Germanio, la novan nomon Maczków, kiu validis ĝis 1948
- 1946: Juan Domingo Perón iĝis prezidento de Argentino
- 1948: Pollando: la plej bona pola flug-aso dum la Dua Mondmilito, Stanisław Skalski, estis arestita de sekreta servo kaj akuzita pri spionado favore al Britio kaj Usono, psike kaj korpe torturita
- 1956: Litovio: Bildgalerio estis malfermita en la Arkikatedralo Baziliko de Vilno
- 1960: Nekonato murdis 3 dekkelkjarulojn kaj unu vundis, kiuj ripozis en tendaroj apud la lago Bodominjärvi en suda Finnlando
- 1965: Senato de la subŝtato Kalifornio reĵetis projekton pri ties disdivido laŭ montlimo
- 1970: Tongo sendependiĝis (de Unuiĝinta Reĝlando)
- 1974: Grandaj Ligoj de Basbalo: Cleveland Indians promociis Ten Cent Beer Night, sed devis forlasi la ludon al Texas Rangers pro tumultado de ebriaj adorantoj
- 1979: Joe Clark iĝis ĉefministro de Kanado
- 1979: Pollando: papo Johano Paŭlo la 2-a celebris meson sur Jasna Góra en Częstochowa
- 1984: Laŭ ordono de ĉefministrino Indira Gandhi la barata armeo atakis Oran Templon en Amritsar, okupatan de siĥoj
- 1989: Ali Ĥamenei iĝis religia gvidanto de Irano
- 1989: Pekino: Masakro de paca studenta manifestacio sur la Placo Tian An Men fare de la Popola Liberiga Armeo — ĉirkaŭ 2600 personoj pereis kaj 10 000 estis vunditaj
- 1989: Pola sindikato Solidareco venkis dum la unua parte libera balotado al parlamento post la Dua Mondmilito
- 1992: Nokte de la 4-a/5-a de junio Pola parlamento demisiis post duonjara regado la kontraŭkomunistan registaron de Jan Olszewski, ĉefe pro dekonspiro kaj publikigo de la unua listo de 64 gravaj politikistoj, sekretaj kunlaborantoj de la Pola Popola Respubliko, prilaboritan de Antoni Macierewicz
- 1992: Komenco de la 55-a pilgrimo de la papo Johano Paŭlo la 2-a al Santomeo kaj Principeo kaj Angolo
- 1992: Flago de Kazaĥio oficialiĝis
- 1993: Senkomunismigo: Muzeo de Rezisto kaj Forpelo estis malfermita en Kaŭno, Litovio
- 2001: Ĝanendra iĝis reĝo de Nepalo, la lasta
- 2004: Usona entreprenisto Marvin Heemeyer, venĝe pro reprezalioj flanke de urbaj regopovoj de Granby en Koloradio, ekiris surstrate en kirasita buldozo kaŭzante detruojn je mon-kvanto 7 milionojn da usonaj dolaroj, kaj memmortiĝis
- 2006: Alan García gajnis prezidentan balotadon en Peruo
- 2008: Slovenio: pro paneo de perakva malvarmigo de la nuklea centralo en Krško Eŭropa Komisiono anoncis alarmon
- 2010: Naoto Kan nomumita ĉefministro de Japanio, post eksiĝo de sia antaŭulo Hatojama Jukio
- 2012: En Tavuŝo pereis 5 azeraj soldatoj kiam grupo de armenaj soldatoj eniris la enklavon
- 2013: Naŭaz Ŝarif la kvaran fojon iĝis ĉefministro de Pakistano
Naskiĝoj
- 1644: Abraham a Sancta Clara, germana predikisto kaj humura verkisto (m. 1709)
- 1738: Georgo la 3-a, reĝo de Britio kaj Irlando (m. 1820)
- 1741: József Rájnis, hungara poeto, tradukisto, pedagogo (m 1812)
- 1754: János Ferenc Zách, hungara astronomo (m. 1832)
- 1756: Jean-Antoine Chaptal, franca politikisto kaj kemiisto (m. 1832)
- 1789: Friedrich Boie, germana juristo, ornitologo kaj entomologo (m. 1870)
- 1822: Franz Duncker, germana socialpolitiksto kaj parlamentano (m. 1888)
- 1841: Karl Binding, germana juristo (m. 1920)
- 1867: Carl Gustaf Emil Mannerheim, finna marŝalo, prezidento, nacia heroo (m. 1951)
- 1868: Henrietta Swan Leavitt, usona astronomino (m. 1921)
