Рэжым Лукашэнкі

Аўтазак са сцягам рэжыму Лукашэнкі і схаваным нумарным знакам у час пратэстаў 2020 года.

Рэжы́м Лукашэ́нкі — аўтарытарны персаналісцкі палітычны рэжым у Беларусі, усталяваны Аляксандрам Лукашэнкам, які трымае ўладу праз фальсіфікацыі выбараў^[1] і тэрор^{[2][3][4][5][6][7][8]} насельніцтва пры фінансавай^[9], вайсковай^[10] і інфармацыйнай^[11][12] падтрымцы Расіі^{[13][14][15][16]}.

Прыйшоўшы да ўлады на папулісцкай хвалі праз першыя прэзідэнцкія выбары 1994 года ў Беларусі, Лукашэнка не меў ні згуртаванай каманды, ні праграмы развіцця краіны і адразу скіраваў намаганні на згортванне дэмакратычных працэсаў, умацаванне асабістай улады і селекцыю савецкага бюракратычнага апарату як сваёй апоры^[17].

На думку экспертаў, у Беларусі склаўся гэтак званы «сацыяльны дагавор» паміж аўтакратыяй і шырокім грамадствам, калі грамадзяне адмаўляліся ад актыўнага ўдзелу ў палітычным жыцці, а рэжым забяспечваў нядрэнны паводле постсавеціх мерак узровень жыцця і свабоду перамяшчэння^[18][19].

Ні адны выбары ў Беларусі пасля лістапада 1996 года не прызнаны місіямі БДІПЧ АБСЕ як дэмакратычныя і адпаведныя ўзятым краінай міжнародным абавязацельствам. Абвешчаныя пасля ўсіх выбараў афіцыйныя вынікі былі моцна сфальсіфікаваны, хаця, на думку многіх экспертаў, Лукашэнка меў значную электаральную падтрымку і да 2020 года з вялікай імавернасцю мог перамагаць на выбарах і без фальсіфікацый, але з меншымі вынікамі^[20].

Напярэдадні выбараў 2020 года міністр замежных спраў Уладзімір Макей заяўляў, што «рэжым моцны, спакойны» і перамен у Беларусі не дапусціць («сітуацыя будзе пад кантролем»)^[21], Макей неаднакратна паўтараў тэзіс пра ўстойлівасць рэжыму для ўнутранай аўдыторыі і замежных дыпламатаў^[22].

На 78-й сесіі Генеральнай асамблеі ААН (19—26 верасня 2023) міністр замежных спраў Сяргей Алейнік выказаўся супраць ужывання да рэжыму Лукашэнкі азначэння «рэжым», характарызаваў гэта як «астракізм у ААН», назваў «абразамі і непаважлівай лексікай»^[23].

