Wiśnicko-Lipnicki Park Krajobrazowy

Wiśnicko-Lipnicki Park Krajobrazowy

park krajobrazowy
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Położenie	gminy: Nowy Wiśnicz, Lipnica Murowana
Mezoregion	Pogórze Wiśnickie
Data utworzenia	1997
Akt prawny	Rozporządzenie Nr 27/97 Wojewody Tarnowskiego z dnia 12 maja 1997 r.[1]
Powierzchnia	142,3079 km²
Obszary chronione	1 rezerwat przyrody
Położenie na mapie województwa małopolskiego Wiśnicko-Lipnicki Park Krajobrazowy
Położenie na mapie Polski Wiśnicko-Lipnicki Park Krajobrazowy
49°53′11″N 20°28′40″E
Strona internetowa

Krajobraz. Widok na Pasmo Szpilówki z Rajbrotu

Paprotna

Rezerwat przyrody Kamień Grzyb

Zamek w Nowym Wiśniczu

Kościół św. Leonarda w Lipnicy Dolnej

Kamienie Brodzińskiego

Kamienie Brodzińskiego

Skałki Chronowskie

Wiśnicko-Lipnicki Park Krajobrazowy jest parkiem krajobrazowym, który powstał w maju 1997 roku i leży w środkowej części województwa małopolskiego, na Pogórzu Wiśnickim (513.34, według: Kondracki, 1994)^[2] przynależącym do fliszowych Karpat zewnętrznych (513, według: Kondracki, 1994). Funkcje otuliny pełnią: Obszar Chronionego Krajobrazu Wschodniego Pogórza Wiśnickiego oraz Obszar Chronionego Krajobrazu Zachodniego Pogórza Wiśnickiego.

Opis ogólny

Powierzchnia parku wynosi 14 230,79 ha (w całości teren gmin Nowy Wiśnicz i Lipnica Murowana)^[1]. Celem utworzenia parku była ochrona wyróżniającego się krajobrazu przyrodniczego i unikalnego krajobrazu kulturowego. Na terenie parku występują bardzo różnorodne obszary o unikatowych walorach krajobrazowych. Oprócz wzgórz, których wysokość przekracza 500 m n.p.m. występują niewielkie i płaskie wzgórza, głębokie doliny rzeczne, strome jary potoków, obszary pól uprawnych, lasy, łaski i torfowiska. Na wzgórzach leśnych występują liczne ostańce skalne, często posiadające kształt grzyba. Różnorodność rzeźby terenu Pogórza Wiśnickiego na tym obszarze pociąga za sobą różnorodność występujących tu ekosystemów i bogactwo gatunków roślin oraz zwierząt. Bogaty jest też dorobek kultury materialnej tego regionu.

Środowisko przyrodnicze na obszarze parku jest w niewielkim tylko stopniu skażone, gdyż brak tu ciężkiego przemysłu i wielkich aglomeracji miejskich, a rolnictwo zbliżone jest do ekologicznego. W ostatnich czasach obserwuje się postępującą naturalizację krajobrazu na terenie parku. Część pól uprawnych bowiem wskutek zaniechania uprawy zarasta lasem lub zamieniona zostaje na łąki i ugory.

Zabytki kultury materialnej

• Nowy Wiśnicz:
  • fortyfikacje i zespół miejski
  • ratusz w Nowym Wiśniczu
  • klasztor z XVII wieku (obecnie zakład karny)
• Lipnica Murowana:
  • zachowany średniowieczny układ miejski
  • kościół parafialny z XIV wieku
  • dwór z XIX wieku
  • domy podcieniowe w rynku
  • drewniany kościół św. Leonarda
• Rajbrot – gotycki drewniany kościół pw. Narodzenia NMP
• Stary Wiśnicz:
  • gotycki kościół pw. św. Wojciecha
  • zamek Kmitów z XIV w.
• zabytki architektury sakralnej w Chronowie czy Królówce
• dobrze zachowane cmentarze z I wojny światowej: nr 299, nr 300, nr 303, nr 308, nr 311, nr 312

Przyroda nieożywiona

Na terenie Parku znajduje się 11 interesujących obiektów, z których najcenniejsze to:

• Rezerwat przyrody Kamień Grzyb, z głazem w kształcie grzyba o wysokości ok. 7 m znajdujący się w miejscowości Połom Duży na południe od Nowego Wiśnicza
• Kamienie Brodzińskiego – pomnik przyrody, grupa ciekawych kształtem skał zbudowanych z piaskowca istebniańskiego, na wzniesieniu Paprotna, położony na granicy Lipnicy Murowanej i Rajbrotu
• Skałki Chronowskie – pomnik przyrody nieożywionej; piaskowce wychodnie znajdujące się w wierzchowinowych partiach Kobylej Góry (na terenie wsi Chronów, przy granicy z Borówną).