- 1870: Elisabeth Hesselblad, sveda flegistino kaj sanktulino (m. 1957)
- 1878: Albert Márkos, hungara verkisto (m. 1949)
- 1880: Antonín Eltschkner, ĉeĥa episkopo kaj esperantisto (m. 1961)
- 1880: Rudolf Brix, aŭstra dramisto (m. 1953)
- 1881: Natalja Gonĉarova, rusia, sovetia pentristino (m. 1962)
- 1885: Colin Ross, aŭstra inĝeniero kaj vojaĝverkisto (m. 1945)
- 1888: Antal Szegedi Tasziló, hungara eklezia historiisto (m. 1960)
- 1894: Gabriel Pascal, hungara filmproduktisto, filmreĝisoro (m. 1954)
- 1895: József Czakó, hungara kuracisto, kirurgo, direktoro (m. 1975)
- 1896: Stringer Davis, angla aktoro (m. 1973)
- 1901: Izrael Lejzerowicz, pola-juda verkisto, tradukisto, ĵurnalisto kaj komercisto, tradukinta el la jida lingvo (La Sorĉistino el Kastilio) kaj el la hebrea (Dibuk), konata de sia satira libro El la "Verda Biblio", verkanta por "Pola Esperantisto", "Heroldo de Esperanto", "Literatura Mondo", unua prezidanto de Hebrea Esperanto-Asocio, murdita (m. 1942)
- 1902: Endre Illés, hungara verkisto, tradukisto, kritikisto kaj eldonisto (m. 1986)
- 1903: Alonzo Church, usona matematikisto kaj komputikisto (m. 1995)
- 1910: Christopher Cockerell, angla inĝeniero kaj inventisto de aeroglita boato (m. 1999)
- 1912: Márton Andrási, hungara aktoro (m. 1975)
- 1915: Modibo Keïta, unua prezidento de Malio (m. 1977)
- 1915: István Béla Kónya, rumania hungara advokato, politika ekzekutito (m. 1958)
- 1917: Sándor Ajtai Kovách, hungara kuracisto, universitata profesoro (n. 1845)
- 1921: János Márton, hungara aktoro kaj dramverkisto (m. 1998)
- 1921: Pál János, rumania hungara etnografo kaj muzeologo (m. 2018)
- 1924: Friederike Mayröcker, aŭstra verkistino (n. 1924)
- 1924: Dennis Weaver, usona aktoro (m. 2006)
- 1925: György Harag, rumania hungara reĝisoro (m. 1985)
- 1926: Ádám Réz, hungara tradukisto, literaturhistoriisto (m. 1978)
- 1926: Alfredo Di Stéfano, argentina futbalisto (m. 2014)
- 1928: Anna Mária Lupán, rumania hungara ekonomikistino
- 1932: Maurice Shadbolt, novzelanda verkisto (m. 2004)
- 1932: John Drew Barrymore, usona aktoro (m. 2004)
- 1939: Hannalore Gewalt, germana verkistino pri regionhistoriaj temoj
- 1944: Éva Pákai, rumania hungara instruistino, lernolibroverkistino
- 1948: Marek Rymuszko, pola ĵurnalisto, verkisto, kreinto kaj ĉefredaktoro de esotera kaj parapsikologia monatrevuo "Nieznany Świat" (m. 2019)
- 1951: Eva Klotz, sudtirola pedagogino kaj politikistino
- 1952: Bronisław Komorowski, prezidento de Pollando
- 1954: Lech Makowiecki, pola bardo, komponisto, felietonisto
- 1955: János Márkus Barbarossa, hungara poeto, muzikilfaranto
- 1961: Ferenc Gyurcsány, ĉefministro de Hungario
- 1970: Ekrem İmamoğlu, turka politikisto, urbestro de Istanbulo
- 1975: Angelina Jolie, usona aktorino
- 1976: Aleksej Navalnij, rusa opoziciulo (m. 2024)
- 1985: Ana Carolina Reston, brazila fotomodelino (m. 2006)
- 1985: Lukas Podolski, germana futbalisto
- 1989: Eldar Qasımov, azerbajĝana kantisto, laŭreato de la Eŭrovido-Kantokonkurso
- 1991: Lorenzo Insigne, itala futbalisto
Mortoj
- 1039: Konrado la 2-a, germana-romia imperiestro, la unua de Salia dinastio (n. ĉirkaŭ 990)
- 1135: Huizong, ĉina imperiestro de dinastio Song, pentristo kaj kaligrafo (n. 1082)
- 1206: Adela de Ĉampanjo, franca reĝino, edzino de Ludoviko la 7-a (n. 1140)