Гл. таксама

• Ідэалогія беларускай дзяржавы

Зноскі

1. Лукашенко: Последние выборы мы сфальсифицировали (руск.)(недаступная спасылка). TUT.BY (26 лістапада 2020). Архівавана з першакрыніцы 26 лістапада 2020. Праверана 24 верасня 2023.
2. Лукашэнка пра катаваньні на Акрэсьціна: «Атрымалі тыя, хто там жа кідаўся на мянтоў» (бел. (тар.)). Радыё Свабода (17 жніўня 2020). Праверана 24 верасня 2023.
3. Экс-политзаключенная Ася Булыбенко о том, как в заключении ломают людей, попытке суицида, ПТСР и почему не вернется в Беларусь (руск.). Zerkalo.io (25 верасня 2023). Праверана 26 верасня 2023.
4. За день ГУБОПиК задержал более 60 человек (руск.). Еўрапейскае радыё для Беларусі. Праверана 26 верасня 2023.
5. ГУБОПиК разгромил квартиру мужа пресс-секретаря полка Калиновского (руск.). Reform.by (9 лістапада 2022). Праверана 26 верасня 2023.
6. ГУБОПиК разгромил квартиру матери погибшего «калиновца» (руск.). Reform.by (1 снежня 2022). Праверана 26 верасня 2023.
7. ГУБОПиК разгромил квартиру Вадима Прокопьева (руск.). Еўрапейскае радыё для Беларусі. Праверана 26 верасня 2023.
8. «Амбал, что бил меня головой о стенку, кулаком в лицо, ударил в живот, — он не человек». Монолог белоруски о ГУБОПиКе и неволе (руск.). Zerkalo.io (10 сакавіка 2023). Праверана 26 верасня 2023.
9. Ціханоўская пракамэнтавала расейскі крэдыт Лукашэнку: «Гэта падоўжыць яго агонію» (бел. (тар.)). Радыё Свабода (14 верасня 2020). Праверана 24 верасня 2023.
10. Прэс-сакратар Пуціна пракамэнтаваў падрыхтоўку расейскага «рэзэрву праваахоўнікаў» для Лукашэнкі (бел. (тар.)). Радыё Свабода (28 жніўня 2020). Праверана 24 верасня 2023.
11. Супрацоўнікаў БТ, якія страйкуюць, замянілі супрацоўнікамі Russia Today (бел. (тар.)). Радыё Свабода (19 жніўня 2020). Праверана 24 верасня 2023.
12. Ва Ўкраіне дасьледавалі, як Расея дапамагала Лукашэнку легітымізаваць ягоную ўладу пасьля выбараў у 2020 годзе (бел. (тар.)). Радыё Свабода (10 снежня 2021). Праверана 24 верасня 2023.
13. Лукашенко: В интересах Беларуси и России найти взаимовыгодные решения по проблемным вопросам (нявызн.)(недаступная спасылка). TUT.BY (29 верасня 2020). Архівавана з першакрыніцы 29 верасня 2020. Праверана 24 верасня 2023.
14. Зянон Пазьняк: Мацуйма нашу нацыянальную сілу!  (бел.)(недаступная спасылка). Беларускае Радыё Рацыя (24 жніўня 2020). Архівавана з першакрыніцы 27 верасня 2020. Праверана 24 верасня 2023.
15. Расія прыйшла на падтрымку хунце М’янмы  (бел.). Наша Ніва. Праверана 24 верасня 2023.
16. «Можна мець любы пункт гледжання наконт палітыкі Лукашэнкі, але…» Пуцін згадаў Беларусь у пасланні  (бел.). Наша Ніва. Праверана 24 верасня 2023.
17. Шадурский 2022, s. 397.
18. Шадурский 2022, s. 398.
19. Карбалевич 2010.
20. Шадурский 2022, s. 405.
21. Уладзімір Макей: «Запэўніваю вас, што рэжым моцны»  (бел.). Белсат. Праверана 1 ліпеня 2024.
22. Стэнаграма інтэрв'ю Міністра замежных спраў Рэспублікі Беларусь У. Макея тэлеканалу «Беларусь 1» (10 красавіка 2021 г.) (нявызн.). Міністэрства замежных спраў Рэспублікі Беларусь. Праверана 24 верасня 2023.
23. Карбалевіч, Валер. Ціханоўская і Алейнік у ААН. З аднаго боку: «Дапамажыце захаваць незалежнасьць», з другога: «Спыніце палітыку астракізму» (бел. (тар.)). Радыё Свабода (24 верасня 2023). Праверана 24 верасня 2023.