Rośliny i grzyby

Występują tu gatunki roślin typowe dla pogórza. Wśród zespołów leśnych dominują: buczyna karpacka, kwaśna buczyna niżowa, grądy i bory mieszane, łęg olszowo-jesionowy, podgórski łęg jesionowy, olszynka karpacka, żyzna jedlina. Wśród gatunków drzew dominują: buk, sosna, dąb i jodła. Wśród nieleśnych zespołów roślinnych występują: młaki turzycowo-mietlicowe i turzycowo-kozłkowe, murawy kserotermiczne oraz zespoły torfowiskowe.

Flora naczyniowa Wiśnicko-Lipnickiego Parku Krajobrazowego liczy 671 gatunków, natomiast flora mszaków – 122 gatunki^[3]. Z ciekawszych gatunków występują: ciemiężyca zielona, dziewięćsił bezłodygowy, goryczka krzyżowa, goryczuszka orzęsiona, lilia złotogłów, podkolan biały, wawrzynek wilczełyko, kukułka szerokolistna i plamista, modrzewnica zwyczajna, gnidosz błotny. Na zacienionych miejscach w lesie znaleźć można paproć pióropusznik strusi, skrzyp olbrzymi, parzydło leśne, konwalię majową. Ogółem stwierdzono występowanie 51 chronionych gatunków roślin naczyniowych oraz 24 gatunki chronionych mszaków^[4].

Na górze Bukowiec utworzono leśny rezerwat przyrody Bukowiec, w którym wśród dobrze zachowanego drzewostanu znajdują się kwitnące okazy bluszczu pospolitego.

Na terenie Parku wykazano występowanie 187 różnych taksonów grzybów. Spotykane tu rzadkie gatunki to: gąska topolowa, łysiczka zielononiebieska, fałdówka kędzierzawa, czyreń sosnowy, pałecznica rurkowata, buławka sitkowata^[3].

Odnotowano tu także 136 gatunków porostów, z których najciekawsze to: kruszownica szorstka, żełuczka zmienna, literak właściwy, złotorost zwodniczy^[3].

Fauna

Stwierdzono występowanie 119 gatunków chronionych zwierząt, m.in.:

• 12 gatunków płazów, m.in.: żaba trawna, kumak górski, rzekotka drzewna, ropucha szara, salamandra plamista
• 6 gatunków gadów,
• ryby: strzebla potokowa, pstrąg potokowy, śliz pospolity, brzanka, piekielnica i in.
• 39 stwierdzonych gatunków ssaków: gronostaj europejski, łasica pospolita, orzesznica, jeż wschodni, wydra, bóbr, dzik, sarna europejska, jeleń szlachetny, ryjówka aksamitna, ryjówka malutka, rzęsorek rzeczek, rzęsorek mniejszy, zębiełek karliczek; nietoperze: gacek brunatny, gacek wielkouch, mopek Barbastella, mroczek późny, nocek duży, nocek Natterera, podkowiec mały
• 101 gatunków ptaków, a wśród nich: bocian czarny, grubodziób, pełzacz leśny, sikora czarnogłowa, raniuszek
• bezkręgowce: 6 gatunków biegaczy (m.in. liszkarz tęcznik, kozioróg dębosz), paź żeglarz, paź królowej, mieniak tęczowiec, mieniak strużnik i wiele innych.

Szlaki turystyczne

– niebieski: Bochnia – Nowy Wiśnicz – Kamień Grzyb – Paprotna (obok Kamieni Brodzińskiego) – Rajbrot – Łopusze – Przełęcz Rozdziele – Widoma – góra Kamionna – Pasierbiecka Góra – Tymbark.

– z Rajbrotu przez Rogozową i dolinę Piekarskiego Potoku do Lipnicy Murowanej.

– z Rajbrotu przez Dominiczną Górę, Piekarską Górę, Szpilówkę, Bukowiec i Machulec do Czchowa.

Zobacz też

• Parki krajobrazowe w Polsce

Przypisy

1. Wiśnicko-Lipnicki Park Krajobrazowy. [w:] Centralny Rejestr Form Ochrony Przyrody [on-line]. Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska. [dostęp 2018-06-14].
2. Kondracki J., 1994, Geografia Polski: mezoregiony fizyczno-geograficzne, Warszawa, Wydawnictwa Naukowe PWN
3. Dokumentacja inwentaryzacyjna Wiśnicko-Lipnickiego Parku Krajobrazowego, TOM II Inwentaryzacja przyrodnicza (2012).
4. Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Małopolskiego

Linki zewnętrzne

• Wiśnicko-Lipnicki Park Krajobrazowy. mylandscape.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)].
• Przyroda Wiśnicko-Lipnickiego Parku Krajobrazowego