- 1394: Mary de Bohun, unua edzino de angla reĝo Henriko la 4-a (n. 1368)
- 1439: Adolfo el Asindo, germana kartuziano kaj teologo mistika (n. ĉirkaŭ 1350)
- 1463: Flavio Biondo, itala renesanca historiisto, esploristo de arkitekturo kaj arto en Romio (n. 1387)
- 1472: Nezahualcoyotl, reĝo de Tekskoko kaj naŭatla poeto (n. 1402)
- 1541: Pedro de Alvarado, hispana konkistadoro de Mezameriko (n. 1485)
- 1577: Alvise la 1-a Mocenigo, doĝo de Venecio (n. 1507)
- 1585: Marc Antoine Muret, franca humanisto, eldonisto, poeto kaj latinisto (n. 1526)
- 1647: Canonicus, usona indiano, tribestro (n. ĉirkaŭ 1565)
- 1680: Aŭgusto, germana duko el la dinastio Wettin (n. 1614)
- 1763: Johann Friedrich Karl von Ostein, germana ĉefepiskopo kaj princo-elektisto (n. 1696)
- 1772: Johann Michael Feuchtmayer la Juna, germana skulptisto (n. 1709)
- 1798: Giacomo Casanova, venecia aventurulo kaj verkisto (n. 1725)
- 1801: Frederick Muhlenberg, usona politikisto kaj pastro german-etna (n. 1750)
- 1830: Antonio José de Sucre, bolivia militisto kaj politikisto venezuel-etna (n. 1795)
- 1872: Stanisław Moniuszko, pola komponisto, dirigento, orgenisto kaj pedagogo, patro de la pola nacia opero (n. 1819)
- 1875: Eduard Mörike, germana verkisto, poeto kaj teologo (n. 1804)
- 1876: Abd-ul-Aziz, turka sultano, la unua vizitinta Okcidentan Eŭropon (n. 1830)
- 1888: Farkas Deák, hungara verkisto kaj historiisto (n. 1832)
- 1910: Edward C. Hegeler, germana-usona entreprenisto kaj eldonisto (n. 1835)
- 1922: Hermann Diels, germana klasika filologo (n. 1848)
- 1923: Eduard Mybs, germana kuracisto kaj prezidanto de Germana Esperantista Societo, membro de Lingva Komitato (n. 1858)
- 1935: Ferenc Herskovits, hungara kuracisto, verkisto (n. 1902)
- 1941: Vilhelmo la 2-a, lasta germana imperiestro (n. 1859)
- 1942: Mordeĥaj Gebirtig, juda poeto, komponisto kaj kantisto jidlingva, esperantigita de Mikaelo Bronŝtejn (n. 1877)
- 1942: Reinhard Heydrich, germana nazia militkrimulo, organizanto de la provoko de Gliwice kaj Wannsee-konferenco, kunaŭtoro de holokaŭsto (n. 1904)
- 1946: Sándor Simonyi-Semadam, hungara advokato subskribinta Trianonan traktaton, ĉefministro de Hungario (n. 1864)
- 1960: Józef Haller, pola generalo, kunkreinto de Polaj Legioj, ĉefkomandanto de Pola Armeo en Francio, ministro en la pola ekzila registaro (n. 1873)
- 1960: András Angyal, usona psikiatro, psikologo (n. 1902)
- 1970: Josep Carner, kataluna poeto (n. 1884)
- 1971: György Lukács, hungara filozofo kaj historiisto de literaturo kaj estetiko (n. 1885)
- 1973: Maurice René Fréchet, franca matematikisto kaj esperantisto (n. 1878)
- 1978: Gyula Szalay, hungara historiisto kaj instruisto (n. 1889)
- 2001: Dipendra de Nepalo, reĝo de Nepalo (kelktaga), filo de Birendra de Nepalo (n. 1971)
- 2011: László Tabák, hungara-israela verkisto (n. 1921)
- 2012: Eduard Ĥil, sovetia, rusia kantisto (baritono) (n. 1934)
- 2013: Lucjan Szołajski, pola filma legisto, poligloto, laboranto en Esperanto-Redakcio de Pola Radio (n. 1930)
- 2017: Juan Goytisolo, hispana verkisto kaj eseisto, laŭreato de la premio Cervantes (n. 1931)
- 2019: Lennart Johansson, sveda sporta aktivulo, prezidanto de UEFA (n. 1929)
- 2021: Friederike Mayröcker, aŭstra germanlingva poetino kaj verkistino, honorcivitano de Vieno (n. 1924)
Specialaj tagoj kaj festoj
La 4-a de junio estas (laŭ gregoria kalendaro):
|
|