Літаратура

• Беларусь у XXI стагоддзі: паміж дыктатурай і дэмакратыяй / Укладальнікі: Алена Карасцялёва, Ірына Пятрова, Настасся Кудленка; Пераклад з англійскай: Уладзімір Паўловіч. — Лондан: Skaryna Press, 2024. — ISBN 1915601398 ISBN 9781915601391
• Карбалевич В. И. Александр Лукашенко. Политический портрет. — М.: Партизан, 2010. — 718 с. — ISBN 978-5-91114-007-6.
• Пэр Андэрс Рудлінг Лукашэнка і чырвона-карычневыя: дзяржаўная ідэалогія, ушанаванне мінулага і палітычная прыналежнасць // Палітычная сфера. — 2010. — № 14. — С. 90-113. — ISSN 1819-3625.
• Федута А. И. Лукашенко: политическая биография. — М.: Референдум, 2005. — 703 с. — ISBN 978-5-98097-007-9.
• Шадурский В. Три десятилетия суверенитета Республики Беларусь (1991–2021): точка невозврата не пройдена // Wschodnioznawstwo. — 2022. — Т. 16. — С. 395–423. — ISSN 2720-0825. — DOI:10.4467/20827695WSC.22.023.16772
• Mikalaj Packajeu Violence and Coercion against the Use of National Language: Seeking a Correct Perspective on the Context of Human Rights Violations in Belarus and Lessons for a Future Strategy // The CONTEMPORARY human rights situation in Central and Eastern Europe / edited by Anna Ayvazyan, Sebastjan Pikl ; [authors Tigran Amiryan ... et al.]. — Dravograd: Institute Novum, 2023. — P. 31-57. — ISBN 978-961-94865-2-8.
• Aris Trantidis Building an authoritarian regime: Strategies for autocratisation and resistance in Belarus and Slovakia(англ.) // The British Journal of Politics and International Relations. — 2022-02. — В. 1. — Т. 24. — P. 113–135. — ISSN 1369-1481. — DOI:10.1177/1369148120978964
• Anastasiya Astapova, Vasil Navumau, Ryhor Nizhnikau, Leonid Polishchuk Authoritarian Cooptation of Civil Society: The Case of Belarus(англ.) // Europe-Asia Studies. — 2022-01-02. — В. 1. — Т. 74. — С. 1–30. — ISSN 0966-8136. — DOI:10.1080/09668136.2021.2009773
• Aris Trantidis The Political Economy of Autocratization(англ.) // Communist and Post-Communist Studies. — 2021-12-01. — В. 4. — Т. 54. — С. 117–136. — ISSN 0967-067X. — DOI:10.1525/j.postcomstud.2021.54.4.117
• Vahram Abadjian Belarus at a Crossroads // Security and Human Rights. — 2020-12-21. — В. 1-4. — Т. 31. — С. 68–89. — ISSN 1874-7337. — DOI:10.1163/18750230-03101002
• Natalia Leshchenko The National Ideology and the Basis of the Lukashenka Regime in Belarus(англ.) // Europe-Asia Studies. — 2008-10. — В. 8. — Т. 60. — С. 1419–1433. — ISSN 0966-8136. — DOI:10.1080/09668130802292234
• Kimitaka Matsuzato A populist island in an ocean of clan politics: the Lukashenka regime as an exception among CIS countries(англ.) // Europe-Asia Studies. — 2004-03. — В. 2. — Т. 56. — С. 235–261. — ISSN 0966-8136. — DOI:10.1080/0966813042000190515
• Valerii Karbalevich The Belarusian Model of Transformation: Alaksandr Lukashenka’s Regime and the Nostalgia for the Soviet Past: An Attempt at Analysis(англ.) // International Journal of Sociology. — 2001-12. — В. 4. — Т. 31. — С. 7–38. — ISSN 0020-7659. — DOI:10.1080/15579336.2001.11770236
• Manaev O, Manayeva N, Yuran D. More State Than Nation: Lukashenko’s Belarus. Journal of International Affairs. 2011;65(1):93-113. Accessed September 25, 2023. https://search.ebscohost.com/login.aspx?direct=true&db=bth&AN=67678975&site=eds-live&scope=site
• Olga Alekseeva The democratic legitimisation deficit of the political regime of the Republic of Belarus // Helsinki Monitor. — 2005. — В. 1. — Т. 16. — С. 4–13. — ISSN 0925-0972. — DOI:10.1163/1571814053782693
• Theodor Tudoroiu The Neo-Communist Regime of Present-Day China(англ.) // Journal of Chinese Political Science. — 2011-12. — В. 4. — Т. 16. — С. 407–429. — ISSN 1080-6954. — DOI:10.1007/s11366-011-9163-1
• Oleg Manaev, Natalie Manayeva, Dzmitry Yuran “Spiral of Silence” in Election Campaigns in Post-Communist Society: (A Case of Belarus) // International Journal of Market Research. — 2010-05. — В. 3. — Т. 52. — С. 309–328. — ISSN 1470-7853. — DOI:10.2501/s1470785310201296
• Lenzi M. Lost Civilization: The Thorough Repression of Civil Society in Belarus. Demokratizatsiya. 2002;10(3):401. Accessed September 25, 2023. https://search.ebscohost.com/login.aspx?direct=true&db=a9h&AN=7401958&site=eds-live&scope=site
• David R. Marples, Lyubov Pervushina Belarus: Lukashenko's Red October(англ.) // Problems of Post-Communism. — 2005-03. — В. 2. — Т. 52. — С. 19–28. — ISSN 1075-8216. — DOI:10.1080/10758216.2005.11052195
• Lina Klymenko, Sergiu Gherghina Determinants of Positive Attitudes towards an Authoritarian Regime: The Case of Belarus // The Soviet and Post-Soviet Review. — 2012. — В. 2. — Т. 39. — С. 249–269. — ISSN 1075-1262. — DOI:10.1163/18763324-03902006
• Piotr Piss ’Belarus – a significant chess piece on the chessboard of regional security(англ.) // Journal on Baltic Security. — 2018-06-01. — В. 1. — Т. 4. — С. 39–54. — ISSN 2382-9230. — DOI:10.2478/jobs-2018-0004 Архівавана з першакрыніцы 28 красавіка 2022.
• Aliaksandr Dalhouski Беларусь после Чернобыля: От замалчивания к игнорированию // The Soviet and Post-Soviet Review. — 2013. — В. 2. — Т. 40. — С. 239–259. — ISSN 1075-1262. — DOI:10.1163/18763324-04002003
• Astapova Political Biography: Incoherence, Contestation, and Elements of the Hero Pattern in the Belarusian Case // Journal of Folklore Research. — 2016. — В. 2. — Т. 53. — С. 31. — ISSN 0737-7037. — DOI:10.2979/jfolkrese.53.2.02
• Natallia Gray, J. David Cameron Fighting Unemployment the Soviet Way: Belarus’ Law against Social Parasites(англ.) // Eastern European Economics. — 2019-11-02. — В. 6. — Т. 57. — С. 503–523. — ISSN 0012-8775. — DOI:10.1080/00128775.2019.1651653
• Uladzimir M. Padhol, David R. Marples The 2010 Presidential Election in Belarus(англ.) // Problems of Post-Communism. — 2011-01. — В. 1. — Т. 58. — С. 3–16. — ISSN 1075-8216. — DOI:10.2753/PPC1075-8216580101
• Elena A. Korosteleva Is Belarus a demagogical democracy?(англ.) // Cambridge Review of International Affairs. — 2003-10. — В. 3. — Т. 16. — С. 525–533. — ISSN 0955-7571. — DOI:10.1080/0955757032000132407
• Ryan Boudwin Book Review: Europe: The Last Dictatorship in Europe: Belarus under Lukashenko(англ.) // Political Studies Review. — 2014-01. — В. 1. — Т. 12. — С. 147–147. — ISSN 1478-9299. — DOI:10.1111/1478-9302.12041_94
• Margarita M. Balmaceda Myth and Reality in the Belarusian-Russian Relationship: What the West Must Know(англ.) // Problems of Post-Communism. — 1999-05. — В. 3. — Т. 46. — С. 3–14. — ISSN 1075-8216. — DOI:10.1080/10758216.1999.11655832
• David R. Marples Is the Russia-Belarus Union Obsolete?(англ.) // Problems of Post-Communism. — 2008-01. — В. 1. — Т. 55. — С. 25–35. — ISSN 1075-8216. — DOI:10.2753/PPC1075-8216550103
• Thomas Ambrosio The Political Success of Russia-Belarus Relations: Insulating Minsk from a Color Revolution // Demokratizatsiya: The Journal of Post-Soviet Democratization. — 2006-05-01. — В. 3. — Т. 14. — С. 407–434. — ISSN 1074-6846. — DOI:10.3200/DEMO.14.3.407-434
• Yuliy Nisnevich, Andrey Ryabov Post-Soviet Authoritarianism(англ.) // Russian Social Science Review. — 2020-11-01. — В. 6. — Т. 61. — С. 538–554. — ISSN 1061-1428. — DOI:10.1080/10611428.2020.1852042
• Victor Shadurski Where Does Belarus Go from Here? // Belarus in the Twenty-First Century. — Routledge, 2023. — ISBN 978-1-003-31145-4. — DOI:10.4324/9781003311454-